رشته های فنی در خدمت اقتصاد

توسعه اقتصادی در آینده ای نه چندان دور در گرو توجه به نوآوری حتی در نحوه آموزش خواهد بود

تحقیقات انجام شده در جهان هیچ مدرک مشخصی درباره اینکه STEM (عنوان گروه آموزشی فنی در غرب که شامل رشته های فناوری، مهندسی، ریاضی و علوم پایه است) می تواند بر اقتصاد تأثیر مستقیم یا بزرگ داشته باشد، رو نکرده است، اما آنچه معلوم است اینکه اهمیت STEM در اقتصاد در زمان حاضر بسیار پررنگ تر از گذشته است.

STEM سرنام چهار واژهscience، technoogy، engineering و mathematics است. این سرنام در واقع یک برنامه تحصیلی است که بر پایه ایده آموزش دانش آموزان در چهار رشته  مشخص دانش، فناوری، مهندسی و ریاضیات با رویکرد درون رشته ای و کاربردی شکل گرفته است.

اینکه درنهایت این آموزش ها چقدر می تواند به اقتصاد کمک کند اکنون بحث مهمی است، اما این شکاف ها و علامت سوال ها مانع از این نیست که مدیران اجرایی و صنعتی و مسئولان آموزشی کشورها به فکر حمایت از این مفهوم مهم نباشند و از آموزش جوانان برای کمک به آینده اقتصاد غافل شوند. آمریکا یکی از کشورهای پیشرو در این زمینه است.

جیسون والس، رئیس بخش انرژی دولت محلی و روابط اجتماعی منطقه اشویل کارولینای شمالی دراین باره می گوید: «حمایت از STEM روشی برای آماده سازی دانش آموزان برای گرفتن شغل در آینده است که البته هنوز کامل محقق نشده است.» به گفته آقای والس، مسئله اصلی STEM سرمایه گذاری در اقتصادی است که درحال  تحول است.

گفت وگو با اقتصاددان ها، کارشناسان آموزشی مدارس و کارشناسان توسعه اقتصادی، داده هایی را به دست می دهد که تا پیش از این وجود نداشتند، اما حالا به خوبی بیانگر رابطه میان آموزش STEM و افزایش بهره وری اقتصادی هستند.

اما آنطور که تام توئیدت، اقتصاددان پژوهشی و صاحب شرکت مشاوره اقتصادی SYNEVA Economics LLC می گوید، شکاف موجود نتیجه این واقعیت است که تمرکز انحصاری و دقیق بر موضوعات STEM تنها چند سال است که جدی گرفته می شود. کار شرکت آقای توئیدت با تمرکز بر تحلیل های محلی و منطقه ای انجام می شود.

تام توئیدت همچنین گفت: «هنوز خیلی زود و به نظر من خیلی سخت است که از ارتباط مستقیم این دو پدیده[ STEM و توسعه اقتصادی] مشخص شود.»

سم هیوستون، رئیس و مدیرعامل مرکز آموزشی علوم، ریاضیات و فناوری در Research Triangle Park  در کارولینای شمالی اما حرف های دیگری می زند.

او می گوید: «ما نمی توانیم تضمین کنیم که یک منطقه با داشتن سیستم آموزشی STEM قوی رشد اقتصادی را تجربه خواهد کرد.» آقای هیوستون که مدرک دکترا در رشته آموزش دارد درعین حال تضمین می دهد که منطقه بدون آموزش STEM قطعاً رشد اقتصادی را تجربه نخواهد کرد.

آقای هیوستون می گوید: «مردم تلاش می کنند تا شرکت ها را برای جذب خود متقاعد کنند، اما اگر شما نتوانید محیط کار را فراهم کنید، هیچ یک از کارهای دیگر نتیجه بخش نخواهند بود.»

