بازارسازی، توان تولیدی را بارور می‌کند

دورخیز ایران برای افزایش درآمدهای ارزی از طریق صادرات غیر‌نفتی 51 میلیارد دلار برای سال آینده است، رقمی که در شرایط کنونی رکود اقتصادی ایران که ناشی از تحریم‌هاست کمی دور از ذهن به نظر می‌رسد. در هفت ماهه نخست امسال صادرات غیر‌نفتی ایران تنها 27 میلیارد دلار بوده است و برای رسیدن به چشم‌انداز دیده‌شده باید تمام بخش‌های اقتصادی کشور فعال شود. حال بخش کشاورزی ایران به دلیل نرخ بازدهی بالا و توان تولید می‌تواند به بخشی از اهداف صادراتی ایران جامه عمل بپوشاند، اما این مسئله از نظر کارشناسان منوط به ایجاد زیرساخت‌های صادرات محصولات کشاورزی و حمایت از شرکت‌های صادراتی بزرگ برای برندسازی و بسته‌بندی میوه‌ها در بسته‌بندی شکیل است تا بتوانند با بازارسازی ایران را به محور تامین محصولات کشاورزی تبدیل کنند.  

صادرات محصولات کشاورزی و سردرختی در هفت ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر وزنی 28 درصد و از نظر ارزشی 25 درصد افزایش داشته است، به‌گونه‌ای‌که در این هفت ماه ایران دو میلیارد و 37 میلیون دلار از صادرات محصولات کشاورزی ارز‌آوری کرده است. اگرچه در تقسیم‌بندی محصولات کشاورزی انواع میوه‌ها، سبزیجات، هسته‌ها، مرکبات و.‌.‌. جای دارد و سهم میوه‌ها و محصولات سردرختی بسیار اندک بوده است. با این حال رفع موانع صادراتی می‌تواند ظرفیت بالایی به صادرات محصولات باغی بدهد. مغز میوه‌ها و محصولات خشک‌شده و کنسروی نیز در سبد صادراتی بخش کشاورزی قرار می‌گیرد. 

***

مجتبی شادلو: 

باید بازارهای جدید ایجاد شود

رییس اتحادیه باغداران ایران در رابطه با ظرفیت‌های صادراتی بخش کشاورزی ایران به «فرصت امروز» اظهار کرد: از آنجایی که در سال‌جاری توزیع محصولات کشاورزی شرایط پایدار و روند رو‌به‌رشدی پیدا کرده است، پیش‌بینی می‌شود سهم قابل‌توجهی از تولید محصولات باغی را در آینده شاهد باشیم. این تولیدات فرصتی برای ایجاد ارزش افزوده در محصولات صادراتی ایران به همراه خواهد داشت که منوط به اصلاح و بهبود بسته‌بندی محصولات است. 

مجتبی شادلو با نگاهی به چشم‌انداز صادراتی کشور ادامه داد: آنچه در شرایط کنونی برای تحقق افزایش صادرات محصولات کشاورزی نیاز است ایجاد بازار‌های جدید است، زیرا ایران با توجه به ظرفیت‌هایی که دارد در افزایش تولید محصولات باغی و کشاورزی محدودیت ندارد و در صورت تقاضا می‌تواند تولید خود را تا 50 درصد نیز افزایش دهد. حال در این مسیر باید زیرساخت‌های صادراتی لازم ایجاد شود که بیشتر به بهبود صنعت بسته‌بندی، حمل‌و‌نقل و تسهیل قوانین گمرکی بازمی‌گردد.

 در این زمینه دولت می‌تواند نقش مهمی ایفا کند، زیرا کشوری مانند روسیه که بازار خوبی دارد از نظر زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل و قوانین گمرکی مشکلات زیادی دارد که با مذاکرات دولت با این کشور بخشی از این مشکلات برطرف می‌شود. در واقع این کشور به‌ازای هر تن صادرات میوه از ایران نزدیک به 400 دلار تعرفه دریافت می‌کند که این رقم بسیار بالایی است. 

او با اشاره به قیمت محصولات صادراتی ایران افزود: 20 درصد محصولات صادراتی ایران با قیمتی نزدیک به 30 هزار تومان، 20 درصد دیگر با قیمت تقریبا هشت هزار تومان، 20 درصد با قیمت نزدیک به سه هزار تومان و مابقی نیز با قیمتی کمی پایین‌تر از آن صادر می‌شود و در بین محصولات تولیدی پسته، سیب، خرما و انار بیشترین کشش صادراتی را دارند. 

