بررسی ارتباط میان خودشیفتگی و مدیریت / جذاب، اثرگذار اما خود شیفته

تحمیل‏گر، کاریزماتیـــک، جالب. چنین افرادی قادرند در ابتدا دیگران را مسحور خود کنند؛ تا اینکه مشکلات و ناسازگاری‏ها برمی‏خیزد و شخصیت تاریک‏تر و درونی‏تر آنها ظهور می‏کند. اصطلاح خودشیفتگی (Narcissism) که از نام اسطوره یونانی نارسیسوس(Narcissus)  گرفته شده، داستان مردی جوان است که عاشق تصویر خود می‏شود.

خودشیفتگی همواره بازخوردهای نامطلوبی را دریافت کرده است. افراد خودشیفته اشتهای سیری‏ناپذیری برای مدیریت، کسب مقام و تعریف ‏و تمجید دارند که نشان می‏دهد چرا بسیاری از آنها برای به‏دست آوردن بالاترین شغل‏ها سخت تلاش می‏کنند.

مدیران خودشیفته با خلق‏وخوی بلندپروازانه که هم جذاب است و هم باعث ترس کارکنان‏شان می‏شود تمام موفقیت‏ها را به خود نسبت می‏دهند و شکست‏ها را گردن دیگران می‏اندازند. آنها در مقابل انتقاد و بازخورد منفی عصبانی می‏شوند و موضع‏گیری می‏کنند. در پشت ظاهر فریبنده‏ آنها شخصی قرار دارد که برای محافظت از خود با احساس عمیق بی‏لیاقتی، ناامنی و آسیب‏پذیری در حال مبارزه است. میل شدید آنها برای تصدیق شدن و کوشش برای عالی بودن یک سیستم دفاعی روان‏شناسانه است که در این افراد وجود دارد. 

در عین‏حال افراد خودشیفته جذابند و از مهارت‏های ارتباطاتی بالایی برخوردارند. حس اعتمادبه‏نفس‏شان غالبا دیگران را به پیروی از آنها مجاب می‏کند و حس مهم‏تر دانستن خود نسبت به دیگران موجب ارتقای شخصی‏شان شده و باعث می‏شود به دنبال شرایطی باشند که می‏توانند در آن بر دیگران مسلط شوند. به‏علاوه، مدیران خودشیفته‏ای که مایلند استراتژی‏های بلندپروازانه و پویایی را دنبال کنند، در مقایسه با همتایان خود که از خودشیفتگی کمتری برخوردارند به انجام کارهای افراطی تمایل بیشتری دارند، یعنی بردها و باخت‏های بزرگ‏تر. 

تحقیقات نشان می‏دهد مدیران  خودشیفته غالبا از ویژگی‏هایی چون اعتمادبه‏نفس، حس استحقاق داشتن، بزرگنمایی و همدلی کم برخوردارند که این ویژگی‏ها می‏تواند برای سازمان‏ها هم اثر مثبت و هم اثر منفی داشته باشد. 

جنبه ‏های مثبت 

در طرف مثبت، این افراد ویژگی‏هایی را با خود به همراه دارند که برای رشد و موفقیت کسب‏وکار ضروری است. ویژگی‏هایی چون بلندهمتی، خوش‏بینی، تفکر آرمان‏گرایانه، تمایل به ریسک‏پذیری و توانایی در متقاعد کردن دیگران در پیروی از مدیری کردن آنها.

مدیران خودشیفته به‏عنوان افرادی آرمان‏گرا احتمال زیادی دارد که بتوانند در شرایطی که مستلزم تغییر است موفق بوده و به‏عنوان نیرویی برای تحریک خلاقیت دیده شوند. باهوش بودن، آرمان‏گرایی و پشتکار آنها می‏تواند مزیت بسیار بزرگی باشد که باید با ظرفیتی برای خودبازخوردی، توانایی در مدیریت کردن خودخواهی و آگاهی از اینکه چه زمانی به دنبال گرفتن مشاوره باشند، همراه شود.

جنبههای منفی

در طرف منفی، مدیران  خودشیفته نشان داده‏اند به احتمال زیاد از استانداردهای همبستگی گروهی تخطی می‏کنند، کارمندان ناراضی دارند و غالبا محیط‏های کاری مخربی را به‏وجود می‏آورند و از تبادل اطلاعات درون سازمان جلوگیری می‏کنند. اگر مدیری خودشیفتگی بسیار زیادی داشته باشد و به‏خصوص که شرایط بازار هم شرایط نامطلوبی باشد تفکرات وی می‏تواند بسیار غیرمعقول بوده و احتمال دارد خسارت‏های بسیار بدی را برای شرکت به بار آورد. 

یکی از بزرگ‏ترین مشکلات مدیران خودشیفته این است که بیش از حد احساس می‏کنند قدرت مطلقند و به نظرشان می‏توانند بازار را تغییر دهند و آینده را پیش‏بینی کنند. این افراد نسبت به اخطارهای واضح و سرسختانه دیگران بی‏توجه بوده و ممکن است دست به ریسک‏های غیرضروری و افراطی بزنند که آینده سازمان را به خطر می‏اندازد. 

