رقبای زیادی وجود ندارند

وحید زندی فخر
نامش که می‌آید دلهره و ترس غریبی، وجود انسان را فرا‌ می‌گیرد، اما اگر از ظاهر وحشتناک و خشن آن بگذریم، می‌توانیم از طریق همین حیوان، میلیون‌ها و شاید هم میلیاردها تومان به جیب بزنیم. برای پرورش «کروکودیل» در ایران هنوز فرصت هست. زیرا همچنان بازار آن رقبای چندانی ندارد و این شغل یکی از بزرگ‌ترین فرصت‌های امروز محسوب می‌شود.

«کروکودیل پوزه کوتاه»، نوع خاصی است که در ایران بیشتر یافت می‌شود و با آب‌وهوای مناطق جنوبی به‌خصوص سیستان سازگاری قابل‌توجهی دارد. این حیوان می‌تواند طیف دمایی منفی 30درجه تا مثبت 30درجه را تحمل کند و تلفات بسیار کمتری در مقایسه با دیگر حیوانات پرورشی دارد. همین موضوع، کروکودیل را به یکی از حیواناتی تبدیل کرده که سرمایه‌گذاران با خیالی آسوده برای پرورش آن برنامه‌ریزی می‌کنند. یکی از مزایای پرورش کروکودیل در ایران این است که چنین حرف‌هایی هنوز بین بیشتر مردم ناشناخته است و تاکنون به دلیل عدم آگاهی، رقابت میان شاغلان آن محسوس نیست. آمارها نشان می‌دهد، هم اکنون در ایران 5‌نفر موفق به دریافت مجوز برای پرورش کروکودیل شده‌اند. بنابراین، در آینده افق روشنی برای افرادی که قصد دارند، وارد این حرفه شوند، وجود دارد.

اگرچه شاید در برخی از محافل و مکان‌های علمی، میان مردم بحث پرورش این حیوان مطرح شود، اما به قول یکی از استادان این رشته، از حرف تا عمل فاصله زیادی وجود دارد و کمتر کسی موفق می‌شود که ایده‌هایش را به مرحله بهره‌برداری برساند.
کروکودیل، تقریبا در تمام قاره‌ها زندگی می‌کند و حتی استفاده از گوشت آن در برخی کشورها سابقه‌ای دیرینه دارد. در بعضی کشورها مانند استرالیا بیش از 20 مزرعه پرورشی وجود دارد که باعث شده از پیشتازان این شغل باشند و از طرفی انگلستان، دانمارک، سوئیس، ژاپن، گینه نو از بزرگ‌ترین خریداران گوشت کروکودیل به شمار آیند، اما هدف از پرورش این حیوان در ایران عمدتا برای استفاده از پوست آن است.

اگر به این شغل علاقه‌مند هستید، باید مشکلات گرفتن مجوز از سازمان شیلات کشور را به جان بخرید. زیرا اگرچه گرفتن این مجوز فعلا  برای شما هزینه‌ای در بر نخواهد داشت، اما سخت‌گیری‌ها و بوروکراسی‌های اداری ممکن است هر اراده آهنینی را به راحتی نرم کرده و فرد را از ادامه کار منصرف کند. به‌عنوان نمونه، ممکن است متراژ زمینی که از شما درخواست کنند، بسیار بیشتر از متراژی باشد که واقعا برای پرورش نیاز دارید. بنابراین، اگر می‌خواهید به دنبال این شغل بروید، مطمئن باشید که مشکلی از بابت متراژ زمین وجود ندارد. به یاد داشته باشید، حداقل 45 روز تا 2 ماه باید از پله‌های این سازمان بالا و پایین بروید تا مجوز پرورش این حیوان ترسناک را در دستتان بگذارند. به محض گرفتن مجوز می‌توانید از تسهیلات بانکی استفاده کنید. اگرچه در خبرها آمده که ایجاد‌کنندگان مشاغل کشاورزی می‌توانند از تسهیلات این بخش بهره‌مند شوند، اما اخذ وام، شرایط و ضوابطی دارد که شرح آن خارج از حوصله این گزارش است. همین بس که تاکنون کسی در زمینه پرورش کروکودیل موفق به دریافت وام نشده است

حال سوال اینجاست که با چه سرمایه‌ای می‌توان این شغل را راه‌اندازی کرد؟ در ابتدا باید این نکته را متذکر شد که چنانچه زمین شما کمتر از 10 هکتار است یا آب کافی ندارد، بهتر است عطای این شغل را به لقایش ببخشید و به فکر راه دیگری برای سرمایه‌گذاری باشید.

