سوالات کلیدی که قبل از استخدام نیروی کار باید پرسید

استخدام نیروی کار تازه اصلا کار راحتی نیست. اینکه شما دوباره از صفر کارتان را شروع کرده و بی خیال کسانی شوید که ماه ها یا حتی سال ها کنار تیم تان بوده اند، حس ناامنی به آدم می دهد. انگار که یکهو کل سرمایه شرکت بر باد رفته و دیگر قرار نیست کسی به دادمان برسد. در چنین شرایطی معمولا کارآفرینان خیلی زود سراغ استخدام های همراه باعجله می روند. خب اینطوری دست کم خیال شان راحت است که فورا نیروی کار تازه به شرکت تزریق کرده اند. البته این استراتژی خالی از ایراد نیست. بی شک استخدام های سریع و بدون تأمل آنطور که باید و شاید نیازهای شرکت را رفع نمی‏ کند. درست در چنین شرایطی است که اهمیت یک مصاحبه استخدامی درست و حسابی مشخص می شود. 

مصاحبه های استخدامی انواع متنوعی دارند. با این حال شاید یکی از بخش های ضروری هر مصاحبه ای سوالاتی است که مطرح می شود. ما در این مقاله قصد نداریم از نگاه فردی جویای کار ماجرا را زیر و رو کنیم. در عوض سراغ طرف دیگر قضیه رفته ایم. خب هرچه باشد معمولا در اینطور مسائل کمتر کسی به فکر صاحبان کسب و کار است. انگار که این دسته از افراد باید به طور خودکار جلسات استخدامی را بدون هیچ عیب و نقصی برگزار کنند. 

اگر شما هم چند باری از زیر مسئولیت برگزاری جلسات استخدامی در رفته اید، احتمالا نکات این مقاله کمی هم که شده ترس تان را از بین خواهد برد. خب وقتی شما دقیقا بدانید چه سوالاتی در طول جلسه باید بپرسید، کارتان خیلی راحت تر می شود، مگر نه؟ پس با ما همراه باشید تا نگاهی دقیق به سوالات کلیدی قبل از استخدام نیروی کار بیندازیم. 

مطلب مرتبط: چه سوالاتی در جلسات استخدامی رد و بدل می شود؟

سوال اول: کمی درباره خودتان حرف می زنید؟

این سوال یک سوال کلی است که به شما کمک می‏ کند تا یک تصویر کلی از کارجو به دست آورید. پاسخ فرد مقابل تان باید شامل اشاره به سوابق تحصیلی، تجربه کاری و اهداف شغلی اش باشد. پس اگر فقط با سرگذشت ساده ای از زندگی افراد رو به رو شدید، باید تجدیدنظر اساسی در انتخاب تان داشته باشید. خب هرچه باشد این دسته از افراد نمی ‏توانند در ساختار شرکت به خوبی جا افتاده و شما را راضی کنند. 

مهارت های ارتباطی یکی از معیارهای مهم برای کارآفرینان امروزی محسوب می شود. اصلا دلیل اصلی طرح چنین سوالی در جلسات استخدامی ارزیابی مهارت های ارتباطی افراد است. کسی که مهارت های بالایی در این حوزه داشته باشد، نه تنها زمانش را به خوبی مدیریت می‏ کند، بلکه اشاره ای گذرا به تمام نکات برجسته کاری اش خواهد کرد. 

یادتان باشد، شما اینجا با یک سوال باز رو به رو هستید که جواب کوتاهی ندارد.  به طور کلی جوابی که کارجو به شما می دهد، باید شامل اشاره به موارد زیر باشد:

•    سوابق تحصیلی: کارجو باید در مورد مدارک تحصیلی خود، دانشگاه ‎هایی که در آنها تحصیل کرده و رشته های تحصیلی خود توضیح دهد.

•    تجربه کاری: کارجو باید در مورد موقعیت های کاری قبلی خود، مسئولیت ‎ها و دستاوردهای خود توضیح دهد. اینطوری مطمئن می شوید گزینه درستی را انتخاب کرده اید که اتفاقا تجربه کاری هم دارد.

•    اهداف شغلی: کارجو باید در مورد اینکه در آینده چه برنامه و اهدافی دارد، توضیح دهد.

یک مثال ایده آل از جوابی که داوطلب استخدام در شرکت شما باید تحویل تان دهد، به این صورت است:

«من یک مهندس نرم افزار با پنج سال سابقه کار هستم. مدرک لیسانسم در رشته مهندسی نرم افزار را از دانشگاه تهران گرفته ام و در حال حاضر در یک شرکت فناوری اطلاعات مشغول به کار هستم. من به دنبال یک موقعیت شغلی در یک شرکت نوآور هستم که به من امکان دهد از مهارت های فنی خودم برای حل مشکلات دنیای واقعی استفاده کنم. این دلیل اصلی تمایل من برای همکاری با کسب و کار شماست.»

