بازاریابی شبکه ای: از افسانه تا واقعیت

بازاریابی شبکه ای یکی از استراتژی های جذاب و بحث برانگیز در دنیای کسب و کار است که طی دهه های متمادی توانسته توجه بسیاری از کارآفرینان و علاقه مندان به کسب وکارهای مستقل را به خود جلب کند. این مدل بازاریابی که به نام هایی مانند «بازاریابی چندسطحی» یا «هرمی» هم شناخته می شود، به این معناست که افراد از طریق فروش مستقیم به مشتریان و همچنین جذب و آموزش نمایندگان فروش جدید، به کسب درآمد می پردازند. در واقع، درآمد در این مدل نه تنها از فروش مستقیم محصولات، بلکه از فعالیت های تیم فروش که افراد تحت مدیریت یک فروشنده محسوب می شوند، تامین می شود. این ساختار به شکلی طراحی شده که فروشندگان به نوعی شبکه ای از فروشندگان جدید زیرمجموعه خود ایجاد می کنند و با رشد این شبکه درآمدشان افزایش می یابد. احتمالا تا صحبت از این استراتژی می شود، خیلی زود یاد انواع سیستم های کلاهبرداری و شرکت های هرمی می افتید. خب در این صورت تا حدودی بازاریابی شبکه ای را درست درک کرده اید، اما این الگو همیشه منفی و در راستای کلاهبرداری نیست!

بازاریابی شبکه ای به رغم ظاهر مدرنش، قدمت نسبتا طولانی دارد. نخستین نسخه های این مدل در دهه ۱۹۴۰ میلادی و توسط شرکت های نوپایی که به دنبال روش های جدید فروش محصولات خود بودند، مطرح شد. شرکت های آمریکایی مثل ام وی (Amway) از جمله اولین پیشگامان این حوزه بودند که توانستند بازاریابی شبکه ای را به شیوه ای نوین و سودآور تبدیل کنند. این روش در ابتدا با هدف افزایش فروش و کاهش هزینه های توزیع و تبلیغات به کار گرفته شد و به سرعت توانست توجه کارآفرینان جوان و جسور را جلب کند.

تصور کنید یک تولیدکننده محصولات بهداشتی با مشکل جذب مشتریان جدید روبه رو است. این شرکت برای اینکه فروش خود را افزایش دهد، نمایندگان فروش مستقلی استخدام می کند تا به طور مستقیم محصولات را به مشتریان بفروشند. اما نکته جالب اینجاست که این نمایندگان علاوه بر فروش مستقیم، می توانند نمایندگان جدیدی را نیز آموزش دهند و بخشی از سود فروش آنها را به دست آورند. این ساختار به شرکت ها این امکان را می دهد که بدون نیاز به تبلیغات گسترده یا حتی فروشگاه های فیزیکی، فروش خود را افزایش دهند و به مشتریان بیشتری دسترسی پیدا کنند. ماجرا جالب شد، نه؟

در طول دهه های گذشته، بازاریابی شبکه ای به مدل تجاری محبوبی تبدیل شده که در بسیاری از صنایع مختلف، از محصولات بهداشتی و زیبایی گرفته تا مکمل های غذایی و حتی کالاهای مصرفی به کار گرفته می شود. با گسترش اینترنت و فضای مجازی، این مدل بازاریابی نیز به روزتر و کارآمدتر شده است. بازاریاب های شبکه ای حالا می توانند از ابزارهای دیجیتال برای گسترش شبکه های خود و افزایش فروش استفاده کنند. البته با تمام مزایایی که این مدل دارد، بازاریابی شبکه ای همچنان با چالش ها و انتقادات خاصی همراه است که باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد.

بنابراین، بازاریابی شبکه ای را می توان ترکیبی از فروش مستقیم، آموزش و مدیریت تیم دانست که به کسب وکارها این امکان را می دهد تا فروش خود را با بهره گیری از یک شبکه گسترده انسانی افزایش دهند. این مدل بازاریابی از زمانی که در دهه های گذشته ظهور کرد، تا به امروز مسیر طولانی ای را طی کرده و همچنان به عنوان یک روش نوآورانه در دنیای تجارت باقی مانده است.

