پشت پرده رشد قارچ گونه مراکز تجاری مدرن در نقاط مختلف شهر چیست؟ / تضاد با روح اقتصاد مقاومتی

مگامال ها و  هایپرمارکت های تازه به شکل قارچ گونه ای از نقاط مختلف شهر سر برمی آورند؛  ابر فروشگاه هایی که اغلب اوقات در تسخیر برندهای غیر ایرانی هستند.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ امسال در حالی تحت عنوان  «اقتصاد مقاومتی، تولید – اشتغال»  نام گذاری شده است که مگامال ها و  هایپرمارکت های تازه به شکل قارچ گونه ای از نقاط مختلف شهر سر برمی آورند؛  ابر فروشگاه هایی که اغلب اوقات در تسخیر برندهای غیر ایرانی هستند و از سوی دیگر خیلی وقت ها در مناطق ضعیف شهر جولان نمایش برندها به اقشار ضعیف اقتصادی می شوند و از سوی دیگر با عرضه مستقیم و متنوع اجناس خود موجب شده اند تا کم کم بنگاه های اقتصادی کوچک رو به سمت اضمحلال پیش روند. ابرفروشگاه ها در حالی در خدمت عرضه انواع و اقسام برندهای خارجی هستند که کارگاه های کوچک داخلی به دلیل ناتوانی از رقابت با این برندها یکی پس از دیگری در حال تعطیلی است.

خیابان شهید مدنی یکی از محله های شهر تهران است که ساکنانش به لحاظ اقتصادی و مالی جزو ضعیف ترین اقشار محسوب می شوند. چند نانوایی در این محدوده با کمک خیرین و در طرح خیرات نان به افراد نیازمند محله نان رایگان می دهند، اما در همین محله یکی از بزرگ ترین  هایپرمارکت ها سر بیرون آورده است؛  هایپرمارکتی که برای یک کفش از یکی از برندهای آن باید چیزی حدود 600 هزار تومان پول بدهید.

این پول درست به اندازه کرایه خانه یک ماه بسیاری از خانواده هایی است که در کوچه پس کوچه های این محله ساکن هستند. افرادی که بی تردید توانایی خرید از این مرکز را ندارند اما از آنجایی که زمین در این محله ارزان تر است و در مسیر بزرگراه امام علی (ع) قرار دارد، سرمایه گذاران این فروشگاه به سراغ منطقه ای فقیر نشین آمده اند. همچنان که بازار مبل یافت آباد یا فروشگاه های بزرگ عرضه فرش یا دیگر اقلام در سایر مناطق ضعیف شهر امپراتوری بزرگی را به نمایش می گذارد و کالاهایی را عرضه می کند که هیچ گونه همخوانی با مخاطبان محلی خود ندارد و در عمل برای مخاطبان خاص دیگری طراحی شده است.

فروشگاه هایی که چندان با اشتغالزایی و تولید ملی همخوانی ندارد، بلکه تنها ولع مصرف را ترویج می کند و محلی برای عرضه تولیدات غیر بومی برای اقشار تازه به دوران رسیده ای است که تلاش می کنند با نمایش ثروت خود به تشخص دست بیابند، اما در فرآیند انتقال و تغییر ارزش ها به سمت و سوی مادی گرایی مسابقه ای نافرجام برای دستیابی سایر اقشار جامعه به نمادهای ثروت و اشرافیت شکل می گیرد که آغازش نیاز به احترام و دیده شدن و پایانش رشد و گسترش آسیب های اجتماعی است.

جولان بدلی ها

مراکز تجاری و بوتیک ها جزو مراکزی هستند که در اشاعه و ارائه کالاهای تجملی نقشی اساسی دارند. رشد و گسترش قارچ مانند  هایپرمارکت ها یا ابرفروشگاه ها در کشور ما نشانه ای از تغییر نظام ارزشی و واردات افسار گسیخته کالاهای لوکس و تجملی است. در چنین شرایطی اقشار مرفه که توانایی تهیه این کالاها را دارند برای جلب احترام بیشتر در پی تغییر نظام ارزشی جامعه این گونه کالاها را تهیه می کنند.

از سوی دیگر وقتی نظام ارزشی جامعه این نمایش ثروت را نه فقط توبیخ نمی کند، بلکه تشویق می کند، اقشار متوسط و ضعیف جامعه هم برای به دست آوردن احترام دیگران وارد این میدان می شوند. در اینجا بدیهی است قشر متوسط و پایین اقتصادی توانایی تهیه کالاهای لوکس برند را ندارد.

در اینجاست که مجال جولان بدلی ها فراهم می شود، همچنان که حمید قبادی، دبیر کار گروه ساماندهی مد و لباس وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از شناسایی 400 برند فاقد مجوز در کشور خبر داده بود؛  برندهایی که قرار بود اسامی شان هم از طریق وزارت صنعت، معدن و تجارت به مردم اعلام شود. صرف نظر از اینکه ماجرای برخورد با این برندهای تقلبی و فاقد مجوز به کجا رسید،  فلسفه حضور این تعداد برند تقلبی در کشور نیازمند واکاوی و بازنگری جدی در سبک زندگی و تغییر نظام ارزشی کشور است.

مراکزی برای انتقال ارزش های تجملی

مراکز تجاری بزرگ و مدرن در کشورمان بسیار شبیه مراکزی است که در کشورهای اروپایی و آمریکا وجود دارد، اما تفاوت جدی میان  هایپرمارکت های ایرانی با انواع آمریکایی اش این است که این مراکز در خارج از کشور اغلب در خارج از شهر قرار دارند و کالاهای مورد نیاز عامه را به قیمت ارزان تر از شهر به مردم ارائه می کنند. در کشور ما اما این مراکز در نقاط اصلی بافت زیستی شهر قرار دارند و بنابراین مرکز تشعشع ارزشی هستند.

از این مهم تر کالاهایی که در این مراکز عرضه می شود بیشتر کالاهای لوکس و برای اقشار مرفه جامعه است. در نتیجه قشر بالا برای ارضای نیازهای خود مراکزی را می یابند که قشر متوسط نیز در راستای تمایل به کسب احترام از آنها پیروی می کند و در نهایت نوبت به قشر فقیر می رسد که برای داشتن این کالاها احساس نیاز کند و با عنایت به نداشتن شرایط تهیه چنین کالاهایی در آرزوی آن بماند و با حس محرومیت نسبی مواجه شود.

پس می توان نتیجه گرفت مراکز تجاری مدرنی نظیر  هایپرمارکت ها،  مراکز فروش فرش یا مبلمان که در مناطق مختلف مرکز یا اطراف شهر شکل گرفته است، از نظر اجتماعی نقش مراکز انتقال ارزش های تجملی قشر بالا را به بقیه اقشار جامعه و تغییر ارزش های اجتماعی را در پی این فرآیند ایفا می کند و مردم را به سمت مصرف کالاهای تجملی سوق می دهد.