دردسرهای عظیم داعش و روسیه برای گردشگری ترکیه

حملات انتحاری در استانبول، کشمکش‌های اخیر آنکارا و مسکو و روزهای سختی که تحریم‌های آمریکا برای قشر متوسط روسیه ایجاد کرده، همگی عواملی است که بر صنعت گردشگری ترکیه و در سطح گسترده‌تر اقتصاد این کشور اثرگذار بوده است. شاید مغازه‌دارها در هیچ‌کجای دنیا این روزها به اندازه مغازه‌داران شهر استانبول ناراحت نباشند، چراکه استانبول گوهر فرهنگی ترکیه به‌شمار می‌آید. اما این شهر کمتر از دو هفته پیش برای دومین بار در سال میلادی جاری شاهد حملات انتحاری به گردشگران بود. فروشنده یک بوتیک در نزدیکی برج تاریخی گالاتا (Galata Tower)، یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگران خارجی، می‌گوید: «کسب‌وکارمان الان صفر است.» یکی دیگر از فروشندگان هم همساز همکارش می‌شود و می‌گوید: «همه عصبی هستند.»

در حمله انتحاری استانبول که داعش مسئولیت آن را به‌عهده گرفت و در یکی از محبوترین مناطق برای خرید در این شهر رخ داد، چهار نفر از جمله یک ایرانی جان خود را از دست دادند. کسب‌وکار ترک‌ها همین الان بد است و درک اینکه این اوضاع بدتر هم خواهد شد، کار چندان سختی نیست. در ماه ژانویه، یک عامل انتحاری داعش خود را در نزدیکی مسجد آبی (سلطان احمد) منفجر کرد و 12 آلمانی را کشت. ترکیه سال‌هاست که میزبان گردشگران بسیاری از آلمان است.

اقتصاددان‌ها پیش‌بینی می‌کنند که درآمد گردشگری ترکیه به یک‌چهارم کاهش خواهد یافت و به حدود 8میلیارد دلار برای این کشور خواهد رسید. خطری که گردشگری ترکیه را تهدید می‌کند این است که مثلا گردشگران آلمانی که همیشه پای ثابت گردشگری در ترکیه بوده‌اند، ترجیح بدهند به جای سفر به این کشور جای دیگری بروند. دراین‌حال، روس‌ها که دومین گروه بزرگ گردشگران در ترکیه بوده‌اند، اکنون به دلایلی چون بحران اقتصادی در روسیه و تنش‌های موجود بین دو کشور قید سفر به ترکیه را زده‌اند.

تنش سیاسی بین ترکیه و روسیه زمانی به اوج رسید که ترکیه یک هواپیمای جنگی روسیه را در ماه نوامبر سال گذشته میلادی سرنگون کرد. آمارهای وزارت گردشگری ترکیه نشان می‌دهد که سال گذشته تعداد گردشگران این کشور 1/6 درصد کاهش یافت. فاصله بین ماه‌های مه ‌و اکتبر فصل رونق گردشگری در ترکیه است و 70درصد درآمد این کشور از گردشگری در این بازه زمانی به‌دست می‌آید، اما نشانه‌های فعلی چندان برای ترک‌ها امیدوارکننده نیست.

پولدارهایی که دیگر به ترکیه نمی‌روند

متاسفانه برای ترکیه، گردشگرانی که از ثروتمندترین کشورها به این کشور سرازیر می‌شدند و بیشترین پول را در این کشور خرج می‌کردند حالا دیگر به دلیل نگرانی‌های امنیتی به‌آسانی درحال‌ محو شدن هستند. مهمت بسیم‌اوغلو، اقتصاددان دراین‌باره می‌گوید: دغدغه‌های امنیتی بیشترین اثر را روی گروه‌های گردشگری پردرآمد گذاشته است. احتمال بسیاری وجود دارد که این افراد در برنامه سفر خود تجدیدنظر کنند.

گروه مسافرتی TUI آلمان گزارش کرده که رزرو تابستانی برای تعطیلات در ترکیه 40 درصد کاهش یافته و در بریتانیا، سومین بازار بزرگ گردشگری برای ترکیه، هنوز تصویر مشخصی از تصمیم مردم درباره سفر به ترکیه وجود ندارد. به گفته یکی از شرکت‌های گردشگری بریتانیا، بیشتر مشتریان این شرکت تمایل دارند تعطیلات خود را در اسپانیا بگذرانند. گردشگران در آمریکا و کوبا نیز همین تصمیم را گرفته‌اند و کمتر کسی است که دوست داشته باشد در شرایط فعلی به ترکیه سفر کند.

برخی اقتصاددانان معتقدند گردشگری حتی می‌تواند اثراتی عمیق‌تر از اثر فعلی را بر اقتصاد ترکیه بگذارد. معمر کمورک‌اوغلو، اقتصاددان دراین‌باره چنین اظهارنظر می‌کند: «اگر حملات تروریستی ادامه یابد و اوضاع بدتر شود، اثر سوء این بحران می‌تواند تا کاهش یک درصدی رشد اقتصادی نیز منجر شود.»
این قطعا برای رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه خبر خوبی نیست. اردوغان تلاش می‌کند اقتصاد ترکیه را به‌رغم نبود امنیت کافی، پویا و زنده نشان دهد.

ناامیدی از روسیه

احمد داوداوغلو، نخست‌وزیر ترکیه‌ به‌تازگی درباره طرحی صحبت کرد که به‌دنبال حمایت فوری از صنعت گردشگری این کشور است. براساس این طرح قرار است مبلغ 225 میلیون لیر معادل 87 میلیون‌دلار برای کمک به صنعت گردشگری این کشور اختصاص ‌یابد. مشخص نیست که این پول‌ها به مهم‌ترین صنعت ترک‌ها کمک می‌کند یا خیر.ترکیه دیگر نمی‌تواند به روس‌ها تکیه کند و به علاقه آنها به سواحل نیلگونش امید ببندد، چراکه تنش‌های سیاسی و اقتصادی میان دو کشور راه را بر این امیدواری بسته است.

طبقه متوسط در روسیه به‌خاطر بحران‌های اقتصادی حاصل از قیمت پایین نفت که مهم‌ترین منبع درآمد روس‌ها است و تحریم‌های غرب که به‌خاطر بحران اوکراین به آنها تحمیل شده، به‌شدت آسیب دیده‌اند.یکی از اثرات تحریم‌ها و قیمت پایین نفت، پایین آمدن ارزش پول ملی این کشور است. کاهش ارزش روبل باعث شده تا سفر به خارج از این کشور برای تعطیلات بسیار گران شود. دو سال پیش، روس‌ها برای خرید هر لیر ترکیه تنها نیاز به 15 روبل داشتند اما حالا باید تقریبا 24 روبل بپردازند.

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، پای تحریم‌های اقتصادی را امضا کرد که یکی از آنها ممنوعیت پرواز چارتری بین دو کشور بود. این اقدام روسیه باعث سرد شدن بیش‌ازپیش روابط میان دو کشور شد.بیشترین ضربه از این نوع تحریم را صنعت گردشگری در ترکیه می‌خورد که باید قید مسافران سرزمین سرد را بزند.