مدیریت خانواده‌ محور

یادگیری ویژگی‌های کلیدی است که می‌تواند شانس موفقیت نسل‌های آینده کسب‌و‌کار خانوادگی را بهبود بخشد. در ابتدای مطلب شما را با 10 راز موفقیت در کسب‌و‌کار‌های خانوادگی آشنا می‌کنیم و در ادامه به معرفی 10 شرکت یا 10 کسب‌و‌کار خانوادگی موفق تاثیر‌گذار با مقیاس جهانی می‌پردازیم. مطمئنا بخش اول راهگشای خیلی از کسب‌و‌کار‌های خانوادگی در حال فعالیت یا در شرف تاسیس خواهد شد، چرا که برگرفته از تحقیقات بسیاری است که در سراسر جهان روی چند صد شرکت انجام شده.

باید اضافه کنیم که کسب‌و‌کار‌های خانوادگی از آنجا که بر پایه خانواده بنا شده‌اند اگر درست و اصولی اداره نشوند فقط به پایان شرکت ختم نمی‌شوند و حتما اختلافات درون این شرکت‌ها به درون بنیان خانواده نفوذ می‌کند و در طولانی مدت باعث ایجاد مشکلات عدیده‌ای در ساختار خانواده می‌شود، پس باید با دقتی بسیار در حوزه راه‌اندازی، اداره و توسعه کسب‌و‌کار‌های خانوادگی   گام برداشت.

1- شروع کسب‌و‌کار از سنین جوانی

تقریبا می‌توان گفت تمامی کارآفرینان موفق، فعالیت کاری خود را از دوران کودکی و نوجوانی آغاز کرده‌اند و به ریز و درشت اقتصاد و کسب درآمد و اصطلاحا فرآیند‌های کف بازار واقف هستند، اینکه در حال حاضر خیلی از خانواده‌ها این اجازه را تا سن قبل دانشگاه یا حتی تا پایان تحصیل دانشگاهی به فرزندان‌شان نمی‌دهند که در جریان کسب‌و‌کار و درآمد زایی قراربگیرند مشکلی بزرگ برای آینده کشور و آینده فرزندانشان است چرا که خیلی نمی‌توان انتظار داشت که ذهنی خلاق و اشتغال‌زا داشته باشند، چون که همیشه در مواجهه با مشکلات، پدر و مادر خود اقدام به حل مشکل کرده‌اند و اجازه حرکت موثر از جانب فرزندان داده نشده پس باید بگوییم برای تحقق و دست یافتن به یک آینده مالکانه برای کار و خلق یک ایده و کارآفرینی نیاز است که فرزندان از سنین کودکی با حداقل‌های کسب‌و‌کار آشنا شوند.

2- یادگیری کسب‌و‌کار از پایین به بالا

در کشورمان این مدل خیلی رعایت نمی‌شود و عامه مردم مایلند از طریق کانال‌های ارتباطی نه از طریق ضوابط طی مسیر کنند و به درجات بالا برسند مسلما اینکه برای رسیدن به یک جایگاه والا باید از پایین‌ترین جایگاه آن تخصص وارد شد شکی نیست، حتی در مواقعی که این امر را تحصیل، تسریع می‌کند ولی باز نیاز به حضور در بازار برای رسیدن به تجربیات مورد نیاز الزامی است، باید بدانیم که برای خلق یک کار و نگرش کارآفرینانه باید علاوه بر دانش، تجربه کافی نیز همراه باشد.

این امر در کسب‌و‌کار‌های خانگی نیز بسیار پراهمیت و پر رنگ است بسیار مشاهده می‌شود فرزند کارآفرین خانواده بعد از تحصیلات دانشگاهی مستقیم وارد رأس مدیریتی می‌شود، بی‌آنکه تجربه و تخصص به‌کار‌گیری علم در کار را آموخته باشد یا حتی دانش مدیریتی و سرپرستی داشته باشد. می‌توان گفت که اگر این عامل را تحقق بخشیم، به کسب‌و‌کار بسیار موفقی دست خواهیم یافت، ولی در صورت عدم تحقق همین امر به یکی از آفت‌های عدم موفقیت کسب‌و‌کار‌های خانوادگی تبدیل خواهد شد.

3- به اشتراک گذاشتن اهداف و ارزش‌ها

یکی از مهم‌ترین مسئولیت‌های نســـل‌هـــای مختـــلف در کسب‌و‌کار‌های خانوادگی انتقال، آموزش و به اشتراک‌گذاری صحیح اهداف و ارزش‌های موجود به نسل‌های بعدی است، چرا که تفاوت بزرگی میان تفکر نسل‌های مختلف در جوامع فارغ از حوزه کسب‌و‌کار وجود دارد، بنابراین باید دقت کرد تا در انتقال کسب‌و‌کار‌های خانوادگی از نسلی به نسل دیگر تغییر ارزش و اهداف یا حتی هنجار‌ها و ناهنجار‌ها رخ ندهد، چرا که این اتفاق موجب خروج قطار کسب‌و‌کار از مسیر تدوین شده اولیه می‌شود.