همانطور که می بینید، مثال بالا توضیحی کوتاه و در عین حال قانع کننده درباره جزییات فعالیت قبلی کارمند موردنظر به دست می دهد. به علاوه، او دقیقا دلیل تمایلش برای همکاری با شما را هم توضیح می دهد. بنابراین شما در موقعیت خوبی برای ارزیابی کارمند موردنظر قرار خواهید گرفت. 

سوال دوم: چرا دوست دارید این کار را به دست بیاورید؟

این سوال به شما کمک می کند تا انگیزه کارمندان داوطلب برای موقعیت شغلی شرکت تان را درک کنید. پاسخ کارجو باید شامل اطلاعاتی در مورد اینکه چرا او به این شغل علاقه دارد و چگونه این شغل با اهداف بلندمدتش مطابقت دارد، باشد.

یادتان باشد، در این بخش شما نباید کلیشه های رایج را قبول کنید. در عوض کسی که کمی خلاقیت به خرج داده و نکات تازه ای مطرح کند، بهترین گزینه خواهد بود. خب هر کسی که چند بار در مصاحبه های استخدامی شرکت کرده باشد، کلی کلیشه در این رابطه دارد و تا صبح می تواند برای تان حرف بزند. با این حال اشاره به نکات کلیدی نکته ای است که باید دنبالش بگردید. قبول دارم این کار مثل یافتن سوزن در انبار کاه است، اما برای یک استخدام بی دردسر گاهی اوقات باید کمی سختی به خودتان بدهید. 

نکات اساسی که کارمندان باید به آنها اشاره کنند، شامل موارد زیر است:

•    علاقه کارجو به صنعت یا شرکت: کارجو باید توضیح دهد که چرا به صنعت یا شرکت شما علاقه دارد. مثلا اگر فرد موردنظر در حوزه عکاسی تحصیل کرده و شما به یک بازاریاب نیاز دارید، او باید استدلال های قانع کننده ای برای علاقه ای به حوزه بازاریابی داشته باشد. وگرنه حتی یک لحظه هم نباید وقت تان را با او تلف کنید.

•    مطابقت شغل با اهداف کارجو: کارمند موردنظر باید توضیح دهد که چگونه این شغل با اهداف کلی اش هماهنگی دارد. مثلا کسی که چند سالی به عنوان طراح مد فعالیت داشته، یکهو نمی تواند وارد دنیای موسیقی شود. چراکه هیچ کس دلیل هماهنگی صنعت موسیقی با مد را درک نمی‏ کند. بنابراین طبیعی است که استودیوهای ضبط و انتشار موسیقی به چنین کسی بها ندهند.

مطلب مرتبط: سوالات رایج در جلسات استخدامی همراه با پاسخ های مناسب

مثل بخش قبل، در اینجا هم قصد داریم یک مثال دقیق و کاربردی درباره جواب استاندارد به سوال این بخش را مرور کنیم. پس لطفا شش دانگ حواس تان را جمع کرده و به این مثال دقت کنید:

«من به فناوری علاقه زیادی دارم و همیشه دنبال راه ‎هایی برای بهبود زندگی مردم با استفاده از تکنولوژی های تازه هستم. به همین خاطر فکر می کنم شرکت شما فرصتی عالی برای من فراهم می‎ کند تا از مهارت های فنی ام برای ساخت محصولاتی استفاده کنم که به درد مردم می خورد.»

همانطور که می ‎بینید، مثال بالا توضیح جامعی درباره اینکه چرا کارمند مورد بحث علاقه زیادی برای همکاری با شما دارد، بیان می‏ کند. اجازه دهید با هم روراست باشیم، جواب هایی که بلندپروازی زیاد داشته باشند، معمولا تو زرد از آب درمی آیند. پس سعی کنید فقط به جواب هایی دل خوش کنید که رنگ و بوی واقعیت دارند. 

سوال سوم: نقاط قوت و ضعف شما چیست؟

همه افراد در کار و زندگی شان نقاط ضعفی دارند که در طول زمان خودش را نشان می دهد. در حالی که خیلی از آدم ها دوست دارند خودشان را بدون عیب و ایراد نشان دهند، در مصاحبه های استخدامی اگر کسی نقاط ضعفش را بیان کند، امتیاز مهمی می گیرد. 

