برخلاف آمارهای موجود

شاخصی به نام ضریب جینی وجود دارد که وضعیت دهک‌های مختلف را از لحاظ درآمدی با هم مقایسه می‌کند. این شاخص یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی است که وضعیت طبقات مختلف در جامعه را نشان می‌دهد و اختلاف بین آنها را از لحاظ اقتصادی و کسب درآمد بیان می‌کند. این شاخص بین صفر و یک در حرکت است.

هرچه مقدار ضریب جینی به صفر نزدیک باشد، یعنی اختلاف طبقات در جامعه کمتر است و ثروت به‌صورت عادلانه توزیع می‌شود.

برعکس هرچه این ضریب به یک نزدیک‌تر باشد، به این معنی است که اختلاف طبقاتی در جامعه تشدید شده است و از لحاظ توزیع درآمد‌ها در وضعیت عادلانه‌ای به سر نمی‌بریم.

برای نمونه اگر ضریب جینی 70درصد باشد، یعنی اختلاف طبقاتی به‌شدت بالاست و 2 تا 3 درصد افراد جامعه درصد زیادی از درآمدها را به خود اختصاص می‌دهند. بررسی‌ها در کشورهای توسعه‌نیافته که اختلاف طبقاتی بسیار بالایی دارند، نشان می‌دهد که ضریب جینی در آنها بالای 50درصد است.

در برخی کشورهای آفریقایی و آسیایی این وضعیت وجود دارد. همین شاخص در کشور‌های در حال توسعه بین 45 تا 50 درصد است.

یعنی وضعیت اختلاف طبقاتی و توزیع عادلانه درآمد در کشورهای درحال توسعه بهتر از کشورهای توسعه نیافته است.

در کشورهای توسعه‌یافته نیز ضریب جینی در حدود 30 تا 40 درصد است، که این به خاطر شفافیت در سیاست‌های اقتصادی، امنیت در معاملات اقتصادی و دریافت مالیات از مردم است.

البته این شاخص در مورد امریکا که کشور توسعه‌یافته‌ای است فرق می‌کند. در امریکا اختلاف طبقاتی به‌شدت بالا است و این باعث شده تا ضریب جینی بیشتر از سایر کشورهای توسعه‌یافته باشد.

در ایران به‌عنوان یک کشور در حال توسعه به دلیل وجود نهادها و سازمان‌های حمایتی همچون بهزیستی، کمیته امداد و مجموعه‌های خصوصی که به اقشار مستضعف یاری می رسانند و به علاوه اینکه در زمان انقلاب ثروت بین مستضعفان توزیع شد، شاخص ضریب جینی حدود 37درصد است.

البته تغییرات ضریب جینی بسیار کند عمل می‌کند. دو تا سه سال باید سیاست‌های عدالتخواهانه در کشور به اجرا درآید تا ضریب جینی یک‌درصد تکان بخورد و به صفر نزدیک‌تر شود. قبل از انقلاب این شاخص بین 42 تا 43 درصد بود.

بعد از انقلاب رفته رفته به 40درصد نزدیک شد. اخیرا به خاطر سیاست‌های توزیع درآمد و حمایت از دهک‌های پایین این شاخص پایین‌تر آمده است. در هر جامعه‌ای طبقه متوسط بیانگر وضعیت اقتصادی و اجتماعی آن است.

در جامعه ما به دلیل وجود تورم، تحریم‌ها و اجرای هدفمندی یارانه‌ها طبقه متوسط تضعیف شد. یعنی طبقه متوسط از لحاظ درآمد و فاصله طبقاتی به سمت دهک‌های پایین حرکت کرد.

دهک‌های بالاتر نیز رفته رفته کوچک‌تر شدند. به همین خاطر با وجود اینکه شاخص ضریب جینی به سمت 37 درصد حرکت کرد، اما وضعیت اقتصادی جامعه بهتر نشده است.

اقشار مستضعف بیشتر و طبقات بالا کوچک‌تر شده‌اند. به همین دلیل می‌گوییم با وجود اینکه آمار و ارقام چیز دیگری نشان می‌داد، اما وضعیت اقتصادی طبقه متوسط که قشر بزرگی از جامعه ما را تشکیل می‌دهند بدتر شد.