تمبر؛ ارسال سرمایه به آینده

مجموعه‌داری آن هم در حوزه تمبر، زیبایی‌های خاص خود را دارد. افراد بسیاری هم در این حوزه فعال هستند. اما افرادی که به نوعی استخوان خردکرده این حوزه به شمار می‌آیند. پای صحبت‌هایشان که می‌نشینی قبل از هر چیز به اینکه تمبر یک پیام فرهنگی ارزشمند می‌تواند باشد، اشاره می‌کنند. اینکه تمبر جایگاهی برای انتقال پیام ملت‌ها می‌تواند باشد. محمد نیلفروش یکی از این افراد است که از پیشکسوتان مجموعه‌داری تمبر به شمار می‌رود. گفت‌وگوی زیر ماحصل حضور ما در دفتر کارش است.

  شما به‌عنوان یکی از پیشکسوتان حوزه مجموعه‌داری تمبر نظر کلی خود را در مورد اهمیت تمبر بفرمایید؟
تمبر یکی از موارد محبوب کلکسیونی است که در همه جای دنیا هم طرفدار دارد. از طرفی تمبر تنها یک برچسب ساده و یک تکه کاغذ نیست بلکه به دلیل پیام‌های تصویری و خطی بر خود، می‌تواند به‌عنوان سفیر فرهنگی یک کشور عمل کند. به همین دلیل می‌توان روی محصولات صادراتی تمبر زد، چون افرادی در سطح جهان هستند که این تمبرها را که حاوی پیام‌های فرهنگی و آثار تاریخی هستند، جمع‌آوری می‌کنند و خود نوعی تبلیغ فرهنگی کشور با کمترین هزینه ممکن است.
با این وجود در این حوزه کمبودهای زیادی وجود دارد؟
بله. مثلا الان اگر کسی خودش تمبر داشته باشد و به مراکز پستی مراجعه کند و بخواهد تمبر خودش روی پاکت چسبانده شود و بسته‌اش سفارشی پست شود، متصدی این کار را نمی‌کند و می‌گوید باید از خود من تمبر بخرید و خودش هم ندارد و تنها می‌ماند تمبرهای ماشینی و دستگاهی. در حالی که اگر تمبر چاپ کنیم، هزینه‏ای به مراتب کمتر از هزینه تعمیر و نگهداری این دستگاه‏ها دارد. خارج از ایران در کوچک‌ترین پستخانه‌ها هم که کسی مراجعه کند، حتی شده عکس خود فرد را روی تمبر قرار می‌دهند و محموله‌اش را ارسال می‌کنند تا افراد ترغیب به ادامه استفاده از تمبر شوند. در ایران به این صورت نیست، بنابراین مسئولان باید به این حوزه توجه بسیار بیشتری داشته باشند و باید هزینه‏هایی شود.
اگر کسی بخواهد نخستین گام‌های مجموعه‌داری در حوزه تمبر را بردارد، از کجا باید شروع کند؟
مردم عادی باید از روی حساب جمع کنند. مثلا اگر خانواده‌ای بخواهد این کار را شروع کند، باید سالانه همه تمبرهایی را که چاپ و نشر می‌شود، بخرد و جمع‌آوری کند. اصولا هر دو، سه سال تغییراتی به وجود می‌آید که به لحاظ اقتصادی نفعی هم دارد. برای خرید تمبرها هم چند راه وجود دارد. مراکز پستی هرچند باید داشته باشند اما معمولا فقط مراکز بزرگ دارند و مراکزی در مکان‌های خاصی از شهر که می‌توان از آنها تمبر خرید. سال‌به‌سال اگر جمع بکنند خوب است ولی اگر فاصله‌ای بیفتد فایده‌ای ندارد. چون بین همین تمبرهایی که جمع می‌شود، معمولا چند تمبر ارزش اقتصادی بالایی می‏یابد و این مسئله سود اقتصادی زیادی دارد. همه تمبرها را بخرند. هر چیزی را بخرند. اگر سال کامل باشد ممکن است در آینده سود کلانی نصیبشان ‌شود. هزینه خرید همه تمبرها و حتی تمبرهای پستی سرجمع در طول سال شاید تا 240هزار تومان برسد که مبلغ عمده‏ای نیست و بسیاری از خانواده‏ها توانایی خرید آن را دارند.
تمبرها چه تصاویری را در برمی‌گیرد؟
تمبرها به لحاظ تصاویری که رویشان درج می‌شود، چندین حوزه را در برمی‌گیرند. مثلا تمبرهای طبیعت، تمبرهای تماتیک، تمبرهای پرتره و غیره.