در چنین شرایطی معلم کلاس اول دبستان و استاد علوم انسانی دانشگاه هاروارد هر دو مثل هم هستند. هر دو این افراد توسعه دهندگان محیط کارند. هر دو این افراد اگر تمام توان شان را بگذارند برای یاد دادن STEM به دانش آموزان و به آنها بیاموزند که در مواقعی که نمی دانند چه بکنند، چه کاری انجام دهند، در نتیجه هر دو کار خود را به نحو احسن انجام داده اند و دیگر کاری به گردن شان نیست.

اقتصاد آمریکا بین سال های 1950 تا 2015 تغییرات زیادی کرده است. روند موقعیت ها و مشاغل تولیدی در طول این شش دهه کاملاً تفاوت داشته و همین تفاوت معیار مناسبی برای سنجش تغییرات در اقتصاد آمریکا در طول این 60سال است.

براساس داده های اداره آمار آمریکا، بخش تولید در سال 1950 میلادی 36 درصد کل مشاغل بحش خصوصی در این کشور را شامل می شد. تا سال 1980، این درصد به 25 درصد کاهش یافت و در سال 2015 این میزان تنها به 10 درصد رسید.

این نشان می دهد که اقتصاد آمریکا در طول این سال ها بسیار متنوع شده است. استیو روندون، اقتصاددان دراین باره می گوید: «پویایی اقتصاد آمریکا باعث شده که اقتصاد این کشور متنوع شده و سهم بیشتری به خدمات شغلی و کسب وکارهای گوناگون و نیز خدمات آموزشی و بهداشتی تعلق گیرد.»

این یعنی داشتن دیپلم دبیرستان چندان به سود اقتصاد امروز آمریکا نیست یا آینده اقتصاد این کشور را نمی سازد. همانطور که شش دهه پیش پررنگ بودن سهم تولید باعث نشد اقتصاد این کشور ساخته شود. همین باعث شده تقاضا برای STEM بسیار بالا باشد و بسیاری دنبال مدرک تحصیلی و آموزش در رشته های فنی بروند.

آنچه اکنون در رابطه بین STEM و اقتصاد مشخص است اینکه پیشرفت اقتصادی امروز در گرو ارائه آموزش های خاص است. این یعنی کشورهایی که می خواهند با استفاده از نیروی کار به پیشرفت اقتصادی برسند، نیازمند ارائه آموزش های تخصصی و کاربردی به نیروی کار هستند.

STEM نیروی محرک هر اقتصاد در مسیر تازه اش است. این شاخه از تحصیلات می تواند مهارت های علم و فناوری را تخصصی کند و به توسعه محصولات جدید بینجامد. حل مشکلات درحال ظهور در اقتصاد کشورها نیز می تواند به رشد اقتصادی یک کشور کمک کرده و کیفیت زندگی مردم آن کشور را افزایش دهد.

اگرچه هنوز آمار و ارقام دقیقی از تأثیر STEM در اقتصاد های جهان وجود ندارد، اما توجه به این رشته تحصیلی می تواند در درازمدت به توسعه اقتصادی یک کشور یا حتی منطقه کمک بزرگی کند.

به همین خاطر است که بخش های مختلف در صنایع گوناگون اکنون سرمایه های میلیون دلاری برای برگزاری دوره های STEM هزینه می کنند. برای مثال شرکت انرژی اشویلی در کارولینای جنوبی امسال بیش از یک میلیون دلار هزینه کرده تا یک دوره آموزشی دو ساله STEM برگزار کند.

هدف از برگزاری این دوره آموزشی تربیت نیروی کاری است که بتوانند با ارتباط دادن دانشی که کسب کرده اند و شرایط اقتصادی موجود نوآوری ایجاد کنند، محصول تازه ارائه دهند و باعث توسعه اقتصادی شوند.

پس اقتصاد آینده جهان می تواند روی STEM حساب باز کند، به شرطی که مدیران اقتصادی در یک کشور نگاهی بلندمدت داشته باشند. آنها می توانند با برگزاری این دوره های آموزشی به تربیت نیروی کار مفید برای توسعه اقتصادی کمک کنند.