ما در این مقاله قصد داریم نگاهی به بازاریابی شبکه ای بیندازیم. شما در این مقاله نه تنها با این استراتژی آشنا می شوید، بلکه انواع الگوهای آن، مزایا و همچنین اصول اجرایش را هم یاد می گیرید. خب اجازه دهید کم کم برویم سراغ اصل ماجرا. 

انواع مدل های بازاریابی شبکه ای

مدل تک سطحی: ساده اما موثر

یکی از ابتدایی ترین مدل های بازاریابی شبکه ای، مدل تک سطحی است که به طور کلی ساختاری ساده و شفاف دارد. در این مدل فرد به عنوان یک نماینده فروش مستقیم تنها از فروش محصولات خود به مشتریان سود می برد و نیازی به جذب نمایندگان دیگر برای کسب درآمد بیشتر ندارد. اگرچه این مدل شاید در نگاه اول سودآوری کمتری نسبت به مدل های پیچیده تر داشته باشد، اما به دلیل شفافیت و سادگی اش برای بسیاری از افراد جذاب است.

مطلب مرتبط: بازاریابی شبکه ای قانونی و افزایش فروش

تصور کنید که شما به عنوان یک فروشنده محصولات بهداشتی شروع به کار کرده اید و به صورت مستقیم با مشتریان خود در تماس هستید. تمام درآمد شما از فروش محصولات به مشتریان شخصی تان به دست می آید و نیازی به جذب نمایندگان جدید یا آموزش دادن به دیگران ندارید. این مدل برای افرادی مناسب است که تمایل دارند به صورت مستقل و بدون تعهدات اضافی، تنها بر فروش محصولات تمرکز کنند.

مزیت اصلی مدل تک سطحی شفافیت در محاسبه سود و سادگی در اجرا است. شما تنها مسئول فروش خود هستید و نیازی به مدیریت تیم یا شبکه گسترده ای از فروشندگان ندارید. این روش به ویژه برای افرادی که به تازگی وارد دنیای بازاریابی شبکه ای شده اند، گزینه مناسبی است. در عین حال، این مدل ممکن است در مقایسه با مدل های پیچیده تر، فرصت های کمتری برای رشد سریع درآمد ایجاد کند.

مدل چندسطحی: ایجاد یک شبکه گسترده

مدل چندسطحی، همانطور که از نامش پیداست، ساختار پیچیده تری نسبت به مدل تک سطحی دارد. در این مدل علاوه بر فروش محصولات به مشتریان، نمایندگان می توانند افراد جدیدی را به عنوان نمایندگان فروش در شبکه خود جذب کنند. این نمایندگان جدید نیز می توانند فروش خود را انجام دهند و بخشی از سود آنها به نماینده ای که آنها را معرفی کرده، تعلق می گیرد. این ساختار به نمایندگان این امکان را می دهد که با گسترش شبکه خود، درآمد بیشتری کسب کنند.

تصور کنید شما به عنوان یک نماینده فروش شروع به کار کرده اید و علاوه بر فروش مستقیم، افرادی را به عنوان نمایندگان جدید به شبکه خود جذب می کنید. این افراد نیز به فروش محصولات مشغول می شوند و شما بخشی از سود فروش آنها را دریافت می کنید. با گسترش شبکه و ورود نمایندگان جدید به زیرمجموعه شما، درآمدتان به صورت تصاعدی افزایش پیدا می کند.

مزیت اصلی مدل چند سطحی در این است که فرصت های رشد درآمد برای نمایندگان به مراتب بیشتر است. نمایندگان نه تنها از فروش مستقیم محصولات سود می برند، بلکه از فعالیت های تیم فروش خود نیز بهره مند می شوند. البته این مدل به تعهدات و مهارت های مدیریتی بیشتری نیاز دارد و نمایندگان باید بتوانند تیم های خود را به درستی هدایت و آموزش دهند تا شبکه ای پایدار و سودآور ایجاد کنند.