برخی از مدیران در طول مصاحبه استخدامی دوست دارند فقط کارجوها از خودشان تعریف و تمجید کنند. خب اگر شما هم چنین روحیه  ای دارید، باید تجدیدنظر اساسی در اوضاع برندتان داشته باشید؛ چراکه اصلا بعید نیست یک عده از خودراضی را دور هم جمع کرده و تشکیل کسب و کار دهید. 

فرمول ما در روزنامه فرصت امروز بسیار ساده است؛ شما باید دنبال جوابی باشید که علاوه بر نقاط قوت، اشاره ای به نقاط ضعف کارجوها نیز داشته باشد. کسی به خوبی نقاط قوت و ضعف خود را بداند، احتمالا خیلی راحت تر با شما درباره نکات مختلف کنار می آید. به علاوه، در مدیریت پروژه ها هم معمولا چشم انداز دقیق تری خواهد داشت.

خب اجازه دهید با بررسی یک پاسخ دقیق و مناسب این بخش را به سرانجام برسانیم. فرض کنید طرف مقابل شما کسی است که چهار سال سابقه همکاری با برند اپل را داشته و حالا قصد دارد با شما به عنوان مدیر یک کسب و کار میان رده همکاری داشته باشد. در این صورت جواب مناسبی که از او انتظار می رود، یک چنین چیزی خواهد بود:

«نقاط قوت من بیشتر در ارتباط با مهارت های اجتماعی و توانایی ام برای برقراری ارتباط با هر فردی، هرچند سختگیر، است. البته من هم مثل بقیه ایراداتی در کارم دارد که سعی می کنم به مرور زمان کمرنگ شان کنم. مثلا وقتی فشار کاری زیاد می شود، کیفیت کارم بیشتر از حد معمول کاهش پیدا می‏ کند. درست به همین خاطر همکاری ام با برند اپل دوام زیادی نداشت. با این حال من مشتاقم تا با شرکت در دوره های مهارت افزایی این مشکل را حل کنم.»

سوال چهارم: تجربیات کاری قبلی تان چطور بوده؟

این سوال به شما کمک می کند تا مهارت ها و تجربه کارجو در زمینه های مرتبط را ارزیابی کنید. پاسخ طرف مقابل باید شامل اطلاعات در مورد مسئولیت ها، چالش ‎ها و موفقیت‎ های او در موقعیت های قبلی کاری باشد. خب اگر کسی قبلا هیچ موفقیت کاری نداشته، اصلا چرا باید به او اعتماد کرده و سرنوشت کسب و کارتان را به او بسپارید؟

برخی از مهمترین نکاتی که کارمندان جویای کار باید در جواب این سوال تحویل شما دهند، به این شرح است:

•    مسئولیت های کاری: کارجو باید توضیح دهد که در موقعیت های قبلی کاری خود چه کارهایی را انجام داده و چطور از پس مسئولیت های مختلف برآمده است. یادتان باشد، در این بخش پاسخ های خیلی کلی اصلا به درد نمی خورد. پس سعی کنید آنهایی را مورد توجه قرار دهید که جواب هایی تا حد ممکن شخصی تر می دهند.

•    چالش های کاری: کارجو باید توضیح دهد که با چه چالش هایی در موقعیت های قبلی کاری خود روبه رو شده است. نکته مهمتر در این میان توضیح فرد موردنظر درباره نحوه غلبه بر چالش ها و مشکلات موردنظر است. اینطوری خیال شما راحت می شود که احتمالا فرد موردنظر از پس چالش های کاری پیش روی در شرکت شما هم برمی آید.

•    موفقیت های کاری: دنیای کسب و کار همه اش در شکست خلاصه نمی شود. شما به عنوان یک کارآفرین باید توضیحات جامعی درباره موفقیت های قبلی کارجوها دریافت کنید. خب اگر کسی تا حالا در بازار هیچ موفقیتی نداشته، چه تضمینی دارد آینده و اعتبار برند شما را بر باد ندهد؟

اجازه دهید به رسم بخش های قبلی، در اینجا هم یک پاسخ درست و درمان را با هم بررسی کنیم:

«در موقعیت قبلی کاری خود به عنوان مدیر بازاریابی، مسئولیت رهبری یک تیم مارکتینگ را برعهده داشتم. یکی از چالش های اصلی من طراحی چند نسخه شخصی سازی شده از یک کمپین بازاریابی برای محصولی واحد بود. هدف اصلی از این کار جلب نظر مشتریان با سلیقه های گوناگون بود. به طوری که هیچ دامنه ای از مشتریان از زیر دست شرکت در نروند. من این چالش را با تحقیق و برنامه ریزی دقیق حل کردم. یکی از موفقیت های اصلی من این بود که این کمپین منجر به افزایش 20 درصدی فروش محصول جدید شد.»

