گزارش «فرصت امروز» از نخستین روز «ششمین همایش تجاری و بانکی ایران و اروپا» / ایران و اروپا، 27 ماه پس از برجام

فرصت امروز: بیش از 27 ماه از اجرای برجام می گذرد؛ توافقی که تلاش کرده زنجیر را از پای روابط بانکی ایران با جهان به عنوان پیش نیاز توسعه روابط تجاری و اقتصادی بردارد. با این همه، اینکه اجرای برجام چه دستاوردی برای توسعه روابط بانکی ایران به ویژه با اتحادیه اروپا داشته است، موضوع «ششمین همایش تجاری و بانکی ایران و اروپا» است.

این درحالی است که چند روز تا 12مه یا 22 اردیبهشت و تصمیم رئیس جمهور آمریکا درباره برجام باقی مانده است و با اینکه بسیاری، روابط بانکی را حلقه مفقوده برجام برای ایران می دانند، اما تلاقی برگزاری این همایش چند روز پیش از تصمیم ترامپ، بیش از پیش بر این حقیقت صحه می گذارد که به رغم همه انتقادها، برجام چقدر در روابط بانکی ایران با جهان و به ویژه اروپا، راهگشا و اثرگذار بوده است.

این نکته ای بود که سخنرانان «ششمین همایش تجاری و بانکی ایران و اروپا» نیز در سخنان خود در نخستین روز همایش به آن اشاره داشتند. این همایش معمولا دو بار در سال یک بار در فرانکفورت و یک بار در ایران برگزار می شود. ششمین دوره این همایش از روز گذشته در هتل اسپیناس پلاس تهران برپا شده و امروز نیز به کار خود پایان می دهد.

برنامه بانک مرکزی برای حل مسائل پولی و بانکی

رئیس کل بانک مرکزی در این همایش با اشاره به شرایط سخت روابط بانکی و تجاری در دوره تحریم ها گفت: حدود پنج سال قبل، دولت جدید در حالی اداره امور را برعهده گرفت که روابط سیاسی ـ اقتصادی بین المللی و شاخص های اقتصاد ایران در سطح مطلوبی قرار نداشتند. در آن زمان روابط بانکی بین المللی کشور، به محدودترین سطح خود در تمامی سال های پس از انقلاب رسیده بود. درحالی که محدودیت عدم برقراری رابطه مستقیم با نظام مالی آمریکا به دلیل تحریم های مختلفی که از ابتدای انقلاب وضع شده بود وجود داشت، اما تا پیش از آخرین دور از تحریم های مالی ایران، بانک های ایرانی با همکاری بانک های اروپایی امکان استفاده از طیف متنوعی از خدمات را داشتند. اما در پی وضع دور جدیدی از تحریم ها که نظام مالی ایران را هدف گرفته بود، کلیه بانک های ایران و حتی بانک مرکزی، توسط آمریکا تحریم شدند و به دلیل فرا ملی بودن این تحریم ها، بانک های غیرآمریکایی نیز در صورت ارائه مستقیم یا غیرمستقیم هرگونه خدماتی به بانک های ایرانی، با مجازات های سنگینی روبه رو می شدند.

به گفته ولی الله سیف، دولت تدبیر و امید در چنین شرایط خطیری مسئولیت اداره کشور را برعهده گرفت و نه تنها بهبود روابط بین المللی را در دستور کار قرار داد بلکه اهتمام ویژ ه ای را صرف برقراری ثبات در اقتصاد کرد. وضعیت شاخص های اقتصادی ایران در چند سال اخیر گواه روشنی بر دستیابی و تحقق اهداف بلند و انکارناپذیری بوده است. در نتیجه تلاش بانک مرکزی و سایر دستگاه ها، رشد های اخیر و قابل توجه اقتصاد ایران دلالت بر روند چشمگیر، پیشرفت و بهبود اقتصادی دارد.

