افزایش تعداد استارت آپ ها در ایران با موفقیت آنها همخوانی ندارد

دنیای استارت آپ ها امروز بیشتر از هر زمان دیگری برای ایرانیان جذاب است و توسعه یافتگی این شرکت ها در چند سال گذشته به خاطر استقبال مردم از آنها بسیار بالا بوده. براساس آمار ارائه شده از سوی مرکز توانمندسازی و تسهیلگری کسب وکارهای نوپا فاوا، این کسب وکارها اکنون در مقایسه با سال ۹۲، تا ۳۲ برابر رشد کرده اند.

به گزارش دیجیاتو، در ادامه این آمار به افزایش 60درصدی تعداد سرمایه گذاران نیز اشاره می کند که به خاطر حضور آنها و همچنین پویا بودن تیم های استارت آپی از 130 مورد تعداد کسب وکارهای نوین در چهار سال پیش به بیش از 41130 استارت آپ در شش ماهه اول جاری رسیده  است.

البته باید توجه داشت که این آمار شامل استارت آپ هایی می شود که یا شکست خوردند یا در حد ایده باقی ماندند. این آمار چندان هم عجیب نیست چرا که با گشت و گذار در بین صفحات وب با انبوه سایت های خدماتی تحت عنوان استارت آپ مواجه می شوید که مدت هاست آپدیت نشده اند و کم کم در حال محو شدن هستند.

آموزش و راهنمایی های مشاوران کسب وکار و فناوری می تواند نقش مهمی در موفقیت یک استارت آپ داشته باشد. در همین راستا «سحر افاضلی»، بنیانگذار آژانس روابط عمومی  ای سین که سابقه همکاری با استارت آپ های موفقی را در کارنامه خود نیز دارد به دیجیاتو درباره استارت آپ ها، رشد و موانع آنها توضیحاتی ارائه می دهد.

او معتقد است که استارت آپ ها در ایران بیشتر افزایش داشته اند تا رشد، چرا که مفهوم رشد، یک مفهوم کیفی است و با شاخص های مختلفی ارزیابی می شود. نمی توان تنها با افزایش تعداد از لفظ رشد برای همه آنها استفاده کرد، اما می توان گفت طی سه سال اخیر با ورود برخی سرمایه گذاران و البته استارت آپ های موفق این بازار رشد کرده و همچنان در مسیر صعود قرار دارد.

افاضلی به دیجیاتو می گوید: «شاید یکی از دلایل علاقه جوانان ایرانی به فضای استارت آپ و به طور ویژه کسب وکارهای مرتبط با تکنولوژی، افزایش ضریب نفوذ اینترنت در ایران باشد. ورود اینترنت و گسترش آن، به ارتباط و کسب اطلاع از تجربیات کشورهای دیگر منجر شده است و در نهایت باعث شده این فضا برای جوانان جذاب شود. علاقه مندی همیشه با هیجان و احساسات آمیخته است که البته ایرادی هم ندارد ولی باعث می شود بسیاری از جوانان با رویاهای بزرگ و بدون اینکه بدانند چه سختی هایی در انتظارشان است، وارد این فضا شوند و در نهایت هم شکست بخورند.»

او درباره احتمال شکست استارت آپ ها توضیح می دهد: «شکست خوردن به نظر یک امر عادی است. طبق آمارهای منتشرشده از هر 10استارت آپ در سیلیکون ولی 9 استارت آپ محکوم به شکست هستند. بیشتر آنها نیز در شش ماه اول شکست می خورند. حتی می توان گفت یکی از وظایف شتاب دهنده ها و مربیان کمک به شکست هرچه سریع تر استارت آپ های محکوم به شکست است.»

