بازی «تولید محور» بازی برد- برد است

تمدن را بنیه تولیدی کشورها می‌سازند. جمله‌ای که مشاور اقتصادی دوران جنگ در ابتدای سخنانش توجه صاحبان اصناف را به آن جلب کرد. فرشاد مومنی که در نخستین نشست اصناف و بازار در پساتحریم سخن می‌گفت، کار دولت و تیم مذاکره‌کننده را سخت و نتیجه اولیه آن را کم شدت بر اقتصاد کشور عنوان کرد. این نظریه‌پرداز اقتصادی شرایط اقتصادی ایران را دشوار و خطیر برشمرد و افزود: یکی از اتفاقات بزرگ در جمهوری اسلامی این است که سهم شاغلین با تحصیلات عالی در کل ساختار اشتغال کشور 5برابر شده و سهم بی‌سوادها از کل شاغلین به یک پنجم آنچه در سال 57 بود رسیده است. وی ادامه داد: پیام این واقعیت این است که جمهوری اسلامی بر تربیت نیروی انسانی سرمایه‌گذاری کرده و بالقوه سرمایه لازم برای برون‌رفت از این گرفتاری‌ها مهیا است. این اقتصاددان به اقتصاد رانتی اشاره کرد و افزود: در این نوع اقتصادها قدرت تأثیرگذاری غیر‌علم از علم بیشتر است. 

به گفته وی، عملکرد اقتصادی کشورها و بنگاه‌ها برگشت‌پذیر است و شرایط امروز به هر شکلی باشد تضمینی بر استمرار آن در پنج سال آینده نیست. این اقتصاددان گفت: براساس گزارش‌های رسمی 7/53 درصد کل بنگاه‌های اقتصادی در ایران یک نفره هستند. وقتی بنگاه مقیاس تولیدی‌اش بزرگ نشود، تخصصی شدن امور، تخصیص کار عقلایی و تقسیم کار شکل نمی‌گیرد. درحالی‌که بقای هر کشور و بالندگی‌اش به بنیه تولیدی است.

استاد دانشگاه علامه در بیان راهکار و چگونگی برخورد با فرصت جدید پیش‌روی اقتصاد کشور گفت: ما باید با این فرصت برخورد علمی داشته باشیم. وی راه نجات کشور را اصلاح ساختار نهادی کشور، مشوق علم، برنامه‌های تولید محور و سخت گیرنده و غیرقابل انعطاف برای ربا، رانت و فساد عنوان کرد. مومنی گفت: ایران اکنون یکی از عمیق‌ترین دوران رکود را طی می‌کند. براساس گزارش‌های رسمی سال ۹۳ حجم موجودی انبار بنگاه‌های ایران به بالاترین میزان طی پنج سال گذشته رسیده است. وی به رشد 50درصدی درآمدهای مالیاتی دولت در سال 93 در مقایسه با سال 92 اشاره کرد و افزود: این مسئله با نرخ رشد اقتصادی و شرایط به‌شدت رکود فعلی همخوانی ندارد. در این شرایط باید فشارها را از روی تولید کم کرد، نه اینکه فشار بیشتری به تولید وارد آورد.

این اقتصاددان افزود: در دوره هشت ساله ۸۴ تا ۹۲ مجموع درآمدهای ارزی نفتی و غیرنفتی کشور به حدود یک هزار میلیارد دلار رسید که جزو پدیده‌های بی‌نظیر تاریخی در اقتصاد بود اما به دلیل نبود مدیریت صحیح مشکلات زیادی برای کشور ایجاد کرد. وی گفت: نتایج حاصل از دو سرشماری در سال‌های ۸۵ و ۹۰ نشان می‌دهد که در فاصله این دوره، جمعیت شاغل در بخش صنعت منفی ۴۱۵ هزار نفر بود و به عبارتی ۴۱۵ هزار فرصت شغلی از دست رفت، آن هم در دوره‌ای که یک هزار میلیارد دلار درآمد نفتی داشتیم.

وی همزمانی تدوین برنامه توسعه ششم و برنامه‌ریزی برای دوره جدید اقتصادی کشور را برای دولت مغتنم دانست و ادامه داد: الان بهترین زمان برای دولت است که قانونمند و با نگاه علمی و تخصصی برنامه جدی و هدفمند را به مجلس ارائه دهد. کسانی که می‌گویند دولت برنامه دقیق به مجلس ندهد دوست دولت نیستند. به گفته وی، اصلاح ساختار نهادی شاید زمان بر، طولانی و پیچیده باشد و مقاومت‌های زیادی داشته باشد، اما می‌تواند گام اول برای بازگشت به برنامه محوری، علم محوری و تولید محوری باشد.

مومنی گفت: دولت باید برنامه ملی مبارزه با فساد طراحی و ارائه کند، زیرا تا زمانی که هزینه مفت‌خوارگی در اقتصاد بالا نرود، تولید شکوفا نخواهد شد. اقتصاددان برجسته کشور افزود: هیچ جامعه‌ای با رباخواری به تمدن نرسیده است. وقتی شما به شکل روشمند آگاهی‌های علمی‌تان را افزایش می‌دهید، ایمان‌تان هم افزایش می‌یابد. بازی تولیدمحور یک بازی برد - برد است در حالی که بازی اقتصادی مبتنی بر فساد، رانت و ربا بازی است که برنده شدن بک نفر لازمه بازنده شدن طرف دیگر است و در چنین شرایطی مناسبات اجتماعی براساس الگوی ستیز شکل می‌گیرد.