تیراژ چاپ تمبر در ایران در حال حاضر چقدر است؟
تیراژ هر تمبری که در کشور چاپ می‌شود، حدودا 200هزار عدد است که یک بار در سال چاپ می‌شوند البته منهای تمبرهای پستی که تیراژ بالاتری دارند. تیراژ 200هزار برای کشوری با 70-80 میلیون نفر جمعیت یعنی ما کلکسیونر تمبر یا به اصطلاح تمبرباز بسیار کم داریم که خودبه‌خود به ارزشمندی تمبر منجر می‌شود. علاوه بر جمعیت ایران باید جمعیت جهان و کشورهایی که ممکن است خواهان تمبرهای ایرانی باشند هم حساب شود.
اقتصاد کلکسیون‌داری تمبر در دیگر کشورها به چه صورت است؟
کشورهایی هستند که از قبل فروش تمبر درآمدزایی و ارزآوری بالایی دارند. مانند کشور تانزانیا که به تمام دنیا تمبر می‌فروشد. ما هم می‌توانیم ارزآوری داشته باشیم اما باید راه‏های انجام این کار هموار شود. مثلا هزینه‌های ارسال به خارج از کشور بالاست که باید پایین آورده شود. مثلا گاهی هزینه ارسال یک کیلو تمبر می‌شود 60هزار تومان که به اندازه قیمت خود تمبر است و سود اقتصادی ندارد البته ارسال تمبر موانع قانونی ندارد و این کار قانونی است اما هزینه‌های ارسال آن بالاست. همچنین سفارتخانه‌ها مراکز معتبر و مهمی برای اشاعه فرهنگ تمبر ایران هستند و باید از این مراکز به‌عنوان محلی برای خرید تمبر استفاده کرد.
چه تمبرهایی معمولا ارزش اقتصادی بالایی به دست می‏آورند؟
تمبرهای میراث فرهنگی معمولا تمبرهای پرطرفدار و خوبی هستند، تمبرهای تماتیک، تمبرهای حیوانات و تمبرهای گل‌ها، در درازمدت قیمت بسیار بالایی پیدا می‌کنند. ممکن است 20سال طول بکشد اما در واقع نوعی سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود.
همچنین تمبرهایی که دارای ارور هستند که ارورها مربوط به اشتباهات چاپی است که در چاپخانه ممکن است اتفاق بیفتد و سهوا منتشر شود. این تمبرها هم معمولا ارزش بالایی دارند و بین کلکسیونرها از محبوبیت خاصی برخوردارند. چون در مورد تمبرهای ارور دیگر صحبت از 200هزار تیراژ نیست بلکه صحبت از یک صفحه یا دو صفحه تمبر است. تمبرهای باطله هم خریدار دارند اما خریدار تمبرهای نو بیشتر است. مگر اینکه تمبر باطله ارزش خاصی داشته باشد.
تیراژی که اشاره کردید، کم نیست؟
برای وضعیت فعلی کشور این تیراژ خوب است اما باید تبلیغات زیاد باشد که هم ایرانی‌ها راغب به خرید تمبر باشند و هم خریداران خارج از کشور. زیرا این صادرات است که قیمت را تغییر می‌دهد. اگر بتوانیم عده‌ای کلکسیونر خارجی را به تمبرهای ایرانی راغب کنیم خیلی خوب است چون تمبرهای ایرانی در خارج از ایران زیاد خریده می‌شود البته ایرانی‌ها کمتر تمبرهای خارجی می‌خرند.
یکی از مهم‌ترین مسائل در حوزه مجموعه‌داری، شیوه‌های نگهداری از اشیای کلکسیونی است. مثلا دفاتر و کلاسورهای نگهداری تمبرها ویژگی خاصی دارند؟
بعضی خارج از ایران و بعضی در ایران تولید می‌شود. نوع کاغذ و نوع ساخت آن باید به نوعی باشد که موجب چسبیدگی تمبر نشود و کاغذ آن باید خشک باشد و غیره.
هنگام خرید تمبر به چه نکاتی باید توجه کرد؟
هنگام خرید تمبرها باید به عدم چسبیدگی آنها توجه شود. مثلا در مورد تمبرهای قدیمی. چون آلبوم‌های امروزی وجود نداشته آنها را روی مقوایی می‌چسباندند و به اصطلاح شارنیه‌دار می‌شدند.  هنگام خرید تمبر باید دقت کرد که این آثار را نداشته باشند.
