سیاست‌ دوگانه فیس‌ بوک در بیروت و پاریس

اقدام فیس‌بوک برای ارائه گزینه «چک کردن سلامتی» به شهروندان پاریس، انتقادهای زیادی را در فضای مجازی برانگیخته است و معترضان معتقدند فیس بوک با ارائه نکردن چنین گزینه‌ای به بیروتی‌ها- که روز قبل از حملات پاریس با بمب‌گذاری داعش مواجه بودند- استانداردهای دوگانه‌ای در برخورد با اتفاق‌های دنیا نشان داده است. معترضان مشخصا فیس بوک را متهم می‌کنند که برای جان شهروندان غربی بیشتر از جان کسانی که در خاورمیانه زندگی می‌کنند ارزش قائل است؛ اتهامی که هواداران و البته مخالفانی دارد.

فیس‌بوک گزینه «چک کردن سلامتی» را بلافاصله بعد از حملات تروریستی در پاریس که دست‌کم 129 کشته برجا گذاشت به کاربران ارائه کرد. این گزینه به کاربران در پاریس این امکان را می‌داد تا به اصلاح شرایط خود را چک کنند و با تیک زدن این گزینه، به دوستان و خانواده‌شان در سراسر دنیا اطلاع بدهند که این حادثه به آنها آسییبی وارد نکرده است. این شرکت برای نخستین بار از این گزینه بعد از فجایع طبیعی در آسیا مانند زلزله نپال و پاکستان استفاده کرده بود. اما تصمیم فیس‌بوک بعد از حملات در پاریس بود که خشم کاربران را به خصوص در خاورمیانه برانگیخت. آنها می‌گویند فیس‌بوک چرا این گزینه را یک روز قبل از حملات پاریس در بیروت، جایی که همانند پاریس داعش بمب‌گذاری کرده بود و در نهایت 43 قربانی گرفت ارائه نداده است.

در یک پست که بیشتر از 10 هزار بار به اشتراک گذاشته شده است، جویی ایوب که یک بلاگر لبنانی است اختلاف فاحش در واکنش به این دو اتفاق را به نقد کشیده و گفته است که به نظر نمی‌رسد مرگ مردم در بیروت به اندازه مرگ مردم در پاریس اهمیت داشته باشد. او نوشته است: «ما در فیس‌بوک دکمه چک کردن نخواهیم داشت. هیچ کس برای میلیون‌ها کاربر فیس‌بوک و مردم عادی، درباره «ما» بیانیه صادر نخواهد کرد. این برای ما بسیار سخت است که متوجه شویم، جایی در نگرانی‌های بزرگ دنیا نداریم.»

ایوب البته در این انتقاد تنها نبود و کاربران زیادی در توییتر پرسیدند که چرا فیس‌بوک این گزینه را در لبنان ارائه نکرده است. این انتقادها البته همه‌گیر نبودند. دجا داوود که یک روزنامه‌نگار لبنانی است اعتقاد دارد که دکمه چک‌کردن سلامتی در بیروت، نمی‌توانست چندان کارآمد باشد. «در مواقعی می‌تواند عملی باشد اما ما باید این را در نظر داشته باشیم که در لبنان، در موارد بحرانی مثل بمب‌گذاری و حتی باران‌های شدید و راه‌پیمایی‌های اعتراضی، شبکه موبایل از کار می‌افتد. بنابراین من فکر می‌کنم مردم در چنین شرایطی به خوبی نمی‌توانند از فیس‌بوک استفاده کنند تا سلامتی‌شان را به دنیا گزارش بدهند.»

داوود همچنین معتقد است که لبنان نباید مستقیما با فرانسه مقایسه شود چون در قیاس با این کشور، تاریخ معاصر پرآشوب‌تری دارد.  «ما در لبنان بیشتر از مردم فرانسه جنگ و پیامدهای آن را تجربه می‌کنیم. این مسئله انسانی است، همان تروریستی که مردم را می‌کشد، عراقی‌ها، سوریه‌ای‌ها و فرانسوی‌ها را کشته است.»