مطلب مرتبط: بهترین سوالات برای جلسات استخدامی و جواب های هوشمندانه آنها

همانطور که می بینید، توضیحات کارجوی قصه ما در بالا به اندازه کافی دقیق و قابل اتکا هست که دل هر مدیری را ببرد. فکر می کنم شما هم قبول داشته باشید با چنین توضیحی کسب موقعیت شغلی جای اما و اگر نخواهد داشت، مگر نه؟

سوال پنجم: درباره تجربه همکاری تان با یک تیم جدید توضیح دهید

این سوال به شما کمک می کند تا توانایی کارجو در کار تیمی را ارزیابی کنید. پاسخ کارجو باید شامل اطلاعاتی در مورد نقش او در تیم، نحوه همکاری او با دیگران و نتیجه تلاش های تیم باشد. وضعیت شما در این بخش مثل مربی فوتبالی است که قصد دارد بهترین بازیکنان را روانه زمین مسابقه کند. بنابراین باید مهارت های تک تک بازیکنان را با دقت ارزیابی کرده و بهترین ترکیب ممکن را انتخاب کند.

جواب احتمالی کارمندان موردنظر شما باید دارای بخش های زیر باشد:

•    نقش کارجو در تیم: کارجو باید توضیح دهد که در تیم چه نقشی داشته و چطور با آن نقش آشنا شده است.

•    نحوه همکاری کارجو با دیگران: کارجو باید توضیح دهد که چگونه با دیگران در تیم همکاری کرده و چقدر طول کشیده با جو تازه تیم هماهنگ شود. خب شما که دوست ندارید کسی را استخدام کنید و بعد از چند ماه هنوز شاهد ناتوانی او در مدیریت اوضاع باشید؟

•    نتیجه تلاش های تیم: هر کاری باید نتیجه درست و درمانی به همراه داشته باشد. بنابراین بد نیست کارجوی قصه ما کمی درباره نتیجه این هماهنگی و همکاری حرف بزند. اگر کسی این بخش را کامل جا انداخت، می ‏توانید مطمئن باشید که اوضاعش در شرکت قبلی چنگی به دل نمی زند. 

یک جواب ایده آل برای سوال بالا باید چنین سر و شکلی داشته باشد:

«من به عنوان یک گرافیست قبلا در موسسه بازاریابی فلان به عنوان نیروی کار تازه وارد استخدام شدم. مدت زمان کار آزمایشی من تقریبا شش ماه بود و در این میان خیلی زود متوجه اهمیت ارتباط نزدیک میان بخش های مختلف شرکت با هم شدم. به طوری که حتی کوچک ترین کارها هم بدون هماهنگی با مدیران میانی انجام نمی شد. به همین خاطر خیلی زود در کارم نظرات مدیران ارشد را جویا می شدم تا یک وقت احساس نکنند به خاطر تازه واردی من کیفیت کارم خیلی افتضاح است.»

جواب بالا علاوه بر اینکه تا حد زیادی صادقانه است، نشان دهنده عزم کارجوی موردنظر برای هماهنگی سریع با جو تازه شرکت است. اینطوری خیال تان راحت می شود که لازم نیست ماه ها وقت تان را به کارمند تازه وارد اختصاص داده و سرد و گرم شرکت را به او آموزش دهید. خب اگر کارآفرینی را سراغ دارید که دوست ندارد در وقتش صرفه جویی کند، ما را هم بی خبر نگذارید.

سوال ششم: چگونه با فشار و استرس کنار می آیید؟

فشار و استرس کاری بخش جدایی ناپذیر زندگی روزمره محسوب می شود. حتی موفق ترین کارآفرینان دنیا هم در طول یک روز عادی بارها و بارها با استرس های عجیب رو به رو می شوند. کسانی که توانایی مدیریت استرس ندارند، خیلی زود در محیط کاری اعصاب شان به هم ریخته و خسته می شوند. درست به همین خاطر برخی از مدیران جوان تنها بعد از چند ماه قید همکاری با برندهای بزرگ را می زنند!

