در گفت‌و‌گوی «فرصت امروز» با کارشناسان اقتصادی بررسی شد / بازی بازار ارز روی طناب توافق

مذاکرات هسته‌ای به مراحل حساس خود نزدیک شده است. شاید امروز برای مذاکرات هسته‌ای سرنوشت‌ساز باشد و حصول یا عدم‌حصول نتیجه از این دور از مذاکرات از آن بیرون بیاید. نتیجه مذاکرات هر چه که باشد، یکی از اثرات آنی و فوری خود را بر بازار ارز خواهد گذاشت. در گفت‌وگو با دو نفر از کارشناسان تاثیر توافق یا عدم توافق هسته‌ای بر بازار ارز را بررسی کرده‌ایم.

بازار ارز آسیب‌پذیر است

دکتر محمد‌قلی یوسفی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در مورد چشم‌انداز بازار ارز گفت: بازار ارز تحت تاثیر دو عامل است: عامل اول کمبود ارزی دلار یا ارز خارجی نسبت به تقاضاست که همواره فشارزیادی را به بازار پولی تحمیل می‌کند برای بالا بردن قیمت آن، به‌دلیل اینکه اولا در داخل عرضه کالا به حدی نیست که پاسخگوی نیازهای داخلی باشد و متاسفانه در طول سال‌های مختلف به دلیل اینکه عرضه و تقاضای کالا مسیر صعودی را طی کرده، سرمایه تولیدی نتوانسته است در داخل کشور شکل بگیرد و بیشتر سرمایه‌ها جذب واردات و بخش‌های به اصطلاح دلالی شده‌اند در این شرایط بیشتر به بازارهای تجاری توجه شده است، در‌نتیجه تولید کاهش یافته و واردات افزایش یافته است.

دکتر یوسفی افزود: ما فردی را در یکی از دولت‌ها دیده‌ایم که سیاستی را در بخش تولیدی مطرح و دنبال کرده است که نتیجه آن قربانی شدن بخش تولید و استیلای فرهنگ نادرست اقتصادی بر سیاست‌گذاری‌هاست. این‌گونه سیاست‌گذاری تقاضا را برای واردات افزایش می‌دهد که متاسفانه مسئولان اجرایی همواره سعی کرده‌اند به دلایل مختلف این بخش را رونق دهند، زیرا از یک‌طرف می‌توانند واردات کالا را راحت‌تر تحویل وصول کنند و به مصرف‌کننده برسانند و فشار تورمی را کم کنند، و از طرف دیگر می‌توانند از واردات مالیات بگیرند و کسری بودجه را پر کنند، در نتیجه وقتی ما در بخش تولید با مشکل مواجه هستیم، واردات خارجی جایگزین تولیدات داخلی شده، در صورتی که کشور‌های دیگر سعی دارند تولیدات خود را جایگزین واردات کنند.

وی ادامه داد: متاسفانه در ایران شرایط به‌گونه دیگری است، در حال حاضر عکس این استراتژی عمل می‌شود. این اتفاق دلالت بر این دارد که عرضه در داخل ناچیز است و فشار تجاری بالاست، در حالی که واردات باید از طریق صادرات جبران شود. در حال حاضر، صادرات ما هم متکی به نفت است. با توجه به تحریم‌ها و ناتوانی کشور در صادرات نفتی، حجم صادرات کم شده است ما قبلا چهار میلیون بشکه نفت تولید می‌کردیم، ولی در حال حاضر به کمتر از سه میلیون بشکه رسیده که این موضوع نشان می‌دهد بخش تولید تا چه اندازه در کشور فلج است.

این کارشناس اقتصادی گفت: در‌آمدهای ارزی کشور کاهش پیدا کرده و از طرف دیگر تحریم‌ها به‌صورت جدی پابرجاست. ما مجبوریم کالایی را که قبلا ارزان می‌خریدیم با قیمت گران‌تر بخریم. مجموعه این شرایط باعث می‌شود تقاضا برای ارز خارجی از میزان ارزی افزایش پیدا کند و افزایش قیمت ارز را در بازار داخلی شاهد باشیم.