4- آموزش و یادگیری از تجربیات نسل‌های گذشته

یکی از وظایف مهم و بسیار حائز اهمیت در کسب‌و‌کار‌های خانوادگی انتقال دانش و تجربه به نسل‌های بعدی یا همان جانشین پروری است که اگر درست و صحیح اجرا شود باعث رشد و توسعه کسب‌و‌کار‌های خانوادگی در نسل‌های آینده می‌شود. همان‌طور که اگر انتقال به درستی صورت پذیرد توسعه به دست می‌آید برخلاف آن هم به نابودی و از دست رفتن کسب‌و‌کار‌های خانوادگی منجر می‌شود. باید گفت تفکر حاکم بر نسل‌های مختلف گاهی این فضا را به وجود می‌آورد که در صورت انتقال نادرست اطلاعات توسط نسل‌های گذشته به نسل‌های بعدی این امکان به‌وجود ‌آید که نسل‌های گذشته کنار گذاشته شوند و از گردونه کسب‌و‌کار به دور بمانند.

5- سخت‌تر کارکردن نسبت‌به دیگر پرسنل و کارمندان

تفکر غلطی در اکثر کسب‌و‌کار‌ها به‌ویژه کسب‌و‌کار‌های خانوادگی حاکم است که صاحبان یا کارآفرینان کسب‌و‌کار‌های خانوادگی اعتقاد دارند اینکه سرمایه‌گذاری و ایده‌ای داشته باشند کافی است و باید بنشینند و مدیریت کنند تا به سرانجام برسد و نیازی به اصطلاحا دست به آچار شدن خودشان نیست، باید گفت این تفکر یکی از عوامل شکست در سال‌های اولیه کسب‌و‌کار خانوادگی است چرا که کسب‌و‌کار‌ نوپا آن هم خانوادگی با توجه به وجود ارتباطات عاطفی بسیار شدید در بین اعضای خانواده نیازمند رسیدگی و توجه و حمایت و کار بیشتری است تا شکل گیرد و به مرحله رشد و بلوغ رسد.

6- زیرکانه و هوشمندانه رفتار کردن در تغییر نقش از پدر و مادر و کودک به رئیس و کارمند

در کسب‌و‌کار‌های خانوادگی باید در رفتار دقت بیشتری به خرج داد، چرا که عاطفه و جدیت در موفقیت کسب‌و‌کار تاثیرگذار می‌شود اگر در تعادل این دو فاکتور موفق نباشیم و نتوانیم رابطه و فاصله این دو فاکتور مهم را در راستای تعالی کسب‌و‌کارمان برقرار کنیم، همین عوامل به فاجعه کاری و خانوادگی تبدیل می‌شود باید مدنظر داشته باشیم که راه‌اندازی یک کسب‌و‌کار خانوادگی ممکن است از دور بسیار کار آسان و راحتی به نظر رسد ولی اگر در گود این مسئله بزرگ قرار بگیریم با تمام گوشت و پوست خودمان حساسیت موضوع را درک خواهیم کرد چرا که این فعالیت همانند شمشیر دولبه است و به هر سمتی تمایل یابد آسیب می‌رساند پس باید در راه‌اندازی کسب‌و‌کار‌های خانوادگی به اهمیت فاصله‌ها و مدیریت فاصله‌ها توجه کنیم چرا که عاطفه و جدیت مرز بسیار باریکی دارند و هر لحظه امکان لرزش برای صاحبان کار و در نهایت از دست رفتن و شکست کسب‌و‌کار وجود دارد.

7- توسعه و تکامل کسب‌و‌کار

فراموش نکنیم به گفته آقای پورتر استراتژی بر دو نوع است آشکار و نهان و تعبیری که برای کارآفرینان در نظر گرفتند، بیانگر این است که استراتژی مشخص و روشنی در پس ذهن تمامی کارآفرینان وجود دارد که به‌صورت پنهان است ولی استفاده از این نوع اجرای استراتژی عمر کوتاهی دارد و می‌توان گفت تا دوره رشد کسب‌و‌کار‌هاست ولی باید بعد از آن به فکر سیاست‌گذاری‌های توسعه باشند چرا که خیلی از کسب‌و‌کار‌های خانوادگی به علت عدم توجه به این فاکتور سالیان سال در همان مقیاس کسب‌و‌کار اولیه خود باقی می‌مانند و هیچ توسعه و تکاملی ندارند و در نهایت یا با زیان یا با فوت کارآفرین کسب‌و‌کار خانوادگی، کل کسب‌و‌کار هم افول می‌کند و نسل‌های بعدی نیز به خاطر پنهان ماندن استراتژی در ذهن کارآفرینان طی سال‌های بسیار تمایلی به ادامه مسیر نسل‌های قبل ندارند.

