تحلیل گروه مس در بورس کالا

زیرگروه مس

الف: مس در بورس کالای ایران

مس در جایگاه سومین فلز پر مصرف دنیا پس از فولاد و آلومینیوم قرار دارد. کاربردهای فراوان این فلز در ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی و خانگی، وسایل حمل‌ونقل، صنایع نظامی و... به جذب سرمایه‌گذاران به سوی خود منجر شده است، به‌طوری‌که مصرف مس در کمتر از یک قرن، با افزایش ۲۰درصدی همراه بوده است. با این حال مس هم مانند بسیاری از هم‌گروه‌های فلزی خود در سال 1393حال و روز خوشی نداشت. از طرفی بروز رکود در بازار این محصول که بیشتر ناشی از رکود در بخش مسکن و اجرای پروژه‌های عمرانی بود در کنار کاهش قیمت این محصولات در بازار آزاد نسبت به بورس کالای ایران (به‌خصوص برای محصول مس کاتد) موجب بروز بحران در این بازار شد. 

در این راستا 372، 397تن انواع کالا به ارزش تقریبی30، 868میلیاردریال دادوستد شد که از نظر حجم و ارزش معاملات به ترتیب 11/3 و 8/5درصد کاهش نسبت به سال گذشته از خود نشان داد. (نمودار 1 و 2) تنها حدود 30 درصد از حجم محصولات عرضه شده در سال 93 مورد مبادله قرار گرفت که بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد تنها 32/14 درصد از مفتول مس و 44/75درصد از مس کاتد عرضه شده در سال 1393مورد دادوستد قرار گرفت که این نسبت در پایین‌ترین مقدار خود در سه سال گذشته قرار دارد. (نمودار 3، 4، 5 و6)

ب: وضعیت تولید و مصرف مس در بازارهای جهانی

سازمان زمین‌شناسی آمریکا در گزارش جدیدی اعلام کرد، تولید مس شیلی در سال ۲۰۱۴ نسبت به سال قبل از آن (۲۰۱۳) با رشد ۲۰هزار تنی همراه بوده که با تولید ۵ میلیون و ۸۰۰ هزار تن همچنان در جایگاه نخستین تولیدکننده قرار دارد. از سویی دیگر، چین با تولید یک میلیون و ۶۲۰هزار تن و کشور پرو با تولید یک میلیون و ۴۰۰هزار تن مس در جایگاه دوم و سوم بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مس در سال ۲۰۱۴ قرار گرفته‌اند. در همین رابطه آمریکا نیز با تولید یک میلیون و ۳۷۰ هزار تن، چهارم شد. کنگو کینشازا با تولید یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن رده پنجم و استرالیا نیز با تولید یک میلیون تن رده ششم را در اختیار گرفتند. تنها شش کشور نامبرده توانستند در سال گذشته تولید بیش از یک میلیون تنی مس را تجربه کنند و تولید مس سایر کشورها زیر یک میلیون تن بود.

رده‌های هفتم تا سیزدهم بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مس جهان براساس گزارش سازمان زمین‌شناسی آمریکا به این شرح است:

روسیه (۸۵۰ هزار تن)، زامبیا (۷۳۰ هزار تن)، کانادا (۶۸۰ هزار تن)، مکزیک (۵۲۰ هزار تن)، قزاقستان (۴۳۰ هزار تن)، لهستان (۴۲۵ هزار تن) و اندونزی (۴۰۰ هزار تن). سایر کشورها نیز در مجموع ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تن مس در سال گذشته تولید کردند. کل تولید جهانی مس نیز در سال ۲۰۱۴ با رشد ۴۰۰ هزار تنی نسبت به سال ۲۰۱۳ به ۱۸ میلیون و ۷۰۰ هزار تن رسید. البته پیش از این سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) اعلام کرده بود که ایران با تولید ۱۸۸ هزار تن مس در رتبه بیستم بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مس در جهان قرار دارد.