او در پایان اطمینان خاطر داد که بانک مرکزی و دولت با شناخت صحیح از مشکلات موجود در مسیر گسترش روابط تجاری، برنامه ای دقیق، گام به گام، پیوسته و جامع را برای حل مسائل پولی و بانکی طراحی کرده و با تعهد بالا آن را دنبال می کند، هرچند که اقتضائات اجرایی باعث می شود برای به ثمر نشستن همه این اصلاحات ضروری، تلاش و زمان بیشتری صرف شود.

سیف در عین حال از دولت های اروپایی خواست که متناسب با حجم عملیات تجاری میان ایران و اروپا، کانال های بانکی مطمئن ایجاد کنند تا با استفاده از این ظرفیت، فضای کافی برای بسط و گسترش روابط ایجاد شود.

انجام بیش از 150 هزار تراکنش بانکی در سوئیفت

رئیس پژوهشکده پولی و بانکی نیز در این همایش گفت: با وجود مشکلاتی که پس از اتصال مجدد ایران با نظام بین المللی داشته، موفقیت های ارزشمندی کسب شده است، به شکلی که شرایط امروز قابل مقایسه با قبل از برجام نیست.

به گفته علی دیواندری، هرچند انتظارات مسئولان ایرانی از برجام برآورده نشده اما در همین مدت، 835 رابطه کارگزاری با 287 بانک خارجی ایجاد شده و 38 هزار و 409 گشایش اعتبار اسنادی (ال -سی) صورت گرفته است.

دیواندری، انجام بیش از 150 هزار تراکنش بانکی با ارقام بالا در سوئیفت و انتقال افزون بر 87 میلیارد دلار منابع مالی ایران را از دیگر دستاوردهای برجام برای نظام بانکی ایران برشمرد.

پیشنهاد تأسیس انجمن بانک های ایران و اروپا

رئیس انجمن بین المللی بانکداران نیز در این همایش گفت که بسیاری از بانک های اروپایی هنوز جرائمی را که بابت تحریم ها به دادگاه های آمریکا پرداختند، از یاد نبرده اند.

نادر مالکی ادامه داد: البته دولت ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا کار را مشکل تر کرده و می گوید توافق برجام بدترین توافق است.

او در عین حال با بیان اینکه تصور نمی کند آمریکا از برجام خارج شود، گفت: جامعه اروپا با دولت آمریکا در خروج از برجام همراهی نمی کند؛ هفته گذشته 700 عضو پارلمان اروپا تصمیم گرفتند از کنگره آمریکا بخواهند توافق را زنده نگه دارد.

وی پیشنهاد کرد: انجمن بانک های ایران و اروپا را تأسیس کنیم تا روش های جدید روابط دوسویه را پیگیری کند.

بازارهای اقتصادی، ابزار سیاسی برای هجمه به کشورها

سفیر ایران در آلمان نیز در این همایش با یادآوری اینکه بازارهای اقتصادی در دنیا به ابزار سیاسی برای هجمه به کشورها تبدیل شده، گفت: امروز اقتصاد سیاست زده شده است که نمونه آن را در تحریم روسیه به عنوان یک عضو شورای امنیت شاهدیم.

علی ماجدی گفت: سهم آمریکا از تولید ناخالص داخلی جهان 25درصد است، اما به دلیل درهم تنیدگی اقتصاد بین الملل، بیش از این در سیاست ها و اقتصاد جهانی دخالت می کند. امروز 80درصد مراودات مالی جهان با دلار انجام می شود و سهم یورو نزدیک به 14درصد است؛ از این رو آمریکا با استفاده از قدرت پولی دلار اجازه نمی دهد بانک های اروپایی با ایران کار کنند.

وی ادامه داد: بانک های بزرگ اروپایی از ترس از دست دادن بازار آمریکا حاضر به همکاری با ایران نیستند زیرا برخی از بانک های اروپایی از جمله دویچه بانک آلمان بیش از 80درصد امور بانکی خود را با دلار انجام می دهد. این امر سبب شده تا ایران، بانک هایی را که دلار، سهم کمتری در سبد مراودات ارزی آنها دارد متقاعد به همکاری کند.

