راه اندازی کسب و کاری خانوادگی از زبان راب لاکنوئر

بسیاری از کسب و کارهای بزرگ دنیا از جمعی خانوادگی شکل گرفته اند؛ نام هایی مانند بوش، والتون (وال مارت)، کوانت (بی ام دبلیو) و گوچی از جمله این کسب و کارها هستند. در مراحل آغازین، این گروه های صنعتی بسیار کوچک و کارگاهی بودند؛ شاید تشکیل سرمایه از دارایی های خانوادگی در موقعیت هایی آسان تر از پیدا کردن سرمایه گذار، مراجعه به بازار سرمایه یا بازار پول باشد؛ حداقل بسیاری از محدودیت های قانونی و ملاحظات مربوط به سرمایه گذاران در روند کار دخالت داده نمی شود. بسیاری از کسب و کارها نیز با کمک مستقیم و همراهی خانواده شکل گرفته اند که مایکروسافت، اپل و برخی کسب و کارها در این زمره قرار می گیرند. البته بسیاری از کسب و کارها نیز بخت پایداری در زیست بوم کسب و کاری را پیدا نکرده از بین رفته و همراه خود سرمایه خانواده را از بین برده اند. در ادامه مصاحبه با راب لاکنوئر Rob Lachenauer، مدیرعامل شرکت خانوادگی بان یان (Banyan)، را می خوانیم که می تواند راهنمای کسانی باشد که مایل به راه اندازی کسب و کاری خانوادگی هستند.

بخشی از پیچیدگی های کسب و کار خانوادگی مربوط به روابط است و بخشی دیگر افرادی هستند که مالک کسب و کار خانوادگی عنوان می گیرند. تجربه شما در این زمینه چیست؟

گاهی اوقات با جریانی احساسی که در گذشته رخ داده است درگیر هستید. هر تصمیمی، پیامدی مادام العمر بر روابط خانوادگی دارد؛ فرض کنید خواهر زاده خود را اخراج کرده اید و متعاقبا از او برای شرکت در مهمانی دعوت کنید. مضاف بر اینکه افراد در تجارت خانوادگی نقش های چندگانه دارند؛ در کسب و کار غیر خانوادگی، رئیس شما رئیس شماست گاهی عاشق کار با او می شوید و گاهی از او نفرت پیدا می کنید اما در فعالیت خانوادگی، رئیس شما پدر شما هم می تواند باشد شاید هم امین، برادر، هم بنیان گذار؛ شاید هم همه این ها باشد. من این شرایط را خانه آیینه ای تعبیر می کنم. که در آن همه چیز را چند برابر می بینید. چند نفر از فردی واحد که در حال نگریستن به شما هستند. من با چه کسی حرف می زنم؟ چه کسی در حال گوش دادن به حرف من است؟ آیا او مدیرعامل است یا پدرم یا منتور من؟ وقتی این تودرتویی نقش ها را به روابط نسبی اضافه کنید، دهشتناک می شود. تفاوت دیگر این کسب و کارها این است که مالکان، نیروی های ارشد هم هستند. در کسب و کاری از این نوع، عملکرد، از نظر برخی عاقلانه نیست؛ به عبارتی، همیشه در پی حداکثر سازی سود نیستید. شاید مثلا عنوان شود: چه چیزی لذت بخش تر از اینکه کسب و کار مورد علاقه ام را دنبال می کنم و با پسرم هستم و کار می کنم؟ اما اگر او در پی سود برود، احتمال دارد کسی به غیر پسرش را استخدام کند.

 چه عوامل باعث می شود برخی کسب و کارهای خانوادگی موفق باشند و پاره ای هم شکست بخورند؟

عامل کلیدی در کسب و کار خانوادگی مدیریت است. این عده با سخت کوشی، خانواده را متحد نگاه داشته و متکی به تجربه، ارتباطات زیادی ایجاد می کنند؛ مثلا سالی یکبار اعضا خانواده را گردهم می آورند. در کنار تفریح، در مورد هدف خانواده حرف می زنند و اینکه چگونه متحد باقی بمانند.  آنهایی که انتقال نسل را مدیریت نکرده باشند، می بازند؛ وقتی نسل قدیمی تر مایل به خالی کردن میدان نباشد، کسب و کار در معرض آسیب پذیری قرار می گیرد؛ این گروه، بازنشستگی خود و ایفای نسل جدید را به تعویق می اندازند و اگر شکیبایی کنید، قادر به انجام آن نمی شوید.