در سال ۲۰۱۴ مجموع ذخایر مس محتوی دنیا ۶۹۰میلیون تن بود که کشور شیلی با ۱۹۰میلیون تن ذخایر مس محتوی ۲۷درصد از سهم جهانی را در اختیار دارد، البته ایران نیز در ذخایر مس محتوی جایگاه دهم دنیا را از آن خود کرده است. تولید کنسانتره مس در دنیا در ۹ماه نخست سال ۲۰۱۴ نزدیک به ۱۷میلیون تن بوده، تجارت جهانی مس در همین سال بیش از ۷میلیون تن در سال بوده است. کشور چین به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده مس در دنیا نقش پر رنگی در تعیین قیمت این محصول معدنی ایفا می‌کند. قیمت جهانی این فلز در سال ۲۰۰۲ حدود ۱۵۰۰دلار بود که با رشد مصرف، این قیمت افزایش و به ۱۰ هزار دلار رسید. قیمت مس در پایان نخستین ماه میلادی سال ۲۰۱۵ حدود ۵۵۰۰دلار اعلام شد. قیمت این فلز در طول سال ۲۰۱۴ با افت ۱۴درصدی مواجه و در ژانویه ۲۰۱۴ نیز ۱۲درصد افت داشته است. البته اصلی‌ترین دلیل افت قیمت مس مربوط به مازاد عرضه جهانی و کاهش چشم‌انداز اقتصادی چین عنوان شده است.

براساس پیش‌بینی‌های سی‌آریو که یکی از موسسات مطرح در این حوزه است با توجه به افزایش عرضه در بازار، قیمت‌ها تا سال ۲۰۱۷ افزایش چندانی نخواهند داشت اما از دیدگاه مصرفی نیز پیش‌بینی مصرف مس دنیا در سال ۲۰۳۵ از حدود ۲۲ میلیون تن به ۳۲ میلیون تن می‌رسد.

ج: جایگاه ایران در میان غول‌های مسی جهان

با توجه به پیش‌بینی مصرف فلز سرخ در سال ۲۰۳۵ بدون شک تولید این محصول معدنی با افزایش مواجه خواهد شد. اما با توجه به پیش‌بینی‌های سی‌آریو مبنی بر اینکه قیمت این فلز سرخ تا سال ۲۰۱۷ افزایش چندانی نخواهد داشت، تولید و فروش این محصول باید با دقت و بررسی بیشتری انجام شود. با قرارگیری بخش‌هایی از کشور روی کمربند مس جهان، ایران می‌تواند حضوری بیش از گذشته در بازارهای جهانی داشته باشد، البته در حال حاضر مس و محصولات مسی کشور در بازارهای جهانی به دلیل وضع تحریم‌ها علیه کشور کمی دشوار است. معادن مس سرچشمه و میدوک در کرمان و معدن سونگون در آذربایجان غربی از مهم‌ترین معادن مس کشور به شمار می‌آیند.

گزارش تولید ۹ماهه حاکی از رشد یک‌درصدی در بخش کنسانتره و مس کاتد است. در این مدت ۵۹۴ هزار تن تولید شده که نسبت به مدت مشابه رشدی یک درصدی داشته است. از سویی دیگر، تولید مس کاتد در این مدت ۱۴۶هزار تن بوده که این بخش نیز نسبت به مدت مشابه خود در سال گذشته رشد یک‌درصدی داشته است. تولید کنسانتره در مجتمع سونگون نیز در این زمان ۱۱۷هزار تن اعلام شده است. در این مدت ۳۲هزار تن کاتد و ۱۲هزار تن سایر محصولات مسی (مفتول، ورق، نوار، آلیاژ و قراضه) صادر شده است. اما با توجه به توسعه طرح‌های مس در کشور و در اختیار داشتن ۳درصد از ذخایر جهانی مس، انتظار می‌رود ایران جایگاه خوبی در بازارهای جهانی به‌ویژه منطقه داشته باشد.

د: مس در بازارهای جهانی

قیمت مس به کمترین مقدار خود طی چهار سال گذشته رسیدکه یکی از مهم‌ترین‌ دلایل کاهش قیمت مس، کند شدن رشد اقتصادی چین (به‌عنوان بزرگ‌ترین‌ مصرف‌کننده فلزات اساسی) عنوان شده است. قیمت مس تحویل سه ماهه به 6121 دلار در هر تن رسیدکه از ابتدای سال 2014 تاکنون نزدیک به 15 درصد قیمت آن کاهش داشته که طی سه سال گذشته بیشترین افت را نشان می‌دهد. کشور چین به تنهایی 40 درصد از مصرف مس را در اختیار دارد که از آن برای پروژه‌های ساخت‌و‌ساز و تجهیزات الکتریکی استفاده می‌کند. همچنین شاخص PMI این کشور (شاخص مدیران خرید) به 50/1 واحد رسیدکه این کمترین سطح آن از سال 2014 بوده است. از دیگر دلایل کاهش تقاضای مس در چین، بالارفتن قیمت دلار است که سبب کاهش برابری یوان در مقابل دلار شد و قدرت خرید را برای چینی‌ها کاهش داد. (نمودار 7)

* مدیر واحد کالایی کارگزاری تامین سرمایه نوین