این اعتراض‌ها به حدی گسترده بود که مارک زوکربرگ رئیس هیأت مدیره و بنیان‌گذار فیس‌بوک هم به آنها واکنش نشان داد و گفت که افراد حق دارند این سؤال را بپرسند که چرا این گزینه در جاهایی ارائه شده و در جاهای دیگر خبری از آن نبوده است.  «تا همین اواخر سیاست ما این بود که از این دکمه چک (گزینه چک کردن امنیتی) برای فجایع طبیعی استفاده کنیم. ما اخیرا این سیاست را تغییر دادیم و حالا سیاست‌مان این است که از این گزینه در بحران‌های بشری بیشتری در آینده استفاده کنیم. ما به همه مردم به یک اندازه اهمیت می‌دهیم و به تلاش‌مان ادامه می‌دهیم تا آنجا که می‌توانیم به افراد بیشتری که در این شرایط گرفتار شده‌اند خدمات بدهیم.»

فیس‌بوک در گزینه‌ای دیگر همچنین به کاربران اجازه می‌داد تا پرچم فرانسه را روی عکس پروفایل خود بیندازند تا با مردم فرانسه همدردی کنند، قابلیت دیگری که با انتقادهای زیادی مواجه شد. کاربران اعتراض داشتند که چنین قابلیتی چرا برای همدردی با مردم لبنان ارائه نشده است. الجزیره با فیس‌بوک تماس گرفت تا درباره این بپرسد که چرا این قابلیت درباره حملات گذشته ارائه نشده است که در مقابل هیچ جوابی از فیس‌بوک دریافت نکرده است.

بینا شاه نویسنده پاکستانی معتقد است گزینه چک کردن سلامتی که بعد از زلزله در کشورش از سوی این شرکت ارائه شده، راهی برای این است که فیس‌بوک خودش را بیشتر به زندگی مردم وارد کند؛ «من فکر نمی‌کنم که آنها سیاست فکرشده‌ای در این‌باره داشته باشند و به همین خاطر است که در ارائه آن در موارد مختلف نامنسجم بودنش را مشاهده می‌کنیم. آنها احتمالا این را حساب کرده‌اند که در مقایسه با حوادث بیروت، کاربران بیشتری در فرانسه دارند یا کاربران بیشتری دارند که تحت تأثیر این حملات قرار گرفته‌اند.»

شاه همچنین معتقد است که کاربران فیس‌بوک احتمالا به صورت کلی بیشتر از بیروت، پاریس را دیده‌اند و همین باعث شده این حملات برای آنها جنبه‌های شخصی بیشتری داشته باشد. البته این واقعیت که جان غربی‌ها بیشتر از انسان‌های غیرغربی اهمیت دارد در پس این اتفاق دیده می‌شود اما نمی‌خواهم زود وارد این بازی شوم که آن احساس را به این موقعیت ربط بدهم. من بیشتر به این ماجرا این طور نگاه می‌کنم که فیس‌بوک در تلاش است تا خودش را از طریق گزینه‌های چک کردن سلامتی بیشتر در قلب رویدادهای دنیا باز کند، چیزی که از نظر من بسیار مشکل ساز است.»

 ***

علامت صلح گرافیست فرانسوی

بلافاصله بعد از حملات تروریستی در پاریس، یک طرح گرافیکی از ژان ژولین گرافیست فرانسوی ابتدا در فضای مجازی و بعد فضای واقعی دست به دست شد. این طرح که در واقع نشانه جهانی صلح است که برج ایفل در همدردی با مردم فرانسه روی آن نقش بسته، به سمبل همدردی با مردم فرانسه تبدیل شده است. ژولین یک طراح فرانسوی است که در انگلیس زندگی می‌کند. او پیش‌تر در حمله تروریستی به دفتر مجله شارلی ابدو هم طرحی کشیده بود که آن طرح هم با استقبال فراوان مردم مواجه شد. بعد از این که ژولین علامت صلح خود را در اینستاگرامش گذاشت، خیلی سریع 120 هزار نفر آن را لایک کردند و هزاران بار هم به اشتراک گذاشته شد.

منبع: الجزیره