جنگ در میدان رسانه

رسانه را ركن چهارم دموكراسی، جادوی دموكراسی، ضامن دموکراسی و آزادی می دانند. قدرت رسانه اكنون دیگر بر كسی پوشیده نیست. اما در جهان آشفته و پرآشوب امروز، رسانه به ابزاری در میدان جنگ تبدیل شده كه تأثیرگذاری اش در وزن كشی عوامل دخیل در تحولات از جنگ و كودتا تا انقلاب و انتخابات را چند گام پرشتاب به پیش برده است. در اینجا به سه نمونه از تأثیرگذاری رسانه در تحولات سه گوشه متفاوت از جهان اشاره می شود. 

كودتای نافرجام و چند ساعته تركیه را كه طی یك شب تا صبح روی داد و البته پیامدهایش هنوز ادامه دارد با عبارت هایی چون رویارویی نظامیان با مردم، قدرت مردم در مقابل كودتا یا نمایش قدرت اردوغان توصیف و تحلیل می كنند. اما نكته مهم این كودتای نافرجام و آنچه باعث شد ورق كودتا طی پنج ساعت برگردد و همه چیز به گونه دیگری رقم بخورد، تأثیرگذاری رسانه بود. كودتاگران ابتدا ساختمان تلویزیون دولتی تی آر تی تركیه را تصرف كردند تا از آنجا پیام سقوط دولت را اعلام كنند.

معمولاً در اكثر كودتاها ساختمان رادیو و تلویزیون از اولین جاهایی است كه به تصرف درمی آید تا پیام سقوط دولت قبل و قدرت گرفتن نظام جدید به همه برسد. اما اتفاقی كه این بار در كودتای تركیه روی داد نشان داد رسانه به معنای رادیو و تلویزیون نیست و بسیار فراتر و پویاتر از معنای سنتی خودش پیش رفته است. اردوغان از مخفیگاهش از طریق شبكه اجتماعی موبایلی واتس اپ خطاب به مردم تركیه پیام داد و آنها را به مقاومت و تجمع در خیابان فراخواند. پیام كوتاهی كه از یك شبكه موبایلی منتشر شد، پیام منتشر شده از تلویزیون دولتی را خنثی كرد. هواداران دولت و مردم تركیه متوجه شدند كه كار تمام نشده و به خیابان ها ریختند و به این صورت كودتا موفق نشد.

در آن سوی جهان در آمریكا، جنگ رسانه ای در جریان است كه می تواند سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری این كشور و جایگاه قدرتمندترین مقام اجرایی جهان را تحت تأثیر قرار دهد. هك ایمیل های ستاد انتخاباتی حزب دموكرات كه آمریكایی ها آن را به روس ها نسبت می دهند، طی چند روز نتایج نظرسنجی ها را میان هیلاری كلینتون و دونالد ترامپ تحت تأثیر قرار داد. این حمله هكری و افشاگری محتوای ایمیل های حزب دموكرات همچنان ادامه دارد و باتوجه به اینكه محتوای این ایمیل ها به مكالمات و تماس های افراد درون حزبی مربوط می شود كه می تواند بی صداقتی و جانبداری آنها را نشان دهد، باعث خواهد شد كه هیلاری كلینتون در نظرسنجی ها آسیب جدی ببیند. جنگ میان آمریكا و روسیه كه تا اینجا در اوكراین، سوریه و یا در میدان تحریم های اقتصادی جریان داشت اكنون به میدان رسانه كشیده شده است.

در اروپا، در میانه حملات پراكنده و مرگبار داعش در شهرهای مختلف، رسانه ها دست به كار مقابله با این گروه مخوف تروریستی شده اند. بعد از آنكه فرانسه با چندین حمله مرگبار انفرادی و گروهی تروریستی اكنون به كشوری زخمی و رنجور تبدیل شده، رسانه های بزرگ این كشور اعلام كرده اند از این پس از انتشار تصاویر و فیلم های مربوط به عوامل این حملات خودداری می كنند. به گفته این رسانه ها، عوامل حملات تروریستی برای معروف شدن بعد از مرگ دست به این حملات مانند نیس یا حمله به كلیسایی در شمال فرانسه می زنند. رسانه ها قصد دارند برای جلوگیری از رسیدن این تروریست ها به هدف شان، دست به كار شوند. شاید این كار رسانه ها بیشتر از تعقیب و گریز و فعالیت های امنیتی پلیس فرانسه كه تاكنون ناكارآمد بوده، در جلوگیری از تكرار اینگونه حملات مؤثر واقع شود.

کارشناس امور بین الملل