در گفت وگو با معاون صادرات گروه خودروسازی سایپا مطرح شد / سایپا در آفریقا کشورگشایی می کند

بازارهای صادراتی دو خودروساز بزرگ ایران، همواره یکی از نقاط چالش برانگیز برای آنها بوده است. تنش های سیاسی، جنگ و کاهش قیمت نفت، بازارهای خارجی دو شرکت سایپا و ایران خودرو را از اوج به زیر کشیده است.

عده ای دلیل این روند را فقدان مطالعه بازار در انتخاب این بازارها می دانند و عده ای دیگر تحمیلی بودن آنها از سوی دولت ها به خودروسازان را دلیل دیگر عنوان می کنند. اما حالا یک سالی هست که این دو خودروساز به سمت قاره سیاه شیف کرده و کشورهای این قاره را به عنوان اهداف صادراتی آینده انتخاب کرده اند؛ همان کاری که غول های خودروسازی جهان نیز به سمت آن رفته اند. حالا محسن دستخوش جوان، معاون صادرات گروه خودروسازی سایپا می گوید که سایپا بیش از پیش برای حضور در آفریقا برنامه ریزی کرده است. با او در زمینه وضعیت بازارهای فعلی و آتی این شرکت گفت وگو کرده ایم.

آخرین بازار خارجی سایپا، لبنان بوده است. براساس چه ایده آلی این بازار انتخاب شده و قرار است سایپا چگونه در این کشور فعالیت کند؟

بازارهای دارای پتانسیل را با کمک مرکز تحقیقات و مطالعات استراتژیک سایپا در قالب یک جدول اولویت بندی کرده ایم. این اولویت بندی براساس مولفه های رقابتی، نزدیکی سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و مسافت بوده است. از جمله این بازارها کشور لبنان است. نحوه حضور ما در بازار لبنان به صورت صادرات خودروی کامل خواهد بود. کشور لبنان اقتصادی آزاد دارد و حجم بازارش کم است،

بنابراین تصمیم گرفتیم در این بازار با واردات خودروی کامل با مجموع گروه محصولات خودروسازی سایپا برای نخستین بار حضور داشته باشیم. یعنی در این بازار محصولات شرکت سایپا، سایپا دیزل، بن رو، زامیاد و سایپای کاشان و پارس خودرو عرضه خواهند شد. ایجاد شبکه فروش، خدمات پس از فروش و همزمان ارسال قطعات یدکی نیز در این بازار صورت خواهد گرفت. نخستین محموله اواخر ماه مبارک رمضان به لبنان ارسال شده است و طی یک ماه آینده پس از وصول خودروها به مقصد، افتتاح رسمی حضور سایپا در این بازار را همزمان با برگزاری یک نمایشگاه خواهیم داشت.

صادرات چند هزار دستگاه در سال برای این بازار پیش بینی شده است؟

بازار لبنان، از نظر حجم بازار بزرگی نیست، اما از نظر موقعیت استراتژیک لبنان که یک بندر صادراتی است برای ما اهمیت دارد. لبنان به عنوان یک پایگاه صادراتی برای ما خواهد بود. پیش بینی ما برای سال اول هزار دستگاه بوده و برای سال های بعدی تا سقف 5 هزار دستگاه افزایش خواهد داشت.

طبیعتا اگر قرار باشد لبنان به یک هاب صادراتی تبدیل شود، سایپا باید در آنجا سرمایه گذاری کند.

خیر. ما در سوریه یک سایت تولیدی داریم. با توجه به پیمان موجود میان کشورهای عربی مبنی بر اینکه اگر یک کالا در یکی از این کشورها تا سقف 40 درصد به خودکفایی برسد، قابلیت صادرات بین این کشورها بدون تعرفه گمرکی را دارد، اگر ما بتوانیم حوزه بازاریابی در منطقه را توسعه بدهیم، می توانیم از سایت خودمان در سوریه که ظرفیت تولید 30 هزار دستگاه دارد، استفاده کرده و از لبنان به عنوان یک پایگاه صادراتی استفاده کنیم.

اکنون سایپا در چند بازار خارجی حضور دارد؟

تقریباً در 40 بازار حضور داریم. در برخی از بازارها صرفاً با صادرات قطعات OEو در سایر بازارها با صادرات خودروی کامل یا ایجاد سایت تولیدی حضور داریم. در منطقه خاورمیانه در کشورهای عراق، سوریه و لبنان حضور داریم که در عراق و سوریه سایت تولیدی داریم. در منطقه شمال آفریقا در کشورهای مصر، الجزایر، لیبی و به تازگی در تونس حضور داریم و در الجزایر هم با سرمایه گذاری 75 درصدی طرف الجزایری سایت تولید راه اندازی کرده ایم.

در غرب آفریقا در کشورهای سنگال، ساحل عاج، نیجریه، کامرون و غنا حضور داریم که قصد داریم در نیجریه سایت تولیدی راه اندازی کنیم. در شرق آفریقا، با تجهیز سایت سودان که متعلق به خود سودانی ها بود، خودرو مونتاژ می کنیم. در آمریکای لاتین، در کشور ونزوئلا سایت مشترکی با سرمایه گذاری مشترک دولت ونزوئلا و شرکت های سایپا و ایران خودرو راه اندازی شده است که 64 درصد این سرمایه گذاری متعلق به دولت ونزوئلا است.

