گزارشی از سرمایه گذاری در تولید پنیر / 20هزار تومان خمیرمایه تولیدمان بود

براساس آمار تقریبا 30درصد از شیرخامی که در صنعت لبنیات ایران به کار می رود در تولیدی های سنتی لبنیات از جمله پنیر استفاده می شود که به نوعی دستمایه سرمایه گذاری های کوچکی شده و گروهی را مشغول به کار کرده است.

میثم ناصح لیقوان که مدیرعامل شرکت فاخر لبن است در این زمینه به «فرصت امروز» می گوید: سال 1372 با توجه به شرایط موجود در منطقه و البته تجارب خانوادگی تصمیم به راه اندازی یک واحد تولیدی پنیر سنتی لیقوان گرفتم و برای شروع فعالیت 20هزار تومان تجهیزات تولید تهیه و در بخشی از منزل – حدود 30متر - تولید پنیر لیقوان را آغاز کردیم.

ناصح در ادامه می افزاید: در اوایل کار با توجه به اینکه کارگاهی نوپا داشتیم تنها با همکاری چهارنفر از اعضای خانواده روزانه 100 کیلوگرم شیر تولیدی خودمان را به پنیر تبدیل می کردیم که اغلب این تولید در بازارهای محلی به فروش می رسید، اما با توجه به کشش بازار تقریبا اواسط دهه 70 بود که تصمیم به گسترش کارگاه گرفتیم و در نهایت با احداث یک واحد تولیدی روند تولید را افزایش دادیم.

همه

این تولیدکننده پنیر لیقوان می گوید: در کارگاه جدید 16نفر به طور مستقیم مشغول به کار شدند و فضای کاری به 500 مترمربع برای تولید، بسته بندی و سردخانه (3تنی) و 150متر مربع فضای دفتری افزایش یافت، گسترشی که امکان تولید حدود 2500 کیلوگرم پنیر لیقوان را برای مان فراهم کرد.

وی می افزاید: تا سال 1388 روند تولید و تقاضا روبه رشد بود و بازار خوبی برای تولیدکنندگان سنتی پنیر وجود داشت، اما به یک باره با جریان سازی های غیر منطقی و همچنین اخبار غیرواقع کیفیت پنیر و سلامت پنیر سنتی زیر سوال رفت و تقریبا 80 درصد واحدهای سنتی تولید پنیر تعطیل شدند و گروهی هم مثل ما تنها با یک سوم تولید در منطقه فعالیت می کردند. این رویه تا اوایل 1390 ادامه داشت تا در آن زمان سازمان غذا و دارو و وزارت جهاد کشاورزی دوباره مجوز فعالیت صادر کرده و کارگاه ها یکی پس از دیگری دوباره فعال شدند.

تولید و ارزش افزوده

ناصح درباره ارزش افزوده تولید پنیر سنتی می گوید: با توجه به قیمت ماده اولیه پنیر یا همان شیر خام، بسته بندی، پرسنل و انرژی تقریبا 80درصد قیمت عمده فروشی پنیر امروز هزینه می شود. به این ترتیب که اگر قیمت عمده فروشی پنیر را 22هزار تومان در نظر داشته باشیم رقمی معادل 19هزار تومان هزینه تولید هر کیلوگرم پنیر لیقوان است.

هزینه های تولید پنیر لیقوان

وی در ادامه هزینه های تولید را این گونه تفکیک می کند که برای تولید یک کیلو پنیر لیقوان سه کیلو شیر گوسفندی لازم است که قیمت آن به ازای هر کیلوگرم 5هزار تومان است. این درحالی است که هزینه های دیگر مثل کارگر، بسته بندی و انرژی قیمت تمام شده محصول را به کیلویی 19هزار تومان افزایش می دهد و یک کیلو پنیر لیقوان درجه یک صادراتی به صورت عمده 22هزار تومان قیمت می خورد.

این تولیدکننده پنیر سنتی می گوید: به دلیل نبودن اتحادیه های صنفی در این صنعت دلال ها و واسطه ها سود اصلی را به جیب می زنند و تولید کننده در واقع زیان می کند چون نمی تواند قیمت واقعی محصول را دریافت کند. به عنوان مثال امروز قیمت پنیر عمده 22هزار تومان است ولی اگر به بازارهای خرده فروشی مراجعه کنید همان پنیر حدود 34هزار تومان فروخته می شود که بخش عمده ای از این افزایش 12هزار تومانی مربوط به فعالیت دلال هاست.

ناصح معتقد است اگر مثل کشورهای خارجی به خصوص هلند یا سوئیس شرایط تشکیل اتحادیه های تولیدی و روستایی مهیا باشد تولیدکنندگان می توانند خودشان مستقیم وارد بازار فروش داخل یا خارج از ایران بشوند تا علاوه بر کنترل قیمت، کیفیت محصولات را نیز برای مصرف کنندگان تحت نظر داشته باشند چون همین سودجویان و دلال ها بعضا پنیر های بی کیفیت را به جای محصولات درجه یک با قیمت بالاتر در بازار عرضه می کنند، درحالی که اتحادیه ها می توانند با استانداردسازی و تعیین استانداردهای مشخص مانع از این انحراف شوند.

واردات بلای جان تولید سنتی

مدیر عامل فاخر لبن می گوید: اگر از بحث نوسان قیمت ها به خصوص برای شیر خام در بازار بگذریم و قوانین دست وپاگیر تولید را کنار بگذاریم امروز بیشترین ضربه واردات رانتی پنیر از کشورهایی مثل استرالیاست که عامل شکست سرمایه گذاری های سنتی است.

به عنوان مثال اوایل سال 1390 برخی افراد که ارتباطات دولتی داشتند و با تولید کنندگان عمده نیز مرتبط بودند حجم قابل توجهی از پنیر سنتی را از استرالیا به ازای هر کیلوگرم 4هزار تومان وارد کردندکه این واردات زندگی بسیاری از تولیدکنندگان سنتی را تحت تاثیر قرار داد و آنها را از چرخه تولید حذف کرد.

ناصح در پایان می گوید: در بسیاری از کشورهای پیشرفته مسئولان با استفاده از زنجیره تولید سنتی و همچنین محلی نه تنها زمینه رسیدن به تولیدی انبوه را ایجاد می کنند، بلکه به همین روش مانع از مهاجرت روستاییان به شهرهای بزرگ می شوند، اما در ایران این روند دقیقا معکوس شده است و دست اندرکاران به جای حمایت از تولید سنتی آن را غیر اقتصادی عنوان کرده و در واقع رانتی در اختیار تولید کنندگان سنتی قرار می دهد که سیاستی غیر اصولی است چون اگر روستاها خالی از سکنه باشند بسیاری از مواد اولیه تولید صنعتی اصلا تولید نمی شود که تولید صنعتی زنده بماند.