عربستان در جنوب شرق آسیا به دنبال چیست؟

در چارچوب دیدار رسمی ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان سعودی از مالزی، نجیب تون رزاق، نخست وزیر این کشور اعلام کرد که براساس موافقت نامه های امضا شده میان مقامات دو کشور، عربستان رقمی معادل 7میلیارد دلار در بزرگ ترین پالایشگاه نفت مالزی سرمایه گذاری می کند؛ پروژه ای که اجرای آن با مشارکت شرکت نفتی پتروناس مالزی صورت خواهد پذیرفت.

این سرمایه گذاری قابل توجه در حاشیه سفر پادشاه سعودی به منطقه شرق و جنوب شرق آسیا صورت می پذیرد و به شرکت پتروناس کمک می کند پس از سقوط بی سابقه قیمت نفت خام مجددا به سوددهی رسیده و دوران تاریک اقتصادی خود را پشت سر بگذارد. گفتنی است این دیدار رسمی که در یک دهه گذشته بی سابقه بوده، زمینه را برای گسترش عمق مناسبات ریاض و کوالالامپور فراهم کرده است.

شایان ذکر است که تلاش های ریاض برای ایجاد یک رابطه مستحکم با مالزی و ایجاد نوعی وابستگی در مقامات این کشور به گذشته بازمی گردد؛ زمانی که نجیب تون رزاق، نخست وزیر این کشور در مقابل پرسش رسانه های مالزی اعلام کرد که 681 میلیون دلار موجود در حساب بانکی اش هدیه ای از سوی خاندان سلطنتی آل سعود بوده و او این رقم را اختلاس نکرده است.

پس از این اظهارات کمیسیون ضد فساد در مالزی آقای رزاق را از اتهامات وارده تبرئه کرد اما سایر نهادهای مبارزه با فساد در این کشور دریافت پول از عربستان را حربه نخست وزیر مالزی برای سرپوش گذاشتن بر فساد مالی خود عنوان کرده و اعلام کردند که به تحقیقات خود در این زمینه ادامه خواهند داد.

در این میان نکته مهم بررسی سفر دوره ای و یک ماهه ملک سلمان به کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا و دیپلماسی دسته چک عربستان سعودی و تمایل این کشور به گسترش نفوذ خود در منطقه شرق و جنوب شرق آسیاست. در ادامه به پنج دلیل عمده سرمایه گذاری عربستان در شرق و جنوب شرق آسیا می پردازیم:

-سرمایه گذاری در کشورهای دیگر و کاهش وابستگی به نفت: عربستان سعودی قصد دارد با سرمایه گذاری در کشورهای دیگر ضمن وابسته کردن آنها به خود، درآمدهای غیرنفتی خود را افزایش داده و از این طریق با کاهش شدید قیمت نفت خام و درآمدهایش مقابله کند.

- حفظ مشتریان: سفر پادشاه سعودی به چین و ژاپن تنها به منظور دعوت از آنها برای سرمایه گذاری در اقتصاد عربستان نیست بلکه حفظ این مشتریان بزرگ و ارزشمند که بخش قابل توجهی از نفت خام عربستان را تأمین می کنند از دیگر دلایل مهم این سفر است. در این میان حفظ چین از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است چراکه این کشور در حال حاضر بزرگ ترین واردکننده نفت جهان محسوب می شود و برای تقویت اقتصاد خود به نفت بیشتری احتیاج خواهد داشت.

- سرمایه گذاران بالقوه: براساس زمان بندی های صورت گرفته 5درصد از سهام شرکت ملی نفت آرامکو عربستان سعودی قرار است تا سال 2018 میلادی به فروش برسد.

براساس گزارش های منتشر شده فروش سهام بزرگ ترین شرکت نفتی جهان از اهمیت بسیارزیادی برخوردار است هرچند در رابطه با ارزش گذاری سهام شرکت آرامکو تردیدهای جدی مطرح شده است. با این وجود تشویق سرمایه گذاران آسیایی در چین و ژاپن به خرید 5درصد از سهام شرکت ملی نفت آرامکو از جمله اهداف دیدار رسمی ملک سلمان از این دو کشور عنوان شده است.

- نشان دادن نارضایتی از واشنگتن: ایالات متحده آمریکا متحد سنتی و قدرتمند عربستان در دهه های گذشته بوده است.

با این وجود امضای توافق جامع هسته ای با ایران و سیاست های تجاری دونالد ترامپ مقامات سعودی را نگران و آنان را وادار کرده است پیش از یک دیدار رسمی از واشنگتن به سوی شرق آسیا حرکت کرده و به دنبال شرکای جدید باشند.

- سرمایه گذاری به منظور گسترش نفوذ مذهبی و فرهنگی: به صورت سنتی کمک های مالی و سرمایه گذاری های عربستان سعودی در مالزی و اندونزی از طریق موسسات خیریه، مذهبی و دولتی این کشور صورت گرفته است اما در سال های اخیر نگرانی ها از فعالیت های فرهنگی و مذهبی عربستان و گسترش فرقه وهابیت در جنوب شرق آسیا افزایش یافته است.

در اندونزی در سازمان ها و نهادهای حقوق بشری همواره به تأمین منابع مالی روحانیون تندرو و وهابی سعودی اشاره می شود و این موضوع که آموزه های مذهبی آنان در تقابل با ارزش های واقعی اسلامی است مورد انتقاد قرار می گیرد.

در مالزی نیز ماریانا ماهاتیر دختر ماهاتیر محمد، نخست وزیر سابق مالزی از تضعیف هویت مالایی توسط کشورهای عربی و تغییر آداب، رفتار، عمل و به فرایض دینی و همچنین پوشش و تکلم مردم این کشور به زبان عربی اظهار نگرانی کرده است. در مقابل مقامات سعودی مایلند با مانورهای سیاسی خود این انتقادات را بی اثر سازند و اقامت پنج روزه پادشاه عربستان در جزیره عمدتا هندونشین بالی از آن جمله است.