شما در سنگال هم با سایت تولیدی حضور دارید، همان سایتی که در راه اندازی سرد کارخانه دردسرساز شد و برق همه پایتخت را قطع کرد، آیا همچنان در این سایت فعال هستید؟

سایت سنگال با سرمایه و مشاركت ایران خودرو و دولت سنگال راه اندازی شده و ما برای اینکه بهره وری آن سایت بیشتر شود، خودروی پراید را با توجه به اقتصادی بودنش، در آنجا مونتاژ کردیم. اکنون نیز در برنامه های خود ادامه این همکاری را برنامه ریزی کرده ایم.

یعنی سایپا هیچ سرمایه ای به سنگال نبرده است؟

خیر. همكاری ما با سایت سنیران اتو در قالب فروش پك خودرو بوده است.

سایت تولیدی ونزوئلا نیز تعطیل است؟

از آنجا که طرف ونزوئلایی در پرداخت وجه به ما دچار مشکل شده است، صدور محموله ها متوقف شده و سایت از جهت تولید به صورت بسیار محدود فعال است اما در زمینه خدمات پس از فروش همچنان فعالیت ادامه دارد.

میزان بدهی دولت ونزوئلا به شما چقدر است؟

مجموع بدهی های دولت ونزوئلا به ایران، حدود 500 میلیون دلار است. در بخش خودرو شرکت سایپا 35 میلیون دلار از آن کشور طلب دارد. معادل همین مبلغ را نیز شركت ایران خودرو طلب دارد.

شما در کشورهای CIS هم حضور داشتید؟

ما در اوکراین حضور داشتیم و نزدیک به 500 دستگاه از خودروی تیبا را به این بازار صادر کردیم که با استقبال خوبی هم مواجه شد اما وقتی به اوج رسیدیم مصادف با اختلاف اوکراین و روسیه شد و قوانین این کشور با حضور دولت جدید تغییر کرده و به سمت صفر کردن تعرفه ها با اروپا رفت و شرایط بازار را به ضرر ما تغییر داد، بنابراین ما نتوانستیم در این جنگ تعرفه ای پیروز شویم.

ما در بیشتر بازارهای صادراتی خودروسازان ایرانی با مشکل مواجه شدیم. منتقدان دلیل وجود این مشکلات را فقدان مطالعه بازار یا تحمیل شدن این بازارها از سوی دولت به خودروسازان می دانند. شما دلیل این مشکلات را چه می دانید؟

عمده بازارهایی که ما در آنها حضور داریم، مبتنی بر مطالعه بازار بوده است. قبل از اینکه مشکلات سیاسی در منطقه ما رخ بدهد ما بازارهای پر رونقی داشتیم. مثلاً در سوریه طرف ما بخش خصوصی سوریه بود که 60 هزار دستگاه خودرو در این کشور تولید و عرضه کردیم اما به دلیل بروز بحران و جنگ، فعالیت ما کمتر شد.

البته اکنون سایت تولیدی ما در مقیاس پایین تولید می کند. در عراق نیز ما وضعیت بسیار مناسبی داشتیم حتی داعش تا 5 کیلومتری سایت ما در عراق هم آمد اما ما به فعالیت خود ادامه دادیم. برخلاف تصور عوام خودروی عراق با آپشن های كمتر با قیمت 8هزار و 500دلار به مصرف کننده ارائه می شود و ما 150 هزار دستگاه خودرو را به این کشور صادر کرده ایم. بنابراین این سایت هم سیاسی نبوده است. اما در ونزوئلا به دلیل روابط خوب سیاسی و شرایط خوبی که در این کشور فراهم شد، خط تولید ایجاد شد و خودروهای ایرانی اقتصادی ترین خودروها در ونزوئلا هستند اما از نظر سودآوری پرسودترین صادرات گروه سایپا بوده است.

پس شما معتقدید به نوعی ما بدشانسی آورده ایم؟

عمده بازارهای ما در کشورهایی بوده که دچار تنش شده اند. خاورمیانه از جهت سیاسی و امنیتی دچار بی ثباتی شده و حتی آذربایجان که تجربه رشد اقتصادی بی نظیری داشت با پایین آمدن قیمت نفت، دچار شکست اقتصادی شد درحالی که یکی از بازارهای خوب ما بود و ما 2 هزار و 500 دستگاه خودرو به این کشور صادر کردیم. بنابراین تمام خودروسازان دنیا در بازارهای این منطقه با مشكل مواجه شده اند.

چرا همواره بازارهای شما با ایران خودرو مشترک بوده است؟

البته در تمامی بازارها چنین نبود. اما به طور كلی درست است زیرا سطح استاندارد هر دو شركت سایپا و ایران خودرو یكی است و خودروهای آنها در سگمنت های متفاوتی است و همچنین در همه کشورها از محصولات هر دو شرکت استقبال کرده اند با این تفاوت که تیراژ خودروهای سایپا بیش از ایران خودرو بوده است. ضمن اینكه سبد محصولات دو شركت، كامل كننده یكدیگر بوده و هر دو شركت از مزایای رقابتی و محدودیت های یكسان برخوردارند.

بازارهای آینده شما کدام بازارها خواهند بود؟

براساس اولویت بندی و مطالعه بازاری که صورت گرفته، نیجریه، ساحل عاج، غنا، کامرون، اتیوپی و احیای سودان بازارهای آینده ما خواهند بود. همچنین در آسیا نیز به دلیل برنامه تولید خودروهای فرمان راست سایپا، بنگلادش، پاکستان و هند و همچنین در آفریقا بازارهای اوگاندا و کنیا را در برنامه خواهیم داشت.

ارتباط با نویسنده : [email protected]