مدل ماتریسی: محدودیت در جذب نمایندگان

یکی دیگر از مدل های رایج در بازاریابی شبکه ای، مدل ماتریسی است. در این مدل هر نماینده می تواند تعداد محدودی از نمایندگان را به عنوان زیرمجموعه خود جذب کند. این محدودیت ممکن است به صورت عددی (مثلا سه یا پنج نفر) تعیین شود و بعد از آن، نماینده باید شبکه خود را به نحوی مدیریت کند که درآمد بیشتری از فعالیت های این گروه کوچک به دست آورد. در مدل ماتریسی شبکه ها به صورت لایه لایه تشکیل می شوند و افراد در هر لایه از فعالیت های لایه های پایین تر سود می برند.

فرض کنید شما به عنوان یک نماینده فروش در قالب مدل ماتریسی فعالیت می کنید و مجاز هستید تنها سه نفر را به عنوان نماینده جدید به شبکه خود جذب کنید. این افراد نیز به نوبه خود می توانند زیرمجموعه های خود را تشکیل دهند. ساختار شبکه به صورت طبقه طبقه و محدود است، اما همچنان می توانید از فعالیت های نمایندگان خود در لایه های پایین تر سود کسب کنید.

مزیت این مدل در این است که با محدود کردن تعداد افراد در هر لایه، نمایندگان مجبور به تمرکز بیشتر بر روی کیفیت آموزش و توسعه مهارت های زیرمجموعه خود می شوند. این مدل به ویژه برای برندهایی مناسب است که به دنبال ایجاد شبکه ای پایدار و منسجم هستند و به دلیل محدودیت در جذب نمایندگان جدید، روی بهبود عملکرد افراد تمرکز دارند.

مزایای بازاریابی شبکه ای

فرصت برای شروع یک کسب وکار مستقل

یکی از مهمترین مزایای بازاریابی شبکه ای، فرصت شروع کسب وکاری مستقل با سرمایه گذاری کم است. برخلاف بسیاری از مدل های سنتی کسب وکار که نیازمند سرمایه گذاری های بزرگ در زمینه تبلیغات، موجودی کالا و تأمین مکان هستند، بازاریابی شبکه ای این امکان را به شما می دهد که با کمترین هزینه، کسب وکار خود را آغاز کنید. شما به عنوان یک نماینده فروش، می توانید بدون نیاز به زیرساخت های پیچیده و هزینه بر، شروع به کار کنید و محصولات را به مشتریان خود عرضه کنید.

برای مثال، اگر فردی به دنبال راه اندازی یک کسب وکار در زمینه محصولات آرایشی باشد، بازاریابی شبکه ای به او این امکان را می دهد که بدون نیاز به اجاره فروشگاه یا انبار، تنها با خرید محصولات ابتدایی شروع به کار کند. این فرد با تکیه بر شبکه سازی و فروش مستقیم می تواند بدون نیاز به سرمایه گذاری بزرگ، کسب وکار خود را به تدریج گسترش دهد. این مدل برای افرادی که به دنبال کسب درآمد مستقل هستند و نمی خواهند درگیر هزینه های سنگین اولیه شوند، جذابیت زیادی دارد.

علاوه بر این، در مدل های بازاریابی شبکه ای، شما می توانید به صورت پاره وقت یا تمام وقت فعالیت کنید. این انعطاف پذیری به شما اجازه می دهد که در کنار شغل های دیگر یا حتی در زمانی که در حال تحصیل هستید، کسب وکار خود را راه اندازی کنید. به عبارت دیگر، بازاریابی شبکه ای فرصتی مناسب برای افرادی است که به دنبال ایجاد کسب وکاری مستقل و در عین حال منعطف هستند.