قیمت‏گذاری تمبرها به چه صورت انجام می‌شود؟
اصولا عده‌ای خبره در طول سال بر مبنای تمبرهایی که به فروش رفته و اطلاعاتی که دارند، تمبرها را قیمت‌گذاری می‌کنند. در واقع در ایران به این صورت است. اصولا چون این قیمت‌گذاری‌ها هیاتی صورت می‌گیرد، سوءاستفاده‌ای هم از این مقوله نمی‌شود. فروشنده حتی به مشتری ناآگاه هم از قیمت کاتالوگ‏ها بالاتر نمی‌فروشد. مگر تمبری باشد که قیمت بسیار بالایی داشته باشد. از طرفی این کار بیشتر تفننی است و کسانی که اقدام به خرید می‌کنند با این حوزه آشنایی دارند و ضرری آنها را تهدید نمی‌کند. برای خرید تمبر هم می‌توان به مراکز پستی و مراکز فروش در نقاط مختلف شهر مراجعه کرد.
شما به دو مسئله سرمایه‌گذاری و تفنن اشاره کردید؛ یعنی می‌توان گفت که مجموعه‌داری تمبر در واقع برای یک نسل تفنن است و برای نسل بعدی نوعی سرمایه با بار اقتصادی است؟
بله همین‌طور است. اگر خانواده‌ها برای نوزادانی که به دنیا می‌آیند، تمبر جمع کنند در 18سالگی برایش یک سرمایه است.
از گردش مالی حوزه تمبر در ایران آماری دارید؟
آمار مشخصی در این حوزه وجود ندارد. اما باز هم تاکید می‏کنم در این مقوله اگر کسانی به‌صورت حرفه‌ای کار کنند، یعنی سال به سال خریداری کنند چون اگر حتی یک عدد تمبر جا بیفتد ممکن است همان تمبر قیمت آنچنانی پیدا کند. بنابراین باید به‌صورت کامل خریداری شود. با رعایت این شرایط ممکن است بتوانند به سود خوبی هم برسند.
چرا حراجی‌های کلکسیونرها همیشه خصوصی است و صورت عمومی ندارد؟
بدی عمومی شدن این مسائل بیشتر از خوبی‌هایش است زیرا در این صورت افراد ناآگاهی ممکن است به قیمت‌های بالایی مثلا تمبری را خریداری کنند که در نهایت به ضرر آنها منجر شود زیرا آن قیمت ممکن است واقعی نبوده باشد. اما در حراجی‌های خصوصی افراد خبره حضور دارند و این مسائل کمرنگ است.
خبره می‌داند چه می‌خرد. مقوله تمبر مانند خریدوفروش مثلا یک چراغ قدیمی که هر نوع خریداری ممکن است داشته باشد، نیست. در همه جهان و حتی آن حراجی‏هایی هم که ما می‏شناسیم، افراد خبره حضور دارند. قبل از برپایی حراجی، کاتالوگ‏ها به دست افراد می‌رسد، از آنها دعوت می‌شود و افراد کاملا حرفه‏ای یا خودشان یا نمایندگانشان در آنجا حضور دارند حتی اگر فردی غیرحرفه‏ای به قیمت بالایی تمبری را بخرد که سود بالاتری ببرد، مطمئنا کلاه سرش می‌رود. افراد زحمت‏نکشیده راهی به این حوزه ندارند و تنها ضرر نصیبشان می‌شود. علاقه‏مندان باید کاتالوگ‏های سال‌های مختلف را دیده باشند، از کم و کیف تمبرهای چاپ شده باخبر باشند، قیمت‏ها را بدانند، ارزشمندها را بشناسند و در واقع باید زحمت این حوزه را کشیده باشند. یک شبه نمی‌توان در این حوزه به جایی رسید. در حقیقت به‌روز بودن اطلاعات در این حوزه بسیار مهم است. قیمت‌ها برای یک سال اعتبار دارد.
وظیفه سازمان‏های دولتی در قبال مجموعه‌داری چیست؟
متولی تمبر، اداره پست است. این اداره می‌تواند در این حوزه تبلیغاتی برای تمبرها داشته باشد و از طرفی از دیدگاه‌های کارشناسان و افراد مجرب حوزه تمبر استفاده کند. چون این افراد می‌دانند که مثلا در کدام کشور چه تمبری خریدار دارد.
 این اطلاعات به اداره تمبر کمک زیادی می‌کند. یک عدد تمبر به هر مبلغی با عکس آثار باستانی، لباس‏های محلی، میراث فرهنگی، جوانان مدال‏آور ورزشکار که باشد خریدار دارد و می‌تواند صادر شود اما هیچ تمبری از جوانان قهرمان نداریم، در حالی که این کارها شدنی است.