کاهش سود بانکی سبب ورود نقدینگی به بورس خواهد شد

از نرخ سود بانکی و همچنین نرخ بهره اوراق قرضه‌ای که دولت پرداخت آنها را تضمین کرده است، به‌عنوان نرخ‌های بدون ریسک یاد می‌شود. معمولا نرخ بهره بدون ریسک به نرخی اطلاق می‌شود که ارزش زمانی پول را حفظ کند. در یک حالت ساده و با ثابت در نظر گرفتن سایر عوامل، دستیابی به بازدهی به‌ اندازه نرخ تورم می‌تواند ارزش زمانی پول را حفظ کند. با توجه به این مطلب، می‌توان از نرخ تورم به‌عنوان حداقل نرخ قابل ‌قبول برای نرخ بهره بدون ریسک نام برد. البته با توجه به شرایط اقتصادی کشورهای مختلف و با هدف جذب نقدینگی توسط بانک‌ها، این نرخ می‌تواند بیشتر باشد.

دولت یازدهم از زمان روی کار آمدن، تمام تلاش، تمرکز و مانور تبلیغاتی خود را بر کاهش تورم متمرکز کرده و موفق به تحقق آن نیز شده است. فارغ از بحث چگونگی تحقق این امر و اثرات آن، کاهش نرخ سود بانکی حجم عظیمی از نقدینگی را در جامعه رها خواهد ساخت و در نتیجه تمام پنبه‌های دولت در کاهش تورم رشته خواهد شد، بنابراین با توجه به اینکه قاعدتا باید نرخ سود بانکی متوازن با نرخ تورم کاهش پیدا کند، دولت به واسطه حفظ دستاوردهای خود، به سختی حاضر به انجام چنین کاری خواهد شد. 

نرخ سود بانکی یکی از ابزارهای دولت‌ها برای اجرای سیاست‌های پولی است. کاهش نرخ سود بانکی باعث می‌شود تا جذابیت سپرده‌گذاری در بانک‌ها در میان مردم کاهش یافته و به تدریج پول از بانک‌ها خارج خواهد شد. لذا کاهش نرخ سود بانکی یک سیاست انبساطی بوده و موجب افزایش حجم پول در گردش جامعه و در نهایت تورم خواهد شد.

پول همیشه در بین بازارها به دنبال بازاری با بالاترین بازده است. هنگاهی که نرخ سود بانکی افزایش پیدا کند، تمایل مردم به سپرده‌گذاری افزایش پیدا می‌کند؛ اما تفاوت عمده‌ای که میان بازار پول و سایر بازارها وجود دارد این است که پول‌های سپرده‌گذاری شده نزد بانک‌ها می‌تواند توسط دولت مدیریت شود و کنترل تزریق دوباره این پول به بخش‌های مختلف، در دست بانک‌ها خواهد بود، مگر آنکه این پول به‌طور کامل بازار پول را ترک کند؛ اما سایر بازارها نظیر بازار ارز، طلا، بورس و. . . توسط صاحبان سرمایه هدایت می‌شود و به محض پایین آمدن بازده این بازارها، پول به سمت بازار دیگر هدایت خواهد شد و همچنان در گردش خواهد بود. بازارهای مختلف سرمایه‌گذاری همیشه برای جذب نقدینگی در رقابت هستند و در هر برهه از زمان پول به یکی از این بازارها با توجه به نرخ بازده آن‌ها، توجه بیشتری خواهند کرد.

بنابراین کاهش سود بانکی در شرایط فعلی که بازار مسکن در رکود بوده و بازارهای ارز و طلا نیز از جذابیت آن‌چنانی برخوردار نیستند، مسلما می‌تواند نقدینگی را به سمت بازار سرمایه هدایت کند. از سوی دیگر کاهش نرخ سود سپرده بانکی، باعث کاهش نرخ بازده مورد انتظار سهامداران و در نتیجه افزایش نسبت P/E به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل موثر در ارزش‌گذاری قیمت سهام شده که این خود، رشد ارزش بازار سرمایه را به دنبال خواهد داشت.

تشریح دقیق اثرات کاهش نرخ سود بر بانک‌ها کار ساده‌ای نیست. به این دلیل که ممکن است نرخ تسهیلات متناسب با نرخ سود کاهش پیدا نکند، در این صورت افزایش فاصله میان نرخ سود سپرده و نرخ تسهیلات، به افزایش حاشیه سود بانک‌ها و درنتیجه سود آنها منجر شود؛ اما به‌طورکلی می‌توان گفت که اگر نرخ سود و نرخ تسهیلات متناسب باهم کاهش یابند، حاشیه سود بانک‌ها تغییر نخواهد کرد، اما به دلیل خروج پول از بانک‌ها، این حاشیه سود روی مبلغ کمتری محاسبه‌شده و احتمالا سود خالص بانک‌ها را با کاهش مواجه خواهد کرد.

* کارشناس اقتصادی