مطلب مرتبط: شروع بازاریابی شبکه ‏ای با 10 توصیه کاربردی

امکان کسب درآمد نامحدود و رشد تصاعدی

یکی از جذاب ترین جنبه های بازاریابی شبکه ای، امکان کسب درآمد نامحدود از طریق رشد شبکه فروش است. در این مدل، هرچه شبکه شما بزرگ تر و فعال تر باشد، درآمد شما به صورت تصاعدی افزایش می یابد. برخلاف کسب وکارهای سنتی که درآمد شما معمولا به فروش شخصی محدود می شود، در بازاریابی شبکه ای شما می توانید از فروش نمایندگان خود نیز سود کسب کنید. این مدل به شما اجازه می دهد که نه تنها به صورت مستقل، بلکه با کمک تیم خود درآمد بالاتری کسب کنید.

تصور کنید شما به عنوان یک نماینده فروش، شبکه ای از 10 نفر نماینده جدید را ایجاد کرده اید. این نمایندگان نیز هر کدام شروع به فروش محصولات کرده اند و بخشی از سود آنها به شما می رسد. با گسترش شبکه و ورود نمایندگان جدید، درآمد شما به صورت تصاعدی افزایش می یابد. این مدل به ویژه برای افرادی جذاب است که به دنبال کسب درآمد بالا و رشد سریع در کسب وکار خود هستند، اما نکته مهم اینجاست که موفقیت در این مدل به مدیریت و آموزش درست شبکه فروش بستگی دارد. هر چقدر که تیم فروش شما فعال تر و حرفه ای تر عمل کند، درآمد شما نیز بیشتر خواهد بود. بنابراین، نمایندگان موفق باید توانایی مدیریت تیم و آموزش صحیح به افراد جدید را داشته باشند تا شبکه ای پایدار و سودآور ایجاد کنند.

ایجاد ارتباطات قوی و توسعه شبکه های اجتماعی

یکی دیگر از مزایای بازاریابی شبکه ای، فرصت ایجاد ارتباطات قوی و توسعه شبکه های اجتماعی است. در این مدل، شما با افراد جدیدی آشنا می شوید که می توانند نه تنها به عنوان مشتری، بلکه به عنوان نمایندگان فروش زیرمجموعه شما فعالیت کنند. این ارتباطات به شما اجازه می دهد که شبکه ای از افراد متعهد و همفکر ایجاد کنید که می توانند به رشد کسب وکار شما کمک کنند.

برای مثال، فرض کنید شما به عنوان یک نماینده فروش در حال کار هستید و با افرادی آشنا می شوید که علاقه مند به پیوستن به شبکه شما هستند. این افراد ممکن است دوستان، آشنایان یا حتی مشتریان شما باشند که تصمیم می گیرند خودشان به عنوان نماینده فروش فعالیت کنند. با گسترش این شبکه و ایجاد ارتباطات بیشتر، شما نه تنها می توانید درآمد خود را افزایش دهید، بلکه می توانید از تجربیات و دانش دیگران برای بهبود کسب وکارتان بهره برداری کنید. این شبکه سازی به ویژه برای افرادی که به دنبال توسعه روابط حرفه ای و کسب مهارت های ارتباطی هستند، فرصتی فوق العاده است. شما با افراد متنوعی از حوزه های مختلف آشنا می شوید و این ارتباطات می تواند به رشد حرفه ای شما در طولانی مدت کمک کند.

یادگیری و توسعه مهارت های فردی

بازاریابی شبکه ای نه تنها فرصتی برای کسب درآمد است، بلکه بستری مناسب برای یادگیری و توسعه مهارت های فردی محسوب می شود. در این مدل، نمایندگان فروش باید مهارت هایی مانند مذاکره، مدیریت زمان، آموزش و رهبری تیم را به خوبی یاد بگیرند. این مهارت ها به آنها کمک می کند که در کسب وکار خود موفق تر عمل کنند و شبکه ای پایدارتر ایجاد کنند.

مثلا شما به عنوان یک نماینده فروش در بازاریابی شبکه ای باید توانایی متقاعد کردن مشتریان و آموزش نمایندگان جدید را داشته باشید. این فرآیند نیازمند یادگیری مهارت های ارتباطی و مدیریتی است که به شما در تمام جنبه های حرفه ای و شخصی کمک می کند. همچنین، با افزایش تجربه و گسترش شبکه فروش، شما مهارت های جدیدی مانند رهبری و مدیریت تیم را به طور عملی یاد خواهید گرفت.