توصیه شما برای کار با فرزندان در کسب و کار چیست؟

دارایی های ارزشمند مالک کسب و کار خانوادگی فرزندان و کار است. اما در زمان تصمیم گیری، این همجواری می تواند فلج کننده شود. من شاهد اضافه پرداخت و توجه ویژه به اعضای خانواده در کسب و کار خانوادگی بوده ام؛ این بدترین حالت ممکن در این نوع کسب و کارهاست؛ عکس این شرایط را هم به قیمت افتخار عضو بودن در کسب و کار خانوادگی شاهد بوده ام. وقتی پای فرزند به میان می آید، خوی تجاری شما کم می شود. توصیه قابل ارائه این است که سیاستگذاری داشته باشید. با این کار رویه شما جایگزین رویکرد شخصی می شود. در مورد چگونگی جلب، جذب و استخدام نسل بعدی شفاف سازی کنید.  اینکه چگونه استخدام می کنید؟ آیا آنها بنا بر توانمندی خود وارد گود می شوند یا دریافتی ویژه ای دارند؟و البته باید در مورد رشد اعضای خانواده هم شفاف سازی کنید؛ اینکه آسانسوری بالا می آیند؟ یا باید فعالیتی در این مسیر نشان دهند؟ آیا توانایی اخراج کسی را دارید؟ تجربه نشان می دهد با اخراج، آنها خانواده را هم ترک می کنند. آنها به دلیل از دست دادن هویتشان، احساس شرمندگی می کنند.

توصیه شما برای همکاری با خواهر و برادر در این نوع  کسب و کار چیست؟

بهترین روابط آنهایی هستند که در فعالیت های همگام سازی خوب عمل می کنند. برای مثال، هر روز صبح، ساعتی را صرف هماهنگی کرده و در مورد کار صحبت می کنند؛ بعد می گویند: برویم! آنها فعالانه ارتباطات کافی برقرار کرده تا از حذف و فقدان مانع برای کسب و کار اطمینان حاصل کنند.

تجویز شما برای همکاری با والدین در کسب و کار خانوادگی چیست؟

سخت ترین ترکیب از اعضای خانواده، فعالیت با پدر و مادر است؛ عمده بنیان گذاران کسب و کارهای خانوادگی، رفتار والدین سالارانه دارند و قصد ترک رفتار خود را هم ندارند. شما هم انتظار تغییر این عادت را نداشته باشید. والدین معتقدند، دلیل وجودی کسب و کار، آنها هستند و اغلب هم همین گونه است. آنها مایل هستند تکیه بر صندلی ریاست داشته باشند نه اینکه رئیس انجمن خیریه شوند یا گلف بازی کنند. این زندگی و جایگاه آن هاست.

راه اندازی کسب و کار خانوادگی نسبت به گذشته از چه ابعادی سخت تر شده است؟

جذب اعضای خانواده برای شروع کسب و کارسخت تر می شود. فارغ التحصیلان مدارس کسب و کار کجا می خواهند کار کنند؟ گوگل، فیس بوک، اپل! آنها خواهان کسب و کارهای جذاب و فناورانه هستند. ورود به خانواده می تواند حکم خیابان یک طرفه بدون راه خروج را داشته باشد. با خارج شدن از کسب و کار از خانواده خارج شده اید. برای داشتن کسب و کارخانوادگی موفق باید به معنی واقعی با آنها ارتباط داشته باشید. امروزه اعضای خانواده در حرکت و در سراسر دنیا پراکنده شده اند از این رو با هم بودن و ارتباط سخت تر شده است و وقتی ارتباط برقرار می ماند که شخصا برقرار شود. اما وقتی هر عضوی در هر نقطه ای از دنیا زندگی می کند تکلیف چیست؟ البته این فقط موضوعی مربوط به جابه جایی است که خانواده ها زیاد با آن رسوبه رو می شوند.

نویسنده و مترجم: محمود مزینانی