سهم اصناف پساتحریم

سرمایه‌های آزاد شده به سوی واردات بی‌رویه نخواهد رفت. رییس اتاق اصناف ایران در این نشست بر این گفته رییس‌جمهور تأکید کرد و گفت: دغدغه ما به کار گرفتن مردم در عرصه اقتصادی کشور است و می‌خواهیم بدانیم دولت برای پتانسیل‌های مردمی در برنامه‌های اقتصادی جدیدش چه جایی خواهد داد. علی فاضلی با بیان اینکه ساختار اقتصادی به اصلاحات اساسی نیاز دارد تمرکز بر مولفه تولید و توزیع را ضروری عنوان کرد و ادامه داد: اگر قرار است در تولید همچنان بر صنایع بزرگ تکیه کنیم راه را اشتباه رفته‌ایم و تجربه چند دهه گذشته را تکرار کرده‌ایم. به گفته وی، این صنایع در حالی سرمایه عمومی کشور را به هدر می‌دادند که بنگاه‌های متوسط و کوچک بدون کمک دولت و به سختی روی پا ایستاده بودند. فاضلی بی‌توجهی به بنگاه‌های کوچک و متوسط را خلاف اقتصاد مقاومتی عنوان کرد و افزود: انتظار ما از دولت تدبیر و امید که کار سخت توافق را رقم زد و بارقه امید را به کشور آورد این است که برخورد با مفاسد اقتصادی و اداری را ساماندهی کند و در برنامه‌هایش برای مردم، صاحبان بنگاه‌های متوسط و کوچک را که بار سختی در دوران تحریم به دوش کشیدند جایی در عرصه‌های اقتصادی کشور داشته باشند.

ضرورت تمرکز و هم‌افزایی

توصیه علیرضا ناطقی، رییس تشکل مردمی قرار گاه حماسه اقتصادی مهمان این نشست پرهیز از شتابزدگی بود. وی با تأکید بر اینکه در حال حاضر هنوز هیچ کار اجرایی انجام نشده، برخورد منطقی و واقع‌بینانه را ضروری عنوان کرد و توضیح داد: آنچه اتفاق افتاده یک جنگ روانی است و ما باید بهترین استفاده را از این فرصت داشته باشیم تا سرمایه‌های آزاد شده صرف واردات بی‌رویه نشود. وی خطاب به صاحبان اصناف، موشکافی مشکلات صنوف، تفکیک و بررسی فرصت‌ها و تهدیدهای آنها را ضروری دانست و افزود: تدبیر ریاست جمهوری و تلاش تیم مذاکره‌کننده به‌نوعی شاهکار محسوب می‌شود و ما در برنامه اقتصادی‌مان نیز به چنین تیمی نیاز داریم.

ناطقی به عملکرد دولت‌ها در چند دهه گذشته اشاره کرد وتوضیح داد: در دولت در دوران جنگ، دولت سازندگی، اصلاحات و پس از آن تحریم‌ها آنطور که باید از نظرات اقتصاددانان استفاده نکردند و هر کدام به شکلی به تئوریسین‌های اقتصادی بی‌توجه یا کم توجه بودند و زمانی هم که نظرات و مشاوره آنها را جویا شدند باز هم کار خودشان را کردند. اما دراین فرصت بی‌نظیر، فضای اقتصادی کشور به نقشه راه اقتصاددانان و نظریه‌پردازان کشور به‌شدت نیاز دارد و باید از آنها استفاده کند. رییس تشکل مردمی قرارگاه حماسه اقتصادی ادامه داد: باید جهانی فکر کنیم و منطقه‌ای و روستایی عمل کنیم. به گفته وی دستگاه‌ها، نهادها، تشکل‌ها و تعداد مراکز و دستگاه‌های متولی اقتصادی زیاد هستند و در این خصوص نیاز به تمرکز و هم‌افزایی احساس می‌شود.

وی به جمعیت 3 میلیونی اصناف اشاره کرد و با بیان اینکه دولت نباید از این ظرفیت غافل شود، ادامه داد: این جمعیت 3 میلیونی اگر حداقل چهار عضو داشته باشد یعنی اصناف یک پتانسیل 12 میلیونی در سراسر کشور دارد که کم‌نظیر است و این پتانسیل عظیم باید به سوی مجرب و حرفه‌ای شدن حرکت کند. ناطقی فعالان بخش‌خصوصی را به ارکستر تشبیه کرد و افزود: همه فعالان مردمی و بخش‌خصوصی با هم کوک شوند تا بتوانند توانمند و تاثیر‌گذار باشند و این کار در سایه یک رهبر ارکستر قوی امکان‌پذیر است.

به گزارش «فرصت امروز» سلسله نشست‌های بررسی فرصت‌ها، تهدیدها و چشم‌انداز اقتصاد ایران پس از تفاهم۱+۵ تحت عنوان همایش «بازار و اصناف در پساتحریم» صبح سه شنبه به ابتکار معاونت فرهنگی و اجتماعی اتاق اصناف ایران با حضور اهالی صنوف برگزار شد.