تغییر دادن چنین مدیرانی ی کار سختی است. آنهایی که ظرفیت کافی برای شنیدن و یاد گرفتن دارند می‏توانند به واسطه مربی خوب یا یک همکار قابل اعتماد کمک شوند، اما تغییر دادن آنهایی که صدمه احساسی عمیق‏تری را یدک می‏کشند حتی با کمک‏های حرفه‏ای، پروسه طولانی‏تر و مشکل‏تری را می‏طلبد. 

افراد خودشیفته را با خودباور اشتباه نگیرید

افراد خودشیفته‏ دقیقا به‌خاطر داشتن تسلط بر دیگران و بزرگ‏نمایی احتمال بیشتری دارد که به‏عنوان مدیر ظهور کنند. این افراد در نخستین برداشت غالبا به‏عنوان افرادی جذاب و کاریزما دیده می‏شوند. از آنجایی که آنها تصویری از یک مدیر کارآمد با حس خودکارآمدی و شایستگی را از خود نشان می‏دهند غالبا به‏عنوان مدیر انتخاب می‏شوند. 

افراد خودشیفته، کاریزما و آرمان‏گرایی دارند که در مدیریت ویژگی‏های بسیار مهم و حیاتی هستند، اما باید بدانید که این مدیران، مستعد زورگویی به زیردستان، تخطی از استانداردهای اخلاقی و گرفتن تصمیمات پرریسکند. مدیران خودشیفته ممکن است در کوتاه‏مدت موفق باشند، اما سیستم‏هایی را که خود و دیگران برای بقا و شکوفایی به آن وابسته‏اند تخریب می‏کنند. 

تفاوت بین برخورداری از سطوح مناسبی از اعتماد به‏نفس و عزت نفس یا خودباوری که ویژگی‏های مفید و جذابی برای مدیران  است و خودشیفتگی، این است که افراد خودشیفته از حس بالای خودبرتربینی برخوردارند به‏طوری‏که خود را به‏عنوان فردی که بهتر از دیگران است ارزش‏گذاری می‏کنند.

به عبارتی پی بردن به تفاوت میان افرادی که خودباورند و آنهایی که خودشیفته‏اند غالبا سخت است. بنابراین این احتمال وجود دارد که افرادی که اعتماد به‏نفس بالایی دارند و افرادی که خودشیفته‏اند به‏طور نامتناسبی برای جایگاه مدیریت انتخاب شوند. در کسب‏و‏کارهایی که توسط مدیران خودشیفته اداره می‏شود،کارمندان چگونه باید با این مدیران بسازند؛

موارد زیر را امتحان کنید

 ببینید برنامه کاری آنها چیست و با آن همراه شوید، اگر نمی‏توانید چنین کاری را کنید شاید لازم باشد که او را ترک کنید. تمجید از چنین مدیران  خودشیفته‏ای می‏تواند بسیار خوب و برانگیزاننده باشد.

متوجه باشید همه‌چیز در رابطه با موفقیت آنهاست، نه پیشرفت و موفقیت شما.

بازخورد دادن به آنها را با تمجید و تشویق شروع کنید، آنها فقط چیزی را می‏شنوند که می‏خواهند بشنوند.

اگر کارها اشتباه شوند، شما را مقصر می‏دانند، بنابراین همه چیز را ثبت کنید.

کارهای زیر را انجام ندهید

انتظار قدردانی و تشکر و همچنین هرگونه همدلی و توجه را نداشته باشید.

هیچ‏گونه انتقادی از آنها نکنید.  آنها را نادیده نگیرید، به آنها توجهی را که به آن نیازمندند بکنید.

با آنها مقابله نکنید، این کار می‏تواند آنها را دچار بدگمانی و کینه‏جویی کند. اگر رفتار آنها سوء‏استفاده‏گرایانه شد آنها را تحمل نکنید.

نتیجه

ما تمایل داریم دیگران را به خودشیفتگی محکوم کنیم درحالی‏که آن را در خودمان نمی‏بینیم. 

شاید مفیدترین نتیجه این باشد که بدانیم خودشیفتگی نیاز دارد که هم درک و هم مدیریت شود، چراکه ویژگی‏های مدیران خودشیفته می‏تواند هم بر استراتژی‏های سازمان، هم عملکرد آن اثر بگذارد. تحقیقات نشان داده خودشیفتگی مدیران رابطه مثبتی با دستاوردهای شرکت و اندازه این دستاوردها دارد. همچنین مدیران خودشیفته نسبت به شاخص‏های واقعی عملکردشان حساسیت کمتری دارند و تمایل دارند برای موفقیت‏هایشان هزینه بیشتری پرداخت کنند.

یکی از اساتید دانشگاه لیسِستر انگلیس اعتقاد دارد که مدیران  خودشیفته برای صنایع پویا مفیدترند، مانند سرگرمی‏های‌های‏تک و صنایع آرایشی که بخش‏هایی هستند که برای چنین‌خصیت‏هایی می‏توانند مناسب‏تر باشند.