بازاریابی شبکه ای برای افرادی که به دنبال توسعه مهارت های خود هستند و می خواهند به رهبری قوی تبدیل شوند، یک فرصت عالی است. این مدل به شما اجازه می دهد که در طول مسیر کاری خود رشد کرده و مهارت های لازم برای موفقیت در دنیای کسب وکار را کسب کنید.

مطلب مرتبط: بازاریابی شبکه ای، واقعیت یا توهم؟

اصول بازاریابی شبکه ای

حالا به بخش جذاب ماجرا رسیدیم. جایی که صحبت از اصول بازاریابی شبکه ای در میان است. در واقع ما در این بخش سعی می کنیم نشان دهیم از این استراتژی جذاب چطور باید در عمل استفاده کرد. پس با ما همراه باشید تا برخی از نکات کلیدی در این رابطه را مرور کنیم. 

شفافیت و صداقت: پایه های اعتماد در بازاریابی شبکه ای

یکی از اصول اساسی در بازاریابی شبکه ای، شفافیت و صداقت است. وقتی شما به عنوان یک نماینده فروش فعالیت می کنید، باید با مشتریان و نمایندگان خود کاملا صادق باشید. ارائه اطلاعات دقیق و شفاف در مورد محصولات و نحوه کارکرد شبکه، باعث می شود که اعتماد مشتریان و همکاران شما جلب شود. بدون شفافیت، شبکه ای پایدار نخواهید داشت.

اجازه دهید از یک سناریوی کاربردی برای توضیح دقیق تر شرایط استفاده کنیم. زمانی که شما محصولات خود را به مشتریان معرفی می کنید، باید تمامی جزییات مربوط به کیفیت، قیمت و شرایط فروش را به طور دقیق به آنها توضیح دهید. اگر مشتریان احساس کنند که اطلاعاتی از آنها پنهان شده، احتمالاً اعتماد خود را به شما از دست می دهند و از خرید یا پیوستن به شبکه تان منصرف می شوند. بنابراین، صداقت در همه مراحل کار بسیار مهم است.

همچنین، در زمان جذب نمایندگان جدید، باید به طور شفاف در مورد شرایط کار و نحوه کسب درآمد صحبت کنید. نمایندگانی که با واقعیت های شبکه آشنا باشند، احتمال بیشتری دارد که به طور مؤثر عمل کنند و در طولانی مدت به شما کمک کنند تا شبکه ای پایدار بسازید.

توسعه مهارت های رهبری: هدایت تیم به سوی موفقیت

یکی دیگر از اصول مهم در بازاریابی شبکه ای، توسعه مهارت های رهبری است. به عنوان یک نماینده موفق، شما باید توانایی هدایت تیم خود را داشته باشید. این به معنای آموزش صحیح نمایندگان جدید، ارائه پشتیبانی به آنها و هدایت آنها به سوی موفقیت است. نمایندگانی که از حمایت و راهنمایی رهبران خود بهره مند هستند، احتمال بیشتری دارند که در فروش و گسترش شبکه موفق شوند.

وقتی یک نماینده جدید به شبکه شما می پیوندد، شما باید او را به خوبی راهنمایی کنید و تمام ابزارهای لازم برای موفقیت را در اختیارش قرار دهید. این شامل آموزش در زمینه فروش، مدیریت زمان و ایجاد ارتباطات مؤثر است. رهبرانی که به تیم خود اهمیت می دهند و در توسعه آنها تلاش می کنند، موفقیت بیشتری در بازاریابی شبکه ای کسب خواهند کرد.

