پیوست فناوری قراردادهای بزرگ اقتصادی در آستانه طرح در شورای عالی انقلاب فرهنگی

توسعه دانش‌محور از مهم‌ترین برنامه‌های کلان کشور است و این مهر تایید سند برنامه چشم‌انداز توسعه 20 ساله بر تمام امور موجب شده تا در دهه گذشته مقوله‌ای به نام دانش‌بنیان‌ها پا به عرصه تولید و عرضه بخشی از محصولات بگذارند که در پیشرانی تکنولوژی‌های روز دنیا نیز قرار بگیریم اما نکات و تفاوت جدی مقوله فناوری در کشور ما بخشی از حلقه‌های مفقوده و نبود بستر کافی در پیوند اختراع و کارخانه است.

تحریک تقاضا و ایجاد بازار شرکت‌های دانش‌بنیان باید جدی‌تر از قبل پیش رود، اگرچه در دو سال گذشته حمایت‌هایی ویژه در مقایسه با بیش از 10 سال اخیر صورت گرفته و هم‌اکنون 2200 شرکت دانش‌بنیان ثبت شده داریم اما این ظرفیت وقتی ثمر می‌دهد که برای این کار بازار به وجود آید، همچنین هماهنگی عمیق‌تر بخش‌های مختلف خصوصی و دولتی نیاز است به علاوه در حوزه مقررات خریدها باید بهتر از گذشته عمل کنیم تا بتوانیم شرایط لازم را برای ورود محصولات دانش‌بنیان ساخت داخل به بازار فراهم کنیم.

امید به تداوم بازار آزمایشگاه فناورانه داخلی

در شرایط فعلی لازم است با توجه به عرضه 10 ساله محصولات علمی و فناوری در حوزه‌های مختلف برنامه 10 سال پیش رو را بر کشش بازار قرار دهیم و نیاز به تبیین استراتژی در حوزه‌های مختلف است ضمن آنکه قوانین مناقصات دولتی نیز نیاز به اصلاح دارد تا محصولی که ویژگی دانش و فناوری شناسنامه آن است در اولویت باشد، چرا که در حال حاضر صرفا به محصول توجه می‌شود و متاسفانه اینکه محصولی در نتیجه یک فرآیند علمی باشد و در کجا تولید شده باشد برای آن محصول ارزش محسوب نمی‌شود.

  البته گاهی نیز با ایجاد تعادل بین شرکت‌های داخلی و خارجی کمک کردیم که این اتفاق در نمایشگاه تجهیزات آزمایشگاهی ساخت ایران رخ دهد که دولت بخشی از هزینه‌های دانشگاه‌ها را هنگام خرید از شرکت‌های داخلی پرداخت کرد و این خود یک مزیت و حمایت برای بازار و توسعه تولید داخل بود و البته ممکن است چندین سال زمان صرف شود اما می‌توان به تداوم آن امیدوار بود تا مصرف‌کننده بامحصول داخل آشنا شود.

دانش فنی موضوع مغفول 10 قلم کالای نفتی

زیرساخت‌های حقوقی و قانونی یکی از موارد مهم در تکمیل حلقه تولید و مصرف محصولات دانش‌بنیان است، هر چند در این مسیر حلقه‌های مفقوده بسیاری قابل فرض است زیرا تاکنون مجموعه عوامل این مهم را رقم زده مانند آنکه در صنعت نفت 10 قلم کالای نفتی در مأموریت‌ها کلان شرکت‌های تولید‌کننده قرار گرفت اما صرفا کیفیت و زمان ارائه محصول بود که در مناقصه‌ها ملاک عمل بود و مبحث تکنولوژی مولفه اصلی قرار نگرفت در حالی‌که این بعد از یک کالا و سودآوری و آثار مفید آن در حال حاضر در دنیا موضوعیت دارد و ملاک گرایش به یک محصول آن هم تولید داخلی خودشان است و با توجه به اعتنا به اقتصاد مقاومتی و وجود تحریم‌ها لازم است تکنولوژی‌های لازم را با در نظر گرفتن بسترهای مورد نیاز در نظر بگیریم، در حالی‌که مناقصات صرفا به پایین بودن قیمت و تحویل در زمان مقرر تاکید دارند تا آن محصول خریداری شود و در عین حال کشوری که قصد توسعه و خودکفایی دارد باید به این سمت حرکت کند.