او افزود: از رقم 87 میلیارد دلاری که در دو سال گذشته پس از رفع تحریم ها مبادله شده، بار اصلی به دوش بانک ملی هامبورگ و نیز «ایی. آی. آچ» بوده است.

وی یکی از راهکارها برای رهایی از محدودیت های دلار را استفاده از یورو و جایگزینی کامل آن در تجارت خارجی با اروپا دانست و گفت: اصل تحریم های آمریکا این است که ایران حتی امکان تبدیل ارزش برابری یورو به دلار و سایر ارزها را نداشته باشد.

ماجدی تأکید کرد: اروپا باید فکری به حال خود کند که چرا باید آمریکا سهم بالایی در امور بانکی و مالی آن دارد؛ می توان گفت بر نظام پولی اروپا سیطره یافته است.

سفیر ایران در آلمان افزود: قراردادهای بسیاری برای پوشش دادن موسسه «هرمس» وجود دارد، اما مشکل ما تأمین فاینانس (مالی) است که باید برای آن فکری کرد.

وی گفت: اگر مشکل بانکی حل نشود، برجام اجرایی نمی شود.

سفیر ایران در آلمان در عین حال، ضرورت تطبیق با مقررات بانکی با دنیا و نیز عضویت در گروه ویژه اقدام مالی (اف ای تی اف) را یادآور شد و گفت: نباید با مسائل اقتصادی نظیر مبارزه با پولشویی و تطبیق با مقررات بین المللی سیاسی برخورد کنیم.

افزایش شمار بانک های آلمانی آماده همکاری با ایران

مدیر بخش موسسه مالی «کی. پی. ام. جی. ال» در آلمان نیز گفت: بیش از یک هزار بانک در آلمان فعالند که بسیاری از آنها آماده همکاری با ایران هستند.

اولریخ فون زانتیر به طرف های ایرانی توصیه کرد سراغ بانک هایی که با آنها همکاری می کنند، نروند زیرا شمار بانک هایی که تمایل همکاری با ایران دارند رو به افزایش است.

او با بیان اینکه نرخ جرایم دادگاه های آمریکا برای بانک های اروپایی مهم است، گفت: امروز شعب بانک های ایرانی در آلمان حضور دارند و کار خود را پس از لغو تحریم ها از سر گرفته اند؛ به طوری که بسیاری از امور متوقف شده در گذشته، اکنون در حال اجراست.

این مقام بانکی آلمانی، در عین حال ضرورت به روز رسانی سیستم بانکی ایران، تطبیق با مقررات پولشویی و شفافیت مالی را متذکر شد و گفت: صرف نظر از اینکه در آینده چه بر سر برجام خواهد آمد، می توان روابط مالی ایران و اروپا را توسعه داد.

وی از جمله مشکلات سیستم بانکی ایران را «پایین بودن نسبت کفایت سرمایه و غفلت از مدل های نوین کسب و کار» بیان کرد و گفت: از برنامه بانک مرکزی در اصلاح ترازنامه بانک ها استقبال می کنیم.

ضرورت داشتن برنامه های بانکی مختلف برای برجام

همچنین مدیر اجرایی شرکت دی. اف. دویچه فورتین آلمان نیز در این همایش گفت: مهم نیست آمریکا برای برجام چه برنامه ای دارد، آنچه اهمیت دارد اینکه ما سناریوهای مختلفی داشته باشیم.

بهروز عبدالوند درباره تجارت با یورو نیز گفت: جداشدن از دلار، ناگهانی رخ نمی دهد اما با مجموعه تحولات به سمت سیستم مالی جدید پیش می رویم.

عبدالوند ادامه داد: اتحادیه اروپا قصد دارد در سال ۲۰۱۹ وزیر اقتصاد خارجی منصوب و سازوکار مستقلی همچون صندوق بین المللی پول ایجاد کند که راهگشا خواهد بود.