به طور کلی، اگر برای شما راکد بودن سرمایه به مدت 3 سال مانعی ندارد، می‌توانید 2 بچه کروکودیل بسته به سنشان، هرکدام به قیمت 500هزار تا 5میلیون تومان بخرید. این دو کروکودیل، به 2 تا 3 سال زمان نیاز دارند تا به بلوغ برسند. اگر فرض کنیم، پس از تخم‌گذاری، 30 سر کروکودیل به آنها افزوده شود، می‌توان آنها را در همان روزهای نخست به قیمتی حدود500هزار تومان فروخت یا برای درآمد بیشتر منتظر ماند تا رشد آنها کامل‌تر شود، اما می‌توان کار را با 2 کروکودیل مولد شروع کرد. هر حیوان مولد حدود 10 تا 15میلیون تومان قیمت دارد. این مولدها بعد از جفت‌گیری، با احتساب به ثمر رسیدن 30 تخم، یک جمعیت بزرگ را به وجود می‌آورند. اگر نیمی از آنها نر و نیمی دیگر ماده باشند، به هرکدام از جفت‌ها برای سال بعد 30 کروکودیل دیگر افزوده خواهد شد. بدون احتساب قیمت زمین و آب موردنیاز برای آن، باید حداقل سرمایه‌ای نزدیک به یک‌میلیارد تومان در اختیار داشته باشید.

به عقیده کارشناسان، 8 تا 10 سال زمان نیاز است که هر حیوان به وزنی معادل 2 تا 3 تن برسد و آماده برای کشتار شود؛ در این مرحله است که درآمد اصلی شما به حسابتان واریز خواهد شد. قیمت حیوان براساس سن آن تعیین می‌شود. یعنی هرچه سن کروکودیل بیشتر باشد، مبلغ بیشتری را برای خرید آن باید هزینه کرد. ارزش آن در سنین نزدیک به 10 سالگی تا 50میلیون تومان هم می‌رسد.
همان‌طور که گفته شد، کروکودیل‌های مولد، تقریبا 2 یا 3ساله هستند و حدود 7 سال زمان نیاز است تا به مرحله کشتار و بهره‌برداری برسند. حال چگونه می‌توان در این 7 سال، از این حیوان درآمد کسب کرد؛ مضاف بر اینکه آنها روزانه به نیم کیلو گوشت احتیاج دارند؟
یکی از راه‌های درآمدزایی، جذب توریست و فروش نوزادان است. از آنجا که این حیوان برای بسیاری از مردم دیدنی است و وجود آن حس کنجکاوی بیشتر افراد را برمی‌انگیزد، می‌توان زمین مورد‌نظر را به ‌گونه‌ای آراست که مانند یک استادیوم باشد. چگونگی ساخت محوطه و زیبایی آن، موردی است که باید بدون هیچ احتیاطی برای آن هزینه کرد. شاید بیش از نیمی از یک‌میلیاردی که عنوان شد، برای طراحی و ساخت محوطه توریستی خرج شود. البته، برای اجرای چنین ایده‌ای باید تعداد کروکودیل‌ها به اندازه قابل توجهی برسد که آن هم جای نگرانی ندارد. زیرا این حیوان در اسفندماه هر سال جفت‌گیری کرده و تا اردیبهشت سال بعد، 60 تا 70 تخم می‌گذارد. در دنیای طبیعت به دلیل وجود دشمنانی از قبیل پرندگان، روباه، شغال و... شاید حدود 30درصد آنها به نوزاد تبدیل شوند اما به یقین با پرورش آنها در محیط‌های حفاظت شده، تعداد بیشتری از تخم‌ها سالم خواهند ماند.
نوزادان به محض تولد نیاز دارند که وارد آب شوند. بنابراین، ساخت حوضچه‌ای مناسب با دمای آب حدود 32درجه ضروری است. کشیدن توری، دور محوطه کروکودیل‌ها و احتیاط هنگام تغذیه آنها از ملزوماتی است که اگر رعایت نشود، جان کارگر را به خطر خواهد انداخت. ناگفته نماند که برای هر 10 کروکودیل به یک کارگر ماهر نیاز است.

برای خرید کروکودیل می‌توانید به شهرستان‌های این چه برون گنبد، گرگان، نیشابور، کیش و سرباز (از توابع سیستان و بلوچستان) مراجعه کنید. حمل آنها در اتاقک‌های مخصوصی انجام می‌گیرد و هزینه آن بنا به طول مسافت متفاوت است. البته در صورت داشتن مجوز، می‌توانید نوع مولد را از کشورهایی مانند استرالیا وارد کنید، اما به طور حتم به درد سرش نمی‌ارزد. بهتر است که زمین شما در مناطق گرمسیر و پرآب ایران مانند بندرعباس، قشم، کیش و... باشد. زیرا سرمای هوا تکثیر کروکودیل‌ها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و از تولید آنها می‌کاهد.