مطلب مرتبط: بازاریابی شبکه ای قانونی را جدی بگیرید

تعهد به یادگیری مداوم: یادگیری به عنوان بخشی از مسیر موفقیت

در بازاریابی شبکه ای، یادگیری هیچ وقت متوقف نمی شود. یکی از اصول کلیدی برای موفقیت در این حوزه، تعهد به آموزش مداوم است. شما باید همیشه به دنبال یادگیری مهارت های جدید و به روزرسانی دانش خود باشید تا بتوانید در بازار رقابتی بمانید و شبکه خود را به درستی مدیریت کنید. این یادگیری می تواند شامل مهارت های فروش، بازاریابی دیجیتال، مذاکره یا حتی مدیریت تیم باشد.

بی شک یادگیری مداوم نقش مهمی در تقویت روحیه افراد برای آشنایی با فرصت های تازه دارد. با گسترش فضای مجازی و تکنولوژی های نوین، بازاریابان شبکه ای باید یاد بگیرند چگونه از ابزارهای دیجیتال برای گسترش شبکه خود استفاده کنند. وبینارها، دوره های آنلاین و کتاب های تخصصی می توانند به شما کمک کنند که دانش خود را افزایش دهید و مهارت های جدیدی بیاموزید.

فراموش نکنید، همیشه نکات تازه ای برای یادگیری در بازار وجود دارد. بنابراین اگر شما به طور کاملا مستقل در بازار فعالیت داشته و خیال می کنید همه فوت های کوزه گری را یاد گرفته اید، قطعا یک جای کارتان ایراد دارد. 

ایجاد ارتباطات عمیق: پایه های موفقیت در شبکه سازی

آیا تا حالا به وضعیت روابط تان در دنیای کسب و کار دقت کرده اید؟ شاید فکر کنید فقط رابطه تان با مشتریان باید خوب باشد. خب در این صورت به شبکه مدیران و کارآفرینان بی توجه هستید. این یعنی دو دستی یکی از فرصت های عالی برای همکاری بلندمدت با برندها را از دست داده اید. خب بازاریابی شبکه ای که همیشه با مشتریان نهایی نیست. گاهی اوقات شما باید محصولات تان را به سازمان های بزرگ نیز بفروشید. 

یکی دیگر از اصول حیاتی در بازاریابی شبکه ای، ایجاد ارتباطات عمیق و مؤثر با مشتریان و نمایندگان است. موفقیت شما در این مدل بازاریابی به توانایی شما در ایجاد و حفظ روابط بلندمدت با افراد بستگی دارد. این روابط باید بر پایه احترام، اعتماد و همکاری متقابل بنا شود تا شبکه ای پایدار و موفق ایجاد کنید.

برای مثال، شما باید همیشه در دسترس نمایندگان و مشتریان خود باشید و به سوالات و نگرانی های آنها با دقت و احترام پاسخ دهید. همچنین، ارتباطات شما نباید به فروش محدود شود؛ بلکه باید به دنبال ایجاد روابطی باشید که فراتر از جنبه های مالی و تجاری است.

سخن پایانی

اسم بازاریابی شبکه ای در میان بسیاری از مردم بد در رفته است. به طوری که خیلی از آنها حتی چشم دیدن این استراتژی را ندارند. اگر شما بازاریاب باهوشی باشید، خیلی خوب می دانید نباید هر استراتژی را براساس شایعات یا کاربردهای منفی اش ارزیابی کرد. ما در این مقاله سعی کردیم برخی از مزایای بازاریابی شبکه ای و نحوه اجرای آن را با شما در میان بگذاریم. از اینجا به بعد همه چیز به خودتان بستگی دارد. پس چرا هنوز دست روی دست گذاشته اید؟ همین حالا کارتان را شروع کرده و تخته گاز به سمت موفقیت بروید. 

من و همکارانم در روزنامه فرصت امروز امیدواریم نکات مورد بحث در این مقاله کمکی هرچند کوچک به شما برای آشنایی با بازاریابی شبکه ای کرده باشد. مثل همیشه اگر سوالی درباره نکات مورد بحث در این مقاله دارید، کارشناس های ما همیشه آماده تعامل با شما هستند. پس تعارف را کنار گذاشته و با ما در ارتباط باشید. 

منابع:

https://www.investopedia.com

https://www.indeed.com

https://economictimes.indiatimes.com