همبستگی عدالت و سلامت

یكی از مقوله‌های رفاه اجتماعی و توسعه اقتصادی كه بـه طـور مـستقیم و غیرمـستقیم تحت تاثیر عدالت توزیعی قرار می‌گیرد سلامت افراد جامعه است. از مفهـوم سـلامتی در مفهوم گسترده خود، تنها به معنای نبـودن تعاریف زیادی صورت گرفته است؛ سلامت به معنای بیماری و اقدامات تشخیصی، درمانی و پیشگیری نیست، بلكه سلامتی، براسـاس تعریـف سازمان جهانی بهداشت (WHO) مرحله‌ای از رفاه جسمی، ذهنی و اجتماعی را نیز در بر می‌گیرد. تعریف سازمان جهانی بهداشت از سلامتی، مفهوم مهمی بـه نـام بهزیـستی را معرفی می‌كند كه شامل مقوله‌هایی نظیر استاندارد زندگی، سطح زندگی و كیفیـت زنـدگی است. 

سهم كشورهای توسعه‌یافته در سال 1993 از 23 تریلیون دلار تولید ناخالص جهان 18 تریلیون دلار بوده و كشورهای درحال توسعه تنها 5 تریلیون دلار كسب كرده‌انـد، ایـن در حالی است كه كشورهای در حال توسعه حدود 80 درصد جمعیـت جهـان را در خـود جای داده‌اند. در طـول 30 سـال گذشـته، سـهم 20 درصـد جمعیـت جهـان از درآمـد از 3/2 درصد به 4/1 درصد كاهش یافته است، با این حال سهم 20 درصد ثروتمندترین مـردم جهان از درآمد از 70 درصد به 85 درصد رسیده است. 

مهم‌ترین رویكـرد در دسـتیابی بـه عـدالت تـوزیعی، كـاهش نـابرابری‌های درآمـدی است، لذا با محاسبه شاخص‌های نابرابری درآمدی و فقـر در هـر دوره زمـانی، می‌توان به کیفیت فقرزدایی و میزان توجه دولت‌ها پی برد. از طرف دیگر از آنجا كـه اجرای عدالت اجتماعی توسط دولت اعمال می‌شود و منابع حاصـل از آن در دسـت دولـت با سیاست‌های باز توزیعی قرار دارد، نحوه مصرف این منابع در كاهش فقـر و نـابرابری درآمـدی موثر اسـت. سـرمایه‌گذاری در نظام بهداشت و درمان كشور یكی از حوزه‌های مورد توجه است. لـذا سـلامت فردی و اجتماعی هر جامعه‌ای نمایانگر میزان توجه دولت‌ها به باز توزیع منابع است. 

مطالعات زیادی در زمینه رابطه بین شاخص‌های عدالت توزیعی و سلامت انجام شده است كه بعضا به نتایج متناقضی دست یافته‌اند، اما اكثر مطالعات صورت گرفته وجود رابطه بین شاخص‌های عدالت تـوزیعی و سـلامت را نـشان داده‌اند. 

ریچارد جی ویلكینسون در یك مطالعه مروری 155 پژوهش تحقیقاتی كه حاوی 168 تحلیل در زمینه رابطه بین توزیع درآمد و سلامت عمومی بـود، شناسایی و جمع‌آوری كرد. 

در ایـن 168 تحلیـل 87 مـورد ارتبـاط كامـل بـین نـابرابری درآمدی و سلامت را نشان داده بودند و44 مورد به طور نسبی وجود رابطه را تایید كـرده‌ و 37 مورد نیز وجود رابطه بین نابرابری و سلامت را رد كرده بودند. 

از جمله مطالعاتی كه وجود رابطه بین شاخص‌های عـدالت تـوزیعی و سـلامت را در سطح بین‌المللی مورد تایید قرار داده‌اند مـی‌تـوان بـه مطالعـات رودگـرس در سال 1979 اشاره کرد. رودگرس با مطالعه 51 كشور فقیـر و غنـی دریافـت كـه توزیـع درآمـد بـا سلامت همبستگی دارد. وی برای اندازه‌گیری توزیع درآمـد از شـاخص ضـریب جینـی و برای سلامت از سه شاخص امید به زندگی در بدو تولد، امید بـه زنـدگی در پنج سـالگی و مرگ و میر نوزادان استفاده کرد.