اما به غیر از سرما، تغییرات دمایی، ایجاد استرس و سروصداهایی که باعث ترسیدن کروکودیل به‌خصوص نوزادان شود، ممکن است حیوان را تلف کند. البته بیماری‌های زیادی هم وجود دارد که کروکودیل را مبتلا می‌کند، اما به جز دو، سه مورد مانند همه‌گیری کلامیدیا در حیوانات زیر یک‌سال و اسهال خونی، کمتر بیماری‌ این حیوان را به کام مرگ می‌کشد. علاوه بر آن فقدان استخوان در تغذیه این حیوان باعث نرمی استخوان و گاها انحراف ستون فقرات نوزادان خواهد شد که حرکت آنها را در خشکی دچار مشکل می‌کند.
یکی از آموزش‌دهندگان این حرفه می‌گوید: «شاید ایران بهترین فرصت برای پرورش کروکودیل باشد، اما با توجه به اینکه حدود 5 سال است به طور رسمی علاقه‌مندان این حرفه کار خود را آغاز کرده‌اند، هنوز بهره‌برداری از آن به طور کامل فراهم نیست.»
پرویز محمدخانی با تاکید بر اینکه گوشت کروکودیل برای کشورهای خارجی به‌خصوص چین بسیار لذیذ است، می‌افزاید: «گوشت این حیوان ماندگاری بسیار بالایی دارد و می‌توان آن را به روش‌های مختلف صادر کرد. این کار از نظر علما هم مانعی ندارد، اما هنوز مقدمات آن فراهم نشده است.»
مـــدیــرعـامـل مـوسـسه کارگستر معتقد است، غذای موردنیاز کروکودیل می‌تواند از طریق ضایعات کشتارگاه‌ها تهیه شود؛ ضایعاتی که دفع آنها هم‌ا‌کنون برای کشتارگاه‌ها به یک معضل اساسی تبدیل شده است. از سویی، تلفات گروهی در صنعت دامپروری به‌خصوص در بخش طیور، غذای خوبی برای این حیوان خواهد بود، اما متاسفانه تاکنون این راه‌های ارتباطی آن‌طور که باید و شاید بین صنایع ایجاد نشده و جای پیشرفت دارد.
به گفته محمدخانی، اگر صادرات گوشت کروکودیل ممنوع شود، باز هم پتانسیل مصرف آن در داخل وجود خواهد داشت. زیرا خانواده‌های زیادی هستند که سگ یا گربه خانگی نگهداری می‌کنند و غذای آنها معمولا گوشت گاو، گوسفند یا مرغی است که باید به مصرف انسان برسد. بنابراین، با یک برنامه‌ریزی ساده می‌توان از گوشت این حیوان برای تغذیه حیوانات خانگی بهره برد.

مدیرعامل موسسه کارگستر ادامه می‌دهد: «افرادی که می‌خواهند این حرفه را دنبال کنند به جز داشتن سرمایه لازم، باید از مهارت کافی هم برخوردار باشند. بنابراین، آموزشگاه‌هایی برای آموزش این افراد وجود دارد که به طور متوسط برای هر نفر 250هزار تومان پول می‌گیرند، اما به دلیل استقبال کم، معمولا این کلاس‌ها به‌صورت خصوصی برگزار می‌شود که در آن فرد موردنظر باید هزینه حداقل 5 نفر را به‌شخصه تقبل کند. به این ترتیب، باید بیش از یک‌میلیون تومان بپردازد.»
وی بیان می‌کند: «گذشته از اینها هرکس برای گرفتن مجوز در هر رشته‌ای اقدام کند، باید یک طرح توجیهی داشته باشد. نوشتن طرح، یک کار تخصصی است و نویسنده آن نسبت به میزان سرمایه‌گذاری از 2 تا 10میلیون تومان پول از سرمایه‌گذار خواهد گرفت.
محمدخانی با اشاره به اینکه پوست کروکودیل، مقاوم‌ترین و گران‌ترین پوست دنیاست، اظهار می‌کند: «پوست 34سانتی‌متری درجه یک این حیوان حدود 600دلار، درجه دو 400دلار و درجه سه 250دلار ارزش دارد. خوشبختانه دباغی پوست کروکودیل در ایران انجام می‌شود و هیچ نگرانی برای فروش و بازاریابی آن وجود ندارد. چرم کروکودیل برای ساختن کیف، کفش و... به کار می‌رود و قیمت‌هایی نجومی دارد.»
به گفته این کارشناس جهاد کشاورزی، پودر استخوان کــروکـودیـل خـاصـیـتی ضدسرطانی دارد و در صنعت داروسازی بسیار نقش‌آفرین است. این پودر برای معالجه دردهای مفصلی نیز مفید خواهد بود. علاوه بر آن، گوشت کروکودیل هم اکنون در بازارهای جهانی حدود 45هزار تومان به فروش می‌رسد.
یکی از سایت‌هایی که می‌تواند تاحدودی اطلاعات خوبی در اختیار شما قرار دهد، سایت نوپک با آدرس الکترونیکی  noopak.comاست. موسسه کارگستر در کرج نیز با آدرس الکترونیکی kargostarkaraj.com با برگزاری کلاس‌های آموزشی می‌تواند در راستای تجهیز علاقه‌مندان به مهارت‌های این شغل گام‌های موثری بردارد. البته دستورالعمل تکثیر و پرورش کروکودیل در اسارت، در سایت سازمان حفاظت محیط‌زیست به آدرس www.doe.ir  موجود است که در آن جزئیات ضوابط لازم برای این کار نیز توضیح داده شده است.
با توجه به گفته‌های افرادی که در این زمینه فعالیت دارند، پرورش کروکودیل در ایران اگرچه یک شغل نوپاست، اما آینده‌ای بسیار درخشان و پررونق برای آن پیش‌بینی شده است، پس اگر زمین، آب و سرمایه کافی در اختیار دارید، فرصت را از دست ندهید.