8- برگزاری مراسمات و تشریفات با ارزش خانوادگی

یکی از عوامل موثر در تحقق و ایجاد همبستگی و اتحاد که تعبیر قرآنی صله رحم را نیز می‌توان مشابه آن قلمداد کرد ایجاد فضاهایی برای گردهمایی اعضای خانواده و ارزش نهادن و بزرگ پنداشتن روابط عاطفی و خانوادگی است که اگر بخواهیم کسب‌و‌کار‌های خانوادگی را به‌صورت بلند‌مدت و در حال توسعه داشته باشیم نیازمند فرآهم آوردن فضای عاطفی و صمیمی و به دور از حاشیه برای اعضای خانواده است.

فراموش نکنیم در تمامی کسب‌و‌کار‌ها و مخصوصا کسب‌و‌کار‌های خانوادگی عشق است که انسان‌ها را متعهد به انجام کار می‌کند، پس ایجاد عاطفه و عشق کنیم ولی هوشمندانه مدیریت کنیم تا مرز بین کار حرفه‌ای و روابط عاطفی شکسته نشود.

9- حفظ شهرت خانواده

از مهم‌ترین وظایف تمامی نسل‌های کسب‌و‌کار‌های خانوادگی ایجاد و بستر‌سازی حفظ و شهرت خانوادگی است. تمامی افراد در کسب‌و‌کار خانوادگی باید به این امر متعهد باشند که حفظ نام بسیار مهم، حیاتی و با ارزش است و تمام سعی و تلاش‌شان را باید انجام دهند تا این نام با ارزش در کسب‌و‌کار خانوادگی دهان به دهان از نسلی به نسلی دیگر حفظ و منتقل شود.

10- ترک کسب‌و‌کار در دفتر

یک راه عملی و موثر در تحقق اهداف و ارزش‌های کسب‌و‌کار‌های خانوادگی، رها کردن اصطلاحا پشت میز‌نشینی و در گود بودن است. باید پذیرفت در تمامی مراحل راه‌اندازی و شروع به کار و ادامه حیات کسب‌و‌کار‌های خانوادگی باید تمامی فرآیند‌های در حال وقوع را رصد کرد و پابه پای رشد کسب‌و‌کار تجربه و دانش نیز رشد و تکامل یابد.

نگرش اشتباهی که باعث به افول کشاندن کسب‌و‌کار‌ها در ابتدا و در طول مسیر فعالیت‌شان می‌شود این است که آغاز کار با کارآفرین است و در ادامه باید در سمت مدیریت و برکرسی ریاست بنشیند. کارآفرینان موفق یک ویژگی بارز دارند و آن اینکه در هر ساعتی از کار، حتی در ساعات و ایام غیر‌کاری نیز پای کار ایستاده‌اند و در حال اجرا، طرح‌ریزی و کنترل تمامی فرآیند‌های کسب‌و‌کارشان هستند.

10-کسب‌و‌کار خانوادگی بزرگ موفق در جهان

شرکت‌های خانوادگی بر اقتصاد جهانی تاثیر فوق‌العاده‌ای دارند، اما این واقعیت را بیشتر مردم نمی‌دانند. تصوری که مردم از کسب‌و‌کار خانوادگی دارند بیشتربه‌عنوان یک فروشگاه مواد‌غذایی محلی است که توسط خانواده اداره می‌شود، اما در حقیقت، تعداد زیادی از بزرگ‌ترین شرکت‌ها در جهان، به‌صورت مالکیت خانوادگی هستند. در ادامه لیستی از 10 شرکت بزرگ و تاثیر‌گذار جهان را به شما معرفی می‌کنیم که بسیار موفق بوده‌اند و مطمئنا شما از خواندن این مطلب که برگرفته از تحقیقات روزنامه تاروات است، بسیار شگفت زده خواهید شد. به ترتیب پر درآمدترین، به شرح ذیل است:

1- وال مارت (Wal-Mart) – شرکت خرده فروشی زنجیره‌ای

2- فـــولکـــس واگـــن (Volkswagen) – شرکت خودرو‌سازی

3- فاکس کان (Foxconn) – شرکت تولید‌کننده قطعات رایانه‌ای و الکترونیکی

4- تویوتا (TOYOTA) – شرکت خودرو‌سازی

5- سامسونگ الکترونیک (Samsung Electronics)– یک هولدینگ بین‌المللی

6- فورد (Ford) – شرکت خودرو‌سازی

7- فیات (Fiat) – شرکت خودرو‌سازی

8- بی‌ام‌دبلیو (BMW) – شرکت خودرو سازی

9 - هیــونـــدای مـــوتــور (Hyundai Motor) – شرکت خودرو‌سازی

10- آرســـــــلـــــــــور (ArcelorMittal)- شرکت تولید‌کننده فولاد

دانشجوی دکترای مدیریت کسب‌و‌کار