اگر شما مطمئن شدید که کارجوی مورد نظرتان توانایی کنار آمدن با استرس و فشار کاری را ندارد، باید همان لحظه عذرش را بخواهید. البته این به معنای این نیست که دائما شرایطی پرفشار برای نیروی کار ایجاد کنید. خب چه کسی دوست دارد هر روز با کلی دردسر و فشار روحی ریز و درشت مواجه شود؟

یک مثال خوب درباره جواب احتمال که کارجو باید تحویل تان دهد، به این ترتیب است:

«من در گذشته در موقعیت های پرفشار زیادی کار کرده‎ ام. بنابراین یاد گرفته‎ ام چطور استرس را مدیریت کنم و عملکرد خود را بالا نگه دارم. من معمولا از تکنیک‎ های آرامش‎ بخشی مانند تنفس عمیق و ورزش استفاده می کنم. اگر دوست داشته باشید می توانم تجربیات و مهارتم در این حوزه را با بقیه کارمندان تان یاد دهم.»

پاسخ بالا نه تنها جذابیت زیادی برای کارآفرینان دارد، بلکه نشان دهنده روحیه کار تیمی کارمند موردنظر هم هست. خب هرچه باشد کارمند قصه ما نه تنها به فکر خودش است، بلکه نیم نگاهی هم به هماهنگی با همکاران آینده اش دارد. 

مطلب مرتبط: دشوارترین سوال مصاحبه استخدامی و چگونگی پاسخ دادن به آن

سوال هفتم: آیا سوالی درباره ما دارید؟

شما همیشه نباید در جلسه استخدامی سوالات پشت سرهم ردیف کرده و سر کاجو را درد بیاورید. بد نیست به عنوان سوال پایانی از او بخواهید درباره اوضاع شرکت و ابهامات مختلف سوال کند. اینطوری نه تنها درک مشترکی پیدا می کنید، بلکه به طور غیرمستقیم ایرادات مصاحبه تان را هم متوجه خواهید شد. خب اگر شما خیلی خوب جلسه را مدیریت کرده بودید، نباید سوال جانبی برای مخاطب تان ایجاد می شد. 

ما در روزنامه فرصت امروز معتقدیم کار بی عیب و نقص اصلا وجود خارجی ندارد. بنابراین اگر مصاحبه شما ایراداتی دارد، لازم نیست خیلی خودتان را نگران کنید. ما در روزنامه فرصت امروز معتقدیم کارآفرینان به مرور زمان باید ایرادات کارشان را رفع کنند و این مسیر هیچ وقت تمام شدنی نیست. بنابراین اگر یک وقت به سرتان زد که دیگر دور بهبود کارتان را خط بکشید، باید فورا تصمیم تان را عوض کنید. وگرنه سقوط آزادتان شروع می شود.

توصیه کلیدی ما در این بخش ایجاد فضایی خودمانی برای طرف مقابل به منظور بیان نقطه نظراتش است. خب شما که نباید دائما درباره جزییات برنامه تان با دیگران حرف بزنید. در عوض بد نیست کارجوی موردنظر کمی درباره جزییات کار حرف زده و سوالاتش را مطرح کند. 

یادتان باشد، شما قرار نیست جواب های سربالا تحویل کارجوها بدهید. در عوض سعی کنید با حوصله تمام مسئله را بررسی کرده و اطلاعات لازم را تحویل شان دهید. خب کارمندان درجه یک وقتی جواب های سربالای شما را مشاهده کنند، کم کم انگیزه شان برای همکاری با شما از بین می رود. آن وقت حتی اگر شما هم مایل باشید، دیگر انگیزه ای برای همکاری با شما نخواهند داشت. ماجرا خیلی تیره و تار شد، نه؟

سخن پایانی

جلسات استخدامی همیشه جو ساده و دوستانه ای ندارند. به همین خاطر ما در این مقاله سراغ سوالاتی رفتیم که فضا را به حرفه ای ترین شکل ممکن مدیریت کرده و به شما اجازه دهد بهترین نیروی کار ممکن را جذب کنید. یادتان باشد، گاهی اوقات سوالات تازه ای به سرتان می رسد که بد نیست در جلسات مطرح کنید. در چنین مواردی باید از قبل یکسری جواب ایده آل برای خودتان آماده کرده و جواب کارجوهای مختلف را با آن مقایسه کنید. وگرنه احساس سردرگمی فراوان برای انتخاب بهترین گزینه ممکن خواهید داشت. 

من و همکارانم در روزنامه فرصت امروز امیدواریم نکات مورد بحث در این مقاله کمکی هرچند اندک به شما برای آشنایی با سوالات کلیدی در جلسات استخدامی کرده باشد. مثل همیشه اگر سوال اضافی داشتید، کارشناس های ما همیشه آماده پاسخگویی به شما هستند، پس با ما در ارتباط باشید. 

منابع:

https://www.roberthalf.com

https://getjobber.com