***

محمد اسماعیل‌نیا: 

برند‌سازی راهکار توسعه صادرات است

یک عضو کمیســیون کشاورزی مجلس در گفت‌و‌گو با «فرصت امروز» ضمن بیان اینکه برندسازی راهکار توسعه‌ای صادرات محصولات کشاورزی است، گفت: برای افزایش صادرات محصولات کشاورزی و باغی باید یک برنامه استراتژیک داشته باشیم که در آن علاوه بر اینکه تولید محصولات با بهره‌وری افزایش ‌یابد به سمت تولید ارگانیگ برویم  و از این طریق رویکردی صادرات‌گرا در بخش کشاورزی به وجود آوریم. به‌طوری‌که مشخص شود به‌ازای مصرف یک متر‌مربع آب چه میزان محصول تولید و چه میزان صادرات انجام می‌شود. از طرف دیگر با برند‌سازی محصولات عرضه شده می‌توانیم سهم بیشتری از بازارهای منطقه‌ای را کسب کنیم. به‌گونه‌ای‌که هم‌اکنون در کشورهای امارات، کویت و بحرین با برندسازی محصولات ایرانی بخشی از نیاز این کشورها را تامین می‌کنند. 

محمد اسماعیل‌نیا با نگاهی به اقدامات مورد نیاز برای بهبود صادرات بخش کشاورزی افزود: محصولات کشاورزی در گام اول نیازمند بسته‌بندی مناسب هستند تا براساس ویژگی محصول بسته‌بندی شوند، برای نمونه خشکبار باید در بسته‌بندی متفاوت از میوه و سبزیجات قرار گیرد و با توجه به رنگ و شکل محصول از بسته‌بندی متمایزی برخوردار شود و با ارتقای کیفیت راه خود را به بازارهای جدید بگشاید. 

***

امیر عابدی: 

زنجیره تولید باید بهبود یابد

نایب‌رییس دوم کمیسیون توسعه صادرات اتاق بازرگانی ایران در رابطه با ظرفیت‌های صادراتی محصولات کشاورزی ایران به «فرصت امروز» اظهار کرد: برای افزایش صادرات این محصولات باید زنجیره تولید از زمان چیدن محصول تا فروش آن بهبود یابد، بخشی از این مسئله به رعایت استانداردهای منطقه‌ای در بسته‌بندی محصولات مربوط است تا از این طریق بتوانیم به بازارهای جدید دست یابیم. هم‌اکنون نزدیک به 300 میلیون نفر در کشورهای CIS زندگی می‌کنند و می‌توانند مشتری بخشی از محصولات کشاورزی و میوه‌های ایران باشند. از طرف دیگر به دلیل آب وهوای سردی که دارند از شرایط مناسبی برای صادرات میوه‌ها برخوردارند‌ اما این موضوع در گرو بهبود استانداردهاست. 

امیر عابدی با اشاره به اینکه توسعه صادرات کشاورزی نیازمند حمایت از شرکت‌های بزرگ است، افزود: اگر بخواهیم صادرات این محصولات را توسعه دهیم باید از طریق بهبود ناوگان حمل‌و‌نقل دریایی، هوایی و زمینی ارسال آن را تسریع ببخشیم. از طرف دیگر باید برای محصولات فاسد‌شدنی با ارائه تعرفه‌های پایین به شرکت‌های بزرگ شرایط واردات کانتینرهای یخچال‌دار و سایر تجهیزات پیشرفته با تعرفه پایین را فراهم کنیم. 

او با تاکید بر اهمیت بازاریابی برای توسعه صادرات محصولات باغی ادامه داد: بیشتر محصولاتی که در این بخش صادر می‌شود شامل غلات، پسته و.‌.‌. است و شاید کمتر از 100 میلیون تومان به محصولات درختی اختصاص یافته است، زیرا در‌حال‌حاضر نزدیک به 800 میلیون تومان پسته و 400 میلیون تومان زعفران تولید می‌شود که بالاترین حجم صادرات را به خود اختصاص داده‌اند. اگرچه بخشی از صادرات محصولات باغی ایران از طریق بازارچه‌های محلی به عراق و افغانستان انجام می‌شود که در آمار چندان دیده نمی‌شود. حال اگر بازاریابی‌های بزرگ از طریق کمیته‌ای متشکل از سازمان توسعه تجارت، جهاد کشاورزی و دولت صورت گیرد بازاریابی مویرگی در داخل کشورها از سوی بخش‌خصوصی و اتحادیه‌ها دنبال خواهد شد. این مسئله کمک خواهد کرد که در جهت توسعه صادرات محصولات غیر‌نفتی، سهم بخش کشاورزی در سال آینده به بیش از سه تا چهار میلیارد دلار برسد و نه‌تنها خودکفایی در بخش محصولات کشاورزی را تقویت می‌کند بلکه بخشی از درآمدهای ارزی ایران را نیز تامین خواهد کرد. 

