موفقیت ها و چالش های فراروی وزارت نفت

ایران یکی از چهار کشور با بیش از 300 میلیارد بشکه ذخایر هیدروکربوری در جهان است. کشورمان با داشتن حدود یک درصد از جمعیت و همچنین یک درصد از مساحت خاکی جهان، بیش از 18 درصد از ذخایر گازی و 9 درصد ذخایر نفتی دنیا را در خود جای داده است.

صنعت انرژی همچنان از جذابیت زیادی برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی برخوردار است و مسئولان  باید از این فرصت استفاده کنند و سرمایه و فناوری مورد نیاز را برای توسعه بالا دستی و پایین دستی نفت، گاز و پتروشیمی از بخش خصوصی خارجی و داخلی تامین کنند.

مذاکرات طولانی برای رسیدن به قرارداد

برد - برد با قدرت های جهانی و بازگشت ایران به بازارهای نفتی با موفقیت انجام شد و اقتصاد ایران از پرتگاهی طراحی شده نجات یافت. پس از برجام، دیپلماسی نفتی در مرحله اول برای پس گرفتن بازارهای نفتی ایران که به ‎طور عمده از سوی کشورهای جنوب خلیج فارس و روسیه گرفته شده بود، آغاز شد و بسیار هم موفق عمل کرد؛ به  طوری که صادرات نفت به بیشتر بازارهای از دست رفته که بازپس گیری آن در شرایط عادی نیز مشکل است، ظرف یک سال آغاز شد. برخورد جدی وزارت نفت برای رسیدن به این هدف از عوامل اصلی موفقیت در این راه بود.

شرکت های بزرگ و کوچک نفتی در شرایط تحریم به هیچ وجه حاضر به سرمایه گذاری در صنعت نفت و گاز ایران نبودند و بیشتر آنها اعلام کرده بودند که علاقه مند به سرمایه گذاری در ایران حتی در صورت رفع تحریم ها با الگوی بیع متقابل نخواهند بود.

چالش دیگری که وزارت نفت پس از به امضا رسیدن قرارداد با قدرت های جهانی و رفع تحریم ها با آن مواجه بوده و هنوز نتوانسته است در آن موفقیت دلخواه را به دست آورد، جذب فناوری لازم و سرمایه های داخلی و خارجی در صنعت نفت و گاز است. وزارت نفت حتی قبل از قرارداد برجام و به درستی الگوی جدیدی را برای جایگزینی قراردادهای بیع متقابل تدوین و اعلام کرده بود.

الگوی جدید بر مبنای اهداف چشم انداز بود که مورد تایید همه مسئولان کشور است. در حالی  که رقابت کشورهای غرب آسیا برای جذب سرمایه در توسعه نفت و گاز زیاد است، کشورهایی که الگوی قرارداد بهتری دارند مورد توجه بیشتر قرار می گیرند و ایران نیز در شرایط امروز بازار نفت  باید الگوی جدید قرارداد ها را با انعطاف پذیری ارائه دهد تا جبران ضرر تاخیر در توسعه و برداشت از منابع نفت و گاز در چندین سال گذشته بشود.

این مهم به مراتب مهم تر از به دست آوردن چند دلار بیشتر از هر بشکه است. حوزه نفتی پارس جنوبی مثال خوبی در این زمینه است. قطر از میدان مشترک نفتی در پارس جنوبی بیش از 350 هزار بشکه در روز در چند سال گذشته بهره برداری کرده در صورتی  که ایران حتی یک بشکه هم از این میدان مشترک تولید نکرده است. 

قرارداد ایده آل وجود ندارد، مهم آن است که با در نظر گرفتن شرایط صنعت نفت در جهان، همه امکانات برای جذب سرمایه و فناوری در ایران سریع به کار گرفته شود، چون در آینده ممکن است تقاضا برای سرمایه گذاری در منابع هیدروکربور به  دلیل شرایط و قوانین محیط زیستی کاهش یابد. ما وارد دورانی شده ایم که اهمیت توجه به انتشارات گازهای گلخانه ای و جرائم سنگینی که برای انتشار دی اکسیدکربن ناشی از مصرف فرآورده های نفتی وضع شده تقاضا را به تدریج کاهش خواهد داد.

از جمله مهم ترین اهداف چشم انداز در حوزه انرژی «افزایش ظرفیت تولید صیانت شده نفت متناسب با ذخایر موجود و برخورداری کشور از افزایش قدرت اقتصادی و امنیتی و سیاسی» است. ذخایر هیدروکربور ایران که بیشترین در جهان است، می تواند یکی از مهم ترین عوامل برای افزایش قدرت اقتصادی، استراتژیک، سیاسی و حفظ امنیت ملی کشور باشد. تعلل در تصمیم گیری در توسعه صنعت نفت و گاز فقط به نفع دشمنان ایران است که در این مورد با اهرم های سیاسی و هزینه زیاد اقدام می کنند.

تحلیلگر صنعت نفت