دکتر یوسفی گفت: عامل دوم تاثیر‌گذار انتظار تورمی است، به‌دلیل اینکه مردم انتظار دارند توافق هسته‌ای (در صورت حصول) بتواند دارایی‌های خارجی ایران را آزاد کند و عرضه ارز خارجی در کشور بیشتر شود. در صورتی که این انتظار تحقق پیدا کند، باعث می‌شود که فشارها را روی واردات کالا برداریم و به واسطه‌ها و دلال‌های بین‌المللی نیازی نداشته باشیم و خودمان کالاها را مستقیم از فروشنده کالا خرید کنیم. ولی اگر توافق وین به نتیجه‌ای نرسد، چون سیاست داخلی دچار مشکل است احتمال افزایش قیمت ارز وجود دارد.

وی در پایان گفت: بی‌توجهی به بخش‌های تولیدی و نداشتن برنامه بلند‌مدت و ناتوانی درسیاست جایگزینی و معطوف کردن حل مسائل به توافق هسته‌ای، همه این عوامل به بی‌ثباتی قیمت ارز در کشور منجر می‌شود.

در انتظار واکنش مثبت بازار ارز

دکتر علی نقی رفیعی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «فرصت‌امروز» درباره بازار ارز گفت: چشم‌انداز بازار ارز به چند عامل بستگی دارد، در حال حاضر بیشتر بازارها منتظر نتایج مذاکرات وین هستند. اغلب کارشناسان چه در داخل و چه در خارج نهایت کار مذاکرات را مثبت ارزیابی می‌کنند. از یک دیدگاه چنانچه فضای مذاکرات را با سه سال قبل مقایسه کنیم، پیشرفت خوبی داشته‌ایم و نقاط قوت خوبی را در این بخش می‌توان یافت.

این کارشناس بانکی افزود: چنانچه توافقی با1+5 صورت نگیرد، بازار ارز نمی‌تواند افزایش چشمگیری داشته باشد، سیاست‌های موجود این اجازه را نمی‌دهد تا بازار از کنترل خارج شود. به طور قطع بانک مرکزی سناریوهای مختلفی را دیده و خود را برای شرایط مختلفی آماده کرده است.

وی در مورد نرخ ارز در بودجه سال 94 گفت: بودجه کشور براساس نرخ مشخصی معین می‌شود، مثلا ارز حاصل از صادرات پتروشیمی براساس یک نرخ ثابت ارزیابی می‌شود.

دکتر رفیعی افزود: شاید با تمدید توافق به شش ماه دیگر، قیمت دلار کمی بالا برود ولی رفته رفته بازار رو به ثبات می‌گذارد. با ثبات یافتن بازار ارز فضای مناسبی برای سرمایه‌گذاری ایجاد می‌شود. در حال حاضر، شرایط سرمایه‌گذاری در کشور جالب نیست و همه بازار‌های مستعد، تحت‌تاثیر جو مذاکرات دچار رکود شده‌اند؛ این موضوع بخش تولید را هم دچار مشکل کرده است. به ثبات رسیدن قیمت ارز بسیاری از این بازارها را سرو سامان می‌دهد.

شکست مذاکرات و تشدید کسری بودجه

جعفر قادری هم در گفت‌و‌گو با ایلنا در این باره گفت: در صورت منفی بودن مذاکرات و تشدید تحریم‌ها علاوه بر کاهش قیمت، کاهش میزان صادرات نفت هم کسری بودجه را تشدید می‌کند. در بودجه سال ۹۴میزان فروش نفت یک‌میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در روز و با قیمت بشکه‌ای ۷۰‌دلار بسته خواهد شد.

وی قیمت دلار را بین ۲۸۰۰ تا سه هزار تومان در بودجه ۹۴ اعلام کرد و ادامه داد: پیش‌بینی می‌شود دلار بتواند کسری درآمدهای نفتی را جبران کند.

عضو کمیسیون بودجه ادامه داد: از آنجا که نمی‌توان از هزینه‌های جاری کشور کاست، باید منتظر کاهش جدی هزینه‌های عمرانی باشیم. قادری در پاسخ به این سوال که آیا دولت مشورتی برای بودجه ۹۴ در صورت منفی بودن مذاکرات و تشدید تحریم‌ها با نمایندگان مجلس کرده است یا خیر، گفت: در این صورت علاوه بر کاهش قیمت، کاهش میزان صادرات نفت هم کسری بودجه را تشدید می‌کند، اما تا این لحظه دولت مشورتی با ما نداشته است.