عابدی با نگاهی به بازار کشورهای همسایه تصریح کرد: در‌حال‌حاضر ترکیه به‌عنوان بزرگ‌ترین رقیب ایران در صادرات محصولات کشاورزی توانسته است با افزایش پروازهای خود به مقصد آستاراخان که به‌عنوان دروازه روسیه است به راحتی بخشی از بازار این کشور را به خود اختصاص دهد. از این رو دولت با توسعه زیرساخت‌ها و حمایت از شرکت‌های بزرگ علاوه بر اینکه شرکت‌های کوچک را به سمت هلدینگ شدن سوق خواهد داد کیفیت بسته‌بندی محصولات ایران را به سمت جهانی شدن می‌برد و این یک مزیت خواهد بود که به‌جای اینکه تولیدکنندگان با بسته‌بندی معمولی رویکرد عرضه داخلی داشته باشند شرکت‌های بزرگ با رویکرد صادراتی شکل گرفته و محصولات را صادر کنند. 

***

سهم بیشتر همسایه‌ها از محصولات کشاورزی ایران

طبق آخرین آمار اتاق بازرگانی ایران در هفت ماهه امسال چین، عراق و امارات عربی‌متحده به ترتیب بیشترین واردات غیرنفتی از ایران را به خود اختصاص داده‌اند‌ اما در جذب محصولات کشاورزی این نسبت‌ها تحت تاثیر فاکتورهایی همچون داشتن زیرساخت حمل‌و‌نقل، کانتینرهای یخچالی، برندسازی، فاصله و.‌.‌. بوده است. به‌گونه‌ای‌که ایران بیشترین حجم صادرات کشاورزی خود را به عراق و امارات اختصاص داده است.

بر مبنای آمار صادراتی امارات تقریبا 35 میلیارد تومان پسته، 46 میلیارد تومان خرما، 80 میلیارد تومان کاهو، کلم و سبزیجات، 18/2 میلیارد تومان سیب، 9 میلیارد تومان هندوانه و.‌.‌. از ایران وارد کرده است. همچنین کشور عراق با حجم واردات چهار میلیارد دلاری از واردات غیر‌نفتی ایران از دیگر بازارهایی است که جایگاه خوبی برای محصولات کشاورزی به حساب می‌آید، زیرا این کشور در هفت ماهه نخست امسال بر مبنای آمارهای اتاق بازرگانی نزدیک به 115 میلیارد تومان پسته، 26 میلیارد تومان انگور و مویز، 18 میلیارد تومان سیب‌زمینی، 17 میلیارد تومان هلو و کیوی و.‌.‌. از ایران وارد کرده است. 

سپس روسیه با وجود اینکه در گذشته هجدهمین کشور وارد‌کننده از نظر میزان حجم از ایران بوده، صادرات بالایی به خود اختصاص داده است‌، شاید این مسئله تا‌حدودی از آب‌و‌هوای سرد این کشور و شرایط مساعد برای صادرات میوه ناشی می‌شود. این کشور با وجود اینکه در هفت ماهه سال 93 تنها 200 میلیارد دلار واردات غیر‌نفتی از ایران داشته نزدیک به 23 میلیارد تومان پسته، 13 میلیارد تومان چای سبز، 12 میلیارد تومان سیر، 11 میلیارد تومان خرما، 10 میلیارد تومان انگور و.‌.‌. وارد کرده است که نشان‌دهنده ظرفیت بالای ایران برای تامین نیاز داخلی این کشور است. روسیه در سال نزدیک به سه میلیارد دلار میوه از کشورهای مختلف به‌ویژه اروپا وارد می‌کند. هم‌اکنون تحریم‌ها فرصتی را برای افزایش صادرات محصولات کشاورزی ایران و تصاحب بازار این کشور فراهم کرده است. 

همچنین افغانستان از دیگر بازارهایی است که به دلیل بهره‌گیری از بازارچه‌های مرزی و کوچک حجم بالایی از محصولات کشاورزی و میوه‌های ایران را در بازارهای خود می‌بیند و همین مسئله منجر شده است آمار صادرات محصولات کشاورزی به این کشور دقیق نباشد. 

با این حال کشورهای همسایه ایران بیشترین حجم از محصولات کشاورزی ایران را سالانه در خود جای می‌دهند زیرا علاوه بر اینکه صادرات این محصولات نیازمند حمل‌و‌نقل مناسب، تجهیزات ویژه ترانزیت میوه‌جات مانند کانتینر یخچال‌دار و... است بخشی نیز تحت‌تاثیر فاصله و قوانین گمرکی کشورهاست. به‌طوری‌که کشور چین با اینکه در هفت ماهه نخست امسال نزدیک به 9/5 میلیارد دلار از ایران محصولات غیر‌نفتی وارد کرده است بخش کوچکی از آن به محصولات کشاورزی اختصاص دارد. تا جایی که از این میزان 22 میلیارد تومان زعفران، 13 میلیارد تومان پسته، 19 میلیارد تومان سبزیجات و.‌.‌. بوده است.