بررسی وضعیت معاملات پلی اتیلن سنگین اکستروژن EX3

در این هفته به دنبال اعلام شرکت پتروشیمی جم مبنی بر تولید و عرضه محصول EX3 در بورس کالای ایران، قیمت این محصول در بازار کاهش قابل‌توجه 1100 تومانی پیدا کرد و امیدها به عادی شدن معاملات این محصول در بورس کالا و بازار افزایش یافت. (نمودار 1)

با این حال و باوجود عرضه 4004 تن از این محصول از سوی شرکت پتروشیمی جم و نیز 1100 تن توسط شرکت پتروشیمی شازند، تقاضای بسیار زیادی برای خرید این محصول در بورس کالا به ثبت رسید و در نهایت این محصول (مانند سه ماه گذشته) به‌صورت تسهیم به نسبت معامله شد. (جداول 1 و 2)

تناقص عنوان شده می‌تواند حکایت از دو موضوع داشته باشد. اول اینکه با توجه به افزایش عرضه، هنوز هم تقاضا برای خرید این محصول زیاد است (و این تقاضا واقعی است) که در این صورت نمی‌بایست بازار با این شدت واکنش قیمتی نشان می‌داد و بنابراین کاهش قیمت ادامه‌دار نبوده و کاملا مقطعی است.

این در حالی است که بررسی‌های میدانی از مصرف‌کنندگان این محصول نشان می‌دهد قیمت‌های کنونی آن با توجه به قیمت تمام شده محصولات تولیدی و هزینه‌های جانبی به‌صرفه نبوده و تعدادی از تولیدکنندگان، میزان تولیدات خود را کاهش داده تا وضعیت این محصول تعیین تکلیف شود. دوم اینکه عده‌ای با افزایش تقاضا در بورس کالای ایران سعی دارند از کاهش بیشتر قیمت‌ها در بازار جلوگیری کرده و در فرصت مناسب نسبت به فروش محصولات خود به قیمت‌های بالا اقدام کند. 

هر چند اقدامات مناسب و موثری جهت شفاف‌سازی معاملات در بورس کالای ایران صورت پذیرفته و به جرات می‌توان گفت، شفافیت معاملاتی در آن نسبت به بسیاری از بورس‌های کشور در سطح بالاتری قراردارد، ولی به نظر می‌رسد انجام اقدامات پیشنهادی در ادامه بتواند از وقوع مشکلاتی مانند آنچه که در معاملات این محصول به وجود آمده، جلوگیری کند:

1-‌ اطلاع‌رسانی موثر و مناسب در مورد اورهال کارخانجات: هر چند این امر مدتی قبل از اورهال در سایت بورس، سایت عرضه‌کننده و... مشخص می‌شود اما چنانچه برنامه اورهال کارخانجات از چند ماه زودتر و به طور رسمی اعلام شود این امر می‌تواند از رانت خبری جلوگیری کرده و خریداران نیازهای خود را در زمان‌های مناسب برطرف کنند.

2-‌ بازبینی سایت بهین یاب در فواصل زمانی میان مدت: هر چند بسیاری از خریداران محصولات پلیمری در سایت بهین‌یاب ثبت‌نام کرده و شرایط اولیه را برای خرید از بورس کالای ایران احراز کرده‌اند اما در طول زمان بروز شرایطی می‌تواند آنها را به تولیدکنندگان غیر‌فعال یا کمتر فعال تبدیل کند که در این صورت باید اقدامات لازم جهت به روزآوری اطلاعات آنها به عمل آید.

3-‌ جبران کمبود نقدینگی: قطعا کمبود نقدینگی یکی از موانع کنونی در ورود تولیدکنندگان به بورس کالا بوده که بسیاری از آنها ترجیح می‌دهند محصولات درخواستی خود را با قیمت‌های بالاتر اما به‌طور اعتباری از بازار خریداری کنند. لذا به نظر می‌رسد بازبینی قوانین بازدارنده اعطای تسهیلات از سوی شرکت‌های کارگزاری، می‌تواند منجر به تخصیص هدفمند اعتبارات به تولیدکنندگان شده که در این صورت علاوه بر بهره‌مندی تولید، شبهات دخالت دلالان در معاملات نیز از بین می‌رود.

* کارشناس ارشد بورس کالا