نقص سیستم الکترونیکی موتور، گرما و وزن بیش از حد مجاز؛ علت سقوط ایران ۱۴۰

یک سال و چند روز از سقوط هواپیمای ایران 140 گذشت؛ هواپیمایی که شرکت هسا مدعی ساخت آن بود اما پس از سقوط نام هواپیما به آنتونف 140 تغییر کرد و گفته شد تنها بدنه ساخت ایران است و موتور هواپیما از شرکت اوکراینی آمده و مونتاژ شده است. به گزارش «فرصت امروز»، مردادماه سال گذشته بود که هواپیمای ایران 140 عازم طبس، چند دقیقه پس از برخاستن از باند پرواز سقوط کرد و جان 40 نفر از مسافران را گرفت. حال پس از یک سال از این سانحه، سازمان هواپیمایی آخرین گزارشات از علت سقوط را اعلام کرده است البته چند روز گذشته یکی از مدیران شرکت هسا اعلام کرده بود که تحقیقات هنوز نهایی نشده است و نیاز به بررسی بیشتری دارد.

محمد شهبازی، مسئول بررسی سانحه به تشریح آخرین نتایج بررسی سانحه ایران 140 پرداخت و گفت: طبق ماده 31 آیین‌نامه بررسی سوانح و حوادث هوایی (غیرنظامی) مصوب سال 1390 هیات وزیران، سازمان هواپیمایی کشوری باید در سالگرد سانحه نسبت به تهیه گزارش نهایی یا گزارش موقت اقدام کند. شهبازی گفت: به موازات بررسی این سانحه توسط تیم مذکور برابر الزامات بین‌المللی مندرج در ضمیمه شماره 13 پیمان شیکاگو، سازمان هواپیمایی کشوری ضمن اطلاع‌رسانی به سازمان بین‌المللی هواپیمایی (ایکائو) و کشورهای ذی‌ربط تمهیدات لازم را جهت حضور نمایندگان کمیسیون بررسی سانحه کشورهای مشترک‌المنافع، شرکت آنتونف (طراح هواپیما)، شرکت موتورسیچ و پروگرس (طراح و سازنده موتور هواپیما)، شرکت طراح سیستم کنترل موتور و شرکت طراح ملخ هواپیما فراهم کرد.

مسئول بررسی سانحه هواپیمای آنتونف 140 یادآورشد: در مراحل مختلف کارشناسان خارجی با سفر به ایران ضمن بازدید از لاشه هواپیما و بررسی اطلاعات FDR و CVR (جعبه‌های سیاه) هواپیما در امر بررسی این سانحه مشارکت کردند. شهبازی گفت: در مرحله اخیر که نمایندگان کمیسیون بررسی سانحه کشورهای مشترک‌المنافع، شرکت طراح سیستم کنترل موتور و شرکت طراح و سازنده ملخ هواپیما حضور داشتند، تیم بررسی سانحه یافته‌های خود در ارتباط با بررسی این سانحه، به‌خصوص گراف‌های تهیه شده از جعبه سیاه هواپیما را به تیم خارجی ارائه و اقدام به تبادل نظر با طرف‌های مذکور کرد. وی افزود: تیم بررسی سانحه مشکلات مربوط به عملکرد هواپیما، موتور و سیستم‌های مختلف آن‌را در این سانحه مطرح کرد و نظر تیم خارجی را جویا شد که در این ارتباط تیم خارجی اظهارنظر در مورد برخی یافته‌های تیم بررسی سانحه را موکول به بررسی‌های تکمیلی کرد. شهبازی گفت: عملکرد سیستم کنترل الکترونیکی موتور هنگام از دست رفتن موتور نامناسب بوده و این موضوع تاثیر زیادی در وقوع این سانحه داشته است. عملکرد ناصحیح این سیستم باعث شده است، هشدار از دست رفتن موتور به شکل صحیح و به‌موقع به خلبانان پرواز داده نشود و از طرف دیگر ملخ این موتور نیز با تاخیر فدر (feather) شده است.

مسئول بررسی سانحه هواپیمای آنتونف 140 گفت: براساس آزمایش‌های انجام شده روی محفظه احتراق موتور در داخل کشور وجود شکستگی در پوسته محفظه احتراق در اثر ضربه ناشی از سانحه ایجاد شده و وجود ترک در آن قبل از وقوع سانحه تایید نشد با این وجود به پیشنهاد طرف خارجی و به منظور انجام آزمایش‌های تکمیلی، این قطعه به آزمایشگاه‌های مجهز کشور روسیه ارسال و مقرر شده است نتایج آن به‌زودی در اختیار تیم بررسی سانحه قرار گیرد.

وی گفت: عملکرد نامناسب سیستم کنترل موتور (SAO 2000) همزمان با از کار افتادن موتور سمت راست، حدود دو ثانیه قبل از جدا شدن هواپیما از سطح باند دلیل بروز این سانحه بوده است. البته عوامل دیگری از جمله عدم رعایت دستورالعمل‌های مربوط به محاسبه وزن بار و مسافر (وزن برخاست بیش از حد مجاز هواپیما) وجود باد جانبی با مولفه باد پشت بالا، دمای بالای هوا و سرعت تصمیم به برخاست (VR) کمتر از مقدار تعیین شده در کتاب هواپیما، عملکرد خلبانان و همچنین وزن بالای این هواپیما در بروز این سانحه موثر بوده‌اند.

شهبازی یادآور شد: پیش‌نویس گزارش نهایی با توجه به مقررات و الزامات بین‌المللی تهیه شده که پس از دریافت نتایج آزمایش‌های تکمیلی محفظه احتراق از روسیه، پاسخ سوالات تیم بررسی از طراح درخصوص عملکرد نامناسب موتور و سیستم‌های کنترل آن و نظرات شرکت آنتونف، این گزارش تکمیل و به کشورهای مربوطه ارسال می‌شود. وی تاکید کرد: کشور‌های مذکور حداکثر ظرف مدت 60روز فرصت دارند که نظرات خود را به‌صورت مکتوب به تیم بررسی سانحه ارائه کنند و گزارش نهایی پس از دریافت این نظرات احتمالی تکمیل و برای ایکائو و سایر مبادی مربوطه ارسال می‌شود. مسئول بررسی سانحه هواپیمای آنتونف 140 پیش‌بینی کرد که پیش‌نویس گزارش نهایی ظرف یک ماه و نیم آینده تهیه و برای کشورهای روسیه و اوکراین ارسال شود.