گزارش «فرصت امروز» از روند سرمایه گذاری در تولید آبلیمو / چالش بزرگ: بازگشت اعتماد

بسیاری از صاحبان سرمایه برای آرام گرفتن سرمایه های سرگردان خود به دنبال فرصتی مناسب هستند تا با حداقل ریسک به سودی منطقی و قابل قبول دست یابند، که براساس تمام فاکتورهای موجود کشورمان این امتیاز اغلب در صنایع غذایی ایجاد می شود؛ صنایعی که همواره تقاضا برای آن وجود داشته و به نوعی مشتریان دائمی برایش مهیاست.یکی از این صنایع مربوط به تولید آبلیمو و بسته بندی آن برای عرضه به بازارهای مصرف است که با درنظر گرفتن تغییر سبک زندگی اغلب ما این صنعت هر روز با تقاضای بیشتری مواجه شده است.

اگر به پیشینه صنعتی شدن روند تولید این ماده غذایی کمی دقت کنیم شاید کمتر از چهاردهه است که با شکل گیری آرام کارگاه های تولید آبلیموی صنعتی به صورت سنتی روند رو به رشد سرمایه گذاری در این زمینه آغاز شده است، اما سودآوری این نوع کارگاه ها تا جایی بود که عاملی برای شکل گیری غیرمجاز نیز شد.

تا جایی که سال گذشته مسئولان استاندارد و همچنین بازرسان سازمان تعزیرات حکومتی اعلام کردند اغلب آبلیموهای صنعتی موجود در بازار به جز چند برند که از تعداد انگشتان دست نیز کمتر بودند، غیراستاندارد بوده و برای سلامتی انسان زیان آور هستند.

فرمولاسیونی که تغییر کرده است

حسین خراسانی، کارشناس صنایع غذایی و یکی از تولیدکنندگان آبلیمو در استان فارس، در این زمینه به «فرصت امروز» می گوید: براساس آنچه در سراسر جهان عرف تولید آبلیمو است به غیر  از آبلیموی طبیعی که معمولا کمتر تولید می شود، دو شیوه فرمولاسیون و استفاده از کنسانتره بسیار متداول است. اما متاسفانه در کشورمان شیوه فرمولاسیون یعنی تولید ماده ای با شباهت بسیار به آبلیمو عاملی برای سودجویی افراد شد و مشکلاتی برای تولید مصرف کنندگان ایجاد کرد.

خراسانی در ادامه می افزاید: اگر کمی به قیمت های اعلام شده روی محصولات توجه کنیم درخواهیم یافت که بطری های آبلیمویی که خریداری می کنیم معمولا آبلیموی خالص نیست چون به ازای هر سه کیلوگرم لیمو تنها یک کیلوگرم آب لیمو حاصل می شود و با یک دودوتای ساده درخواهیم یافت که قیمت یک بطری آبلیمو که مثلا 8 هزار تومان قیمت خورده است به هیچ عنوان منطقی نیست و از تخلفی آشکار خبر می دهد.

این کارشناس صنایع غذایی تاکید کرد که بسیاری از محصولات غیر استاندارد اکنون در حاشیه شهرهای بزرگ در محل های غیرمتعارف تولید شده و در بازارهای محلی و کاملا پراکنده عرضه می شوند تا بتوانند با پراکنده کار کردن مدت طولانی تری در بازار حاضر بوده و به سودجویی خود ادامه دهند.

به عقیده خراسانی، یکی از سیاست های اصلی برای تولید اصولی و ماندگاری در بازار پرچالش فعلی به خصوص درباره محصولاتی چون آبلیمو، عسل یا دیگر چاشنی های متعارف در سبد خانواده ها، استفاده از مواد استاندارد و تولید با اصول کاملا حرفه ای در تمامی فصول سال است تا با این روش مشتریان بتوانند به نام و برند یاد شده اعتماد کرده و بدون نگرانی از آن استفاده کنند.

وی درباره بازارهای صادراتی محصول آبلیموی کشورمان نیز می گوید: طی سال های 1380 تا 1390 صادرات آبلیموی ایران به کشورهای منطقه و برخی کشورها که ایرانیان در آن ساکن هستند بسیار عالی بود به صورتی اکثر تولیدکنندگان حداقل دو یا سه کانتینر ماهانه در بازارهای بین المللی عرضه می کردند، اما از آنجا که برخی سودجویان اجناس بی کیفیتی را روانه بازارهای محلی و سنتی همسایه کردند صادرات با افت مواجه شده است.

خراسانی اضافه می کند: اگر مسئولان واقعا به دنبال دستیابی به صادرات غیرنفتی معقول در بخش های مختلف به ویژه صنایع غذایی هستند، لازم است هنگام صادرات مدارک و اسناد معتبری برای محصولات صادراتی ایران دریافت کنند تا این خلاء قانونی باعث بدنامی محصولات ایرانی در بازارهای بین المللی نشود، هرچند اغلب محصولات بی کیفیت از طریق بازارچه های مرزی به کشورهای عراق و افغانستان صادر شده است و مبادی گمرکی معمول در این زمینه نقشی نداشته اند.

چالشی به نام واحدهای اضافه

وی مهم ترین چالش تولید آبلیمو را در سیاست های غیراصولی دهه 70 شمسی دانسته و می گوید: در این دوره مسئولان و سیاست گذاران کشورمان بدون اینکه میزان تولید محصول لیمو در کشورمان را مدنظر داشته باشند و بدون توجه به میزان مصرف داخلی آبلیمو به صدور موافقت نامه های اصولی برای احداث کارخانه ها و کارگاه های آبلیمو اقدام کردند. اما پس از گذشت تنها یک دهه کم کم این عدم تناسب باعث شده برخی تولیدکنندگان ورشکسته شوند و این درحالی است که این روند عاملی شد برای حضور سودجویان برای تولید محصولات غیر استاندارد.