باید زبان بازار را شناخت

در این مسیر باید یادآور شد که تاکنون در حوزه‌هایی که در ارتباط مشتری و کیفیت کالای تولیدی و خدماتی نیاز به توسعه بوده فعالیت چندانی نداشته‌ایم و بر این اساس بازار متشکلی برای شرکت‌های دانش‌بنیان ایجاد نشده و رویکرد ما باید براساس بستر‌سازی در این حوزه‌ها باشد، هر چند که شرکت‌های دانش بنیان باید به زبان بازار آشنایی بیشتری داشته باشند و صرفا از لحاظ فنی خود را تقویت کمردن نمی‌تواند موثر واقع شود. این شرکت‌ها باید بتوانند از نظر تعاملات بازار و بازاریابی نیز یک گام جلوتر بگذارند و  روی روش‌های تامین مالی هم اقدام‌های موثرتری داشته باشند.

معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور از طریق پارک‌های علم و فناوری تاکنون حمایت‌های جدی در بخش آموزش و توانمند‌سازی شرکت‌های دانش‌بنیان انجام داده و مقرر است آموزش‌های مرتبط با دریافت نتایج حصول بازار مطلوب از طریق دارندگان این علم به‌صورت معنوی به شرکت‌ها منتقل شود. اقتصاد و صنایع بالادستی تاکنون به نوعی ارتباط‌هایی با بخش‌های پژوهشی داشته و البته هماهنگی بین این اجزای تولید‌کننده علم و فناروی و حوزه مصرف بر عهده ما به‌عنوان یک مجموعه بین‌بخشی است و مقررات موجود حاکم بر اقتصاد و شیوه عرضه و تقاضا بسیاری از کالا و خدمات نیز برای حمایت از محصول فناورانه ساخت داخل نیاز به حمایت دارد و تاکنون معاونت علمی و فناوری تعامل خوبی با دستگاه‌های مختلف داشته است.

رفع موانع تولید و دانش‌بنیان‌ها

برای توسعه جریان کار شرکت‌های دانش بنیان در قانون رفع موانع تولید کارگروه مرتبط با بازار محصولات دانش‌بنیان با وزارت صنایع ایجاد کردیم و مسئولیت آن با وزارت صنایع است و آیین‌نامه‌های آن باید به‌صورت مشترک بین صنعت و معاونت علمی تدوین شود و این قانون مصوب مجلس با تعامل جدی به مرحله اجرا رسید و در این مهم هماهنگی جدی با نمایندگان مجلس داشتیم، همچنین در رابطه با پیوست فناوری قراردادهای بزرگ با ستاد نقشه علمی کشور تعامل خوبی داشتیم و این پیوست آماده ارائه به شورای عالی انقلاب فرهنگی است و با قرارگاه اقتصاد مقاومتی دولت نیز ارتباط داریم تا در قراردادها نقش اقتصاد دانش بنیان را لحاظ کنیم.

تولید فناورانه اقدامی مدرن در بستر اقتصاد کلاسیک

هر کجا که نیاز به اصلاح آیین‌نامه و قوانین باشد اقدام می‌کنیم اما موضوع این است که یک اقدام مدرن را در بستر کلاسیک انجام می‌دهیم و این نیازمند زمان قابل توجهی است و با توجه به ورود دانش‌بنیان‌ها در تمام عرصه‌ها و ارتباط تنگاتنگ با اقتصاد نمی‌توان برای اصلاح از یک بخش اقدام کرد، در حالی‌که هم‌اکنون نیز موضوع ارجح بودن شرکت‌های دانش‌بنیان در مناقصات تصریح و مشخص شده که چند درصد اولویت و امتیاز دارند و هم‌اکنون با کمی وقفه آیین‌نامه تشخیص صلاحیت شرکت‌های دانش‌بنیان اجرایی شده است.

معاون نوآوری و تجاری‌سازی معاونت فناوری رئیس‌جمهور