حمایت مادی از تئاتر

خبر خوبی که لابه‌لای درگیری‌های ارکستر سمفونیک تهران و البته کشمکش‌های واگذاری موزه‌های هنرهای معاصر گم شد، خبر حذف حق‌السهم ۲۰‌درصدی تماشاخانه ایرانشهر بود. طی این خبر اعلام شد که یکی از مصوبات شورای سیاست‌گذاری تماشاخانه ایرانشهر در سال ٩٤ و اقدامات این شورا در سال ٩٥ در راستای حمایت از تولید و اجرای گروه‌های نمایشی در این مجموعه، حذف ٢٠‌درصد حق‌السهم تماشاخانه است تا به‌این‌ترتیب گروه‌های نمایشی با کاهش دغدغه‌های مالی با اطمینان خاطر و خلاقیت بیشتری به تولید آثار بپردازند.

قطعا این خبر خوبی برای اهالی تئاتر است. گرچه اقتصاد کم رونق تئاتر و گردش مالی اندک تئاتر با این ارقام رونق نمی‌گیرد اما حداقل بخش کوچکی از دغدغه‌های مالی اهالی تئاتر با این طرح کم رنگ می‌شود. مشکلات اقتصادی راه را برای تئاتر خصوصی باز کرد. سالن‌های خصوصی در چند سال اخیر رونق گرفت. هرچند که آمارها حکایت از تعدد تئاترهای در حال اجرا دارد، اما بنا به گفته اهالی تئاتر اگر کمک‌ها و حمایت‌های دولت نباشد هزینه‌های تولید تئاتر نه‌تنها در نمی‌آید، بلکه گروه در تولید تئاتر نسبت به هزینه‌ای که کرده هم متضرر می‌شود.

در سال‌های اخیر چه سالن‌های خصوصی و چه سالن‌های دولتی مجبور به پرداخت ۲۰‌درصد از میزان فروش خود بودند. به همین دلیل است که حذف حق‌السهم ۲۰‌درصدی از میزان فروش بلیت تئاتر خبر خوبی برای تئاتر خصوصی محسوب می‌شود، هرچند که نسبت به میزان فروش برخی از تئاترها این مبلغ بسیار ناچیز است و دردی از گروه‌های تئاتری درمان نمی‌کند.

باید گفت که پیش از آن، این کار به درخواست مدیر تولید یا خود کارگردان با هماهنگی مدیرعامل‌های پیشین تماشاخانه ایرانشهر هم صورت می‌گرفته و معمولا شامل نمایش‌هایی می‌شد که چه در گیشه و چه در جذب مخاطب موفق نبودند. اما این بار این تخفیف شامل همه نمایش‌ها می‌شود، چه نمایش‌هایی که در جذب گیشه نتوانسته موفق حاضر شوند و چه نمایش‌هایی که در همه امور هم توانسته‌اند مخاطبان خود را پیدا کنند و هم به سودهی رسیده‌اند.

از ابتدای تاسیس تماشاخانه ایرانشهر قرار بود هزینه‌های خود را از فروش نمایش‌های در حال اجرا تامین کند، به‌عبارت‌ دیگر این تماشاخانه قرار بود خودکفا باشد. حتماً در این مدت کوتاه توانسته است به سازوکاری برسد که از نظر درآمد وابسته به میزان فروش نمایش‌های روی صحنه نباشد یا شاید هم کمک‌های شهرداری تهران به اندازه‌ای هست که این تماشاخانه را از محل این درآمد بی‌نیاز کند. سوال اینجاست، اگر تماشاخانه خصوصی ایرانشهر با عمر نزدیک به ۷ سال توانسته به این امر دست پیدا کند، چرا مرکز هنرهای نمایشی و سالن‌های وابسته‌اش همچنان به حق‌السهم ۲۰‌درصدی‌اش وابسته هستند. 

مشکلات اقتصادی تئاتر بر کسی پوشیده نیست، اما مقایسه تماشاخانه ایرانشهر با دو سالن و پنج سالن‌ تئاتر شهر این سوال را در ذهن متبلور می‌کند کجای کار غلط است که مرکز هنرهای نمایشی باوجود بودجه هرچند اندک تئاتر که البته نامرتب به‌دست مدیران آن می‌رسد، همچنان به ۲۰‌درصد فروش نمایش‌ها وابسته است. به‌خصوص که این موضوع صدای اعتراض هنرمندان را درآورده است و بارها از این موضوع شکایت کرده‌اند. بد نیست مدیران دولتی برای حل موضوع فکری کنند و قدم‌های محکم‌تری برای حمایت‌ از هنرمندان تئاتر بردارند.

* روزنامه نگار هنری