خراسانی تاکید می کند: مشکل دیگری که این روند برای صنعت تولید آبلیمو و البته تولید لیموی تازه کشورمان داشت بحث واردات لیمو از دیگر کشورها بود چون کمبود ماده اولیه برای تولید آبلیمو باعث می شد تولیدکنندگانی که ارقام قابل توجهی را در این زمینه سرمایه گذاری کرده  بودند برای تهیه لیمو به بازارهای منطقه روی  آورند که این موضوع عاملی شد برای ورود برخی آفات غیرقابل کنترل برای باغ های کشورمان.

سنتی ها هم مشکل دارند

این کارشناس صنایع غذایی با توصیه به اینکه بهترین شیوه استفاده از آبلیمو تازه خوری آن در منازل یا استفاده از شیوه های سنتی قدیم مادران و مادربزرگ هاست به «فرصت امروز» اظهار می کند: مشکلات و اخبار منفی منتشر شده از آبلیموهای صنعتی موجود در بازار باعث شد تا برخی با استفاده از تقاضای روزافزون خرید این چاشنی اقدام به احداث فروشگاه های آبلیموی سنتی کنند که بسیاری از این آبلیموها نیز دارای مشکلات بهداشتی و ترکیبی هستند.

به اعتقاد وی، اگرچه برخی فروشگاه های اینچنینی آبلیموی تازه را در مقابل مشتری گرفته و در بطری بسته بندی می کنند، اما با توجه به آلودگی های موجود در دستگاه ها و همچنین نا کافی بودن اصول بهداشتی افراد فروشگاه و ظروف مورد استفاده آنها، این ماده نمی تواند سلامت بالایی برای خانواده داشته باشد. این درحالی است که برخی فروشگاه ها آبلیموهای به ظاهر تازه را در بطری به صورت بسته بندی ارائه می کنند که این روند نیز خود دوباره بازگشت به همان آبلیموهای غیراستاندارد قبلی است فقط شکل سودجویی آنها تغییر کرده است.

تعاونی ها بهترین راهکار

خراسانی در ادامه بهترین راه حل جلوگیری از هرگونه سوء استفاده را در تشکیل تعاونی های محلی به خصوص در مناطق تولید لیموی تازه مثل استان فارس دانست و گفت: امروز یکی از سیاست هایی که مسئولان وزارت جهاد کشاورزی می توانند برای ایجاد ارزش افزوده بالا در زمینه صنعت صنایع غذایی ایجاد کنند تشویق روستاییان به تشکیل تعاونی های تولیدی در صنایع تبدیلی متناسب با محصولات شان است که آبلیمو یک نمونه از آن است، به این ترتیب نه دلال ها می توانند در بازار اخلال ایجاد کنند و نه تولید کنندگان غیر مجاز چون محصول یا به صورت تازه خوری به بازار ارسال می شود یا اینکه برای تبدیل شدن به محصولی با ارزش افزوده بالاتر برای خود تولید کنندگان در این تعاونی ها مصرف خواهد شد.

***

سرمایه اولیه

برای تولید آبلیمو دو گزینه تولید سنتی یا صنعتی در مقابل علاقه مندان به سرمایه گذاری وجود دارد. اما نکته اینجاست که تولید سنتی که حداکثر با رقمی معادل50 میلیون تومان قابل راه اندازی است محدود به بازار محلی و فعالیتی کوچک است درحالی که تولید صنعتی می تواند صادرات محور باشد.

برای احداث یک کارگاه تولید آبلیمو به صورت صنعتی که تولیدی حدود 800 تن در سال داشته باشد سرمایه مورد نیاز تقریبا 30 میلیارد تومان برای کلیه مخارج احداث کارخانه، خرید تجهیزات مدرن با فناوری  بالا، سرمایه  در گردش و... در یکی از شهرک های صنعتی است.

این سرمایه گذاری با توجه به بازارهای موجود حداکثر طی مدت 24 ماه به نقطه سر به سر خواهد رسید. از سوی دیگر سرمایه گذاری فوق زمینه اشتغال زایی 25 نفر را به طور مستقیم ایجاد کرده و می تواند تقریبا 200 نفر دیگر را به صورت غیرمستقیم مشغول به کار کند.

***

مجوزها

برای احداث یک کارگاه یا کارخانه تولید آبلیمو به صورت صنعتی لازم است ابتدا برای شروع طرح توجیهی در اختیار داشته باشید و آن را به اداره های استانی وزارت صنعت، معدن و تجارت برای تایید ببرید تا مسئولان با درنظر گرفتن اولویت های سرمایه گذاری مجوزهای لازم را صادر کنند.

پس از این مرحله باید سازمان استاندارد مراحل تولید و همچنین سالن های مورد نظر شما را تایید و گواهی استاندارد برای محصولات شما صادر کرده و اجازه تولید را بدهد، در عین حال نباید فراموش کنید این مجوز دائمی نیست و براساس بازرسی های دوره ای یا اتفاقی تمدید خواهد شد.

با دریافت این دو مجوز تقریبا کار تمام است چون می توانید انواع انشعاب های گاز، آب و برق را نیز دریافت کنید، البته این انشعاب ها اگر در شهرک صنعتی فعالیت خود را آغاز می کنید مهیاست فقط باید هزینه های مورد نظر را پرداخت کنید.