او به سه بازیگر اصلی در این حوزه یعنی دولت، دانشگاه و سرمایه گذار خصوصی برای ایجاد شرایط مناسب جهت رشد استارت آپ ها اشاره می کند و می گوید: «بدون همکاری تنگاتنگ این سه گروه، اکوسیستم کارآفرینی رشد نخواهد کرد. دولت می تواند با تدوین قوانین حمایتگرانه، دانشگاه ها با آموزش اصول و ایجاد فضایی برای تفکر کارآفرینی و بخش خصوصی با سرمایه گذاری خطر پذیر می توانند این مثلث طلایی را برای رشد اقتصادی و افزایش کارآفرینی شکل دهند.»

افاضلی درباره پیاده سازی تجربیات موفق استارت آپی خارج کشور در ایران موافق است و در این باره می گوید: «استفاده از تجربیات استارت آپ های خارجی یکی از بهترین فرصت هایی است که در نهایت به رشد و بلوغ فضای استارت آپی ایران منجر می شود. استفاده از هم افزایی به جای رقابت و ایجاد فضای کار مشترک در قالب یک تیم منسجم عاملی است که خیلی از استارت آپ های ایرانی فاقد آن هستند و لازم است آن را بیاموزند. تجربه ثابت کرده است که تمرکز روی این هم افزایی به رشد، ثبات و موفقیت استارت آپ منجر شده است.»

او یکی دیگر از دلایل رشد سریع برخی از استارت آپ ها را مقیاس پذیری (scalability) می داند و معتقد است: «نتیجه نشان داده استفاده از پتانسیل های بازار سنتی و پیوند دادن آن با ویژگی های بازارهای تازه موفق ترین استارت آپ ها را شکل داده است. نمونه های زیادی برای این مسئله وجود دارد، مثل Amazon یا Airbnb در اصل تکنولوژی در این استارت آپ ها در خدمت نیازهای مشتریان و پتانسیل های بازار قرار گرفته است. در ایران هم تقریبا استارت آپ های موفق در همین مسیر حرکت می کنند.»

اما برای شکل گیری یک استارت آپ موفق چه شرایطی لازم است؟ او در پاسخ به این سوال می گوید: «وقتی نمونه های موفق را بررسی می کنیم چند عامل اصلی به چشم می خورد. عواملی مانند تیم کارآمد، سرمایه و نحوه اجرای درست. برعکس آن چیزی که همه تصور دارند ایده های بدیع و درخشان الزاما استارت آپ های موفقی نمی سازند. برای اینکه یک کسب و کار نوپا بتواند دوام بیاورد لازم است نیاز جامعه را بشناسند و بدانند که چطور باید آن را به مردم معرفی کنند. یا باید به یک نیاز پاسخ داد یا یک نیاز برای مردم طراحی کرد.

هر جامعه ای به یک کسب و کار متفاوت واکنش نشان می دهد. شاید اگر اسنپ 10 سال پیش همزمان با دیجی کالا راه اندازی شده بود تا این حد مورد توجه قرار نمی گرفت چون در آن زمان ضریب نفوذ اینترنت و تلفن هوشمند اینقدر بالا نبود. باید شرایط را برای راه اندازی کسب و کار سنجید و بعد عمل کرد. در ضمن شیوه اجرا و البته معرفی درست یک خدمت یا محصول تازه به جامعه موضوعی است که نباید از آن غافل شد.»

امروزه بسیاری از استارت آپ ها با ایده ای خام مسیر را آغاز می کنند و سپس در مراحل اولیه از توسعه جا می  مانند. افزایش روزافزون آنها بر کسی پوشیده نیست ولی همانطور که در فوق به آن اشاره شد این افزایش لزوما به معنای رشد و توسعه آنها نیست.

رشد استارت آپ ها جدا از عواملی مثل زمان و . . . به بسیاری از موارد دیگر بستگی دارد که با تجمیع آنها در کنار یکدیگر می توان به بهره وری کاملی از آن رسید. ورود برندهای مطرحی چون گوگل به حوزه استارت آپ ها و آموزش افراد بااستعداد در آن نشان از اهمیت موضوع در بازار جهانی تجارت الکترونیک می دهد؛ بازاری که سهم ایران هنوز در آن بسیار پایین است و با بهبود آن می توان اقتصاد ایران را متحول ساخت.