سرمایه‌گذاری در تولید کاغذ گلاسه

بسیار دیده‌ایم برای انتشار مجلات و حتی کتاب‌ها، از کاغذهایی استفاده می‌کنند که به مرور از کیفیت‌شان کاسته می‌شود و گاهی حتی پس از مدتی که از انتشارشان می‌گذرد، تبدیل به کاغذهایی کاهی می‌شوند که نمی‌توان به‌راحتی در دست گرفت. البته نشریات اغلب ناگزیر به استفاده از کاغذهایی سبک و ارزان‌قیمت هستند، اما برای روی جلد و گاهی در صفحات داخلی به مناسبت‌هایی از کاغذهای گلاسه نیز استفاده می‌کنند. 

بد نیست بدانیم گاهی میزان یک برگ A3 رنگی سبک (و نه گلاسه بسیار باکیفیت) تا چهار برابر همین سایز صفحات داخلی نشریات قیمت دارد؛ موضوعی که بسیاری از خوانندگان و مخاطبان نشریات از آن اطلاع درستی ندارند، اگرچه هر روزه شاهدیم آگهی‌نامه‌های صرفا تبلیغاتی با استفاده از مرغوب‌ترین کاغذهای گلاسه در سراسر کشور منتشر و پخش می‌شوند، اما چرا قیمت این نوع کاغذ این همه متفاوت است و اصلا کاغذ گلاسه چیست و آیا در ایران تولید می‌شود؟

کاغذ گلاسه

کاغذ گلاسه (Coated paper) نوعی کاغذ است که روکشی براق روی آن کشیده شده تا سطحی صاف و هموار پیدا کند و مقاومت بیشتری داشته باشد. این کاغذ به علت جذب یکنواخت جوهر، در چاپ استفاده زیادی دارد. از موارد استفاده آن می‌توان به کتاب‌های عکس‌دار، مجله‌ها، روزنامه، کارت ویزیت و. . . اشاره کرد. برای تولید کاغذ گلاسه از نشاسته و پلاستیک نیز استفاده می‌شود، زیرا نشاسته را برای هموار شدن، جذب جوهر و پلاستیک را برای ضد آب بودن آن به خمیر کاغذ اضافه می‌کنند. تحقیقا کاغذ گلاسه مرغوب‌ترین نوع کاغذ است که هر چه سنگین‌تر باشد (یعنی گرماژ آن بیشتر باشد) کیفیت چاپ روی آنها بهتر است و معمولا به دو صورت مات و براق در بازار یافت می‌شود. این کاغذ از خمیر کاغذ الیاف بلند تولید می‌شود. گرماژ کاغذ و مقوای گلاسه از گرماژ ۵۰ تا ۳۵۰ بوده و به دو صورت رول و شیت مصرف می‌شود.

برای تولید کاغذ نوع گلاسه، کائولینیت، کربنات کلسیم، بنتونیت، پودر تالک و … استفاده می‌شود که این پوشش‌ها ممکن است به‌صورت دورو یا یک رو در بخش کاغذسازی استفاده شود. کاغذ گلاسه در سایزهای 100*70، 90*60 و (سایزهای خاص) گرماژهای 80، 90، 100، 113، 118، 135، 148، 170، 200، 250، 280، 300، 350 تولید می‌شود. برندهای معروف کاغذ گلاسه عبارت است از: شینهو، هانس، موریم، نیوکرون، نویا و درحال حاضر بیشترین کاغذها از کشورهای کره جنوبی، چین و اندونزی وارد کشور می‌شود.

نظر یک فعال صنعت کاغذ

یکی از دست‌اندرکاران تولید کاغذ در ایران ضمن گلایه از بی‌توجهی به تولیدات داخل معتقد است عزمی برای تغییر رویه کنونی وجود ندارد و با مثال زدن کارخانه‌ای در غرب کشور می‌گوید: «این کارخانه توانایی تولید 50 هزار تن واحد خمیر، 75 هزارتن کاغذ چاپ و تحریر و 5 هزارتن کاغذ گلاسه را داراست.» او در ادامه با تاسف بار خواندن وضعیت این کارخانه می‌گوید: «تولیدات داخل تنها 30 درصد نیاز کشور است و 70 درصد بقیه باید از خارج از کشور وارد شود، اما مصرف کنندگان همچنان ترجیح می‌دهند از کاغذهای وارداتی استفاده کنند.» این در حالی است که در حال حاضر بنا بر اطلاعات موجود هیچ کاغذ گلاسه‌ای در ایران تولید نمی‌شود و بسیاری از کوشندگان این صنعت معتقدند چنانچه عزمی برای حمایت از تولید‌کننده وجود داشته باشد، می‌توان در ایران تولید کرد.

هر چه بیشتر در اعماق بازار کاغذ بکاویم، بیش از پیش به نکات دردآور این عرصه پی می‌بریم. اینکه باوجود بستر مناسب تاکنون وارد‌کننده- صرف- کاغذ گلاسه هستیم و با اینکه این نوع کاغذ، مشتریان خاص خود را دارد و البته برای عرضه‌کننده (که می‌تواند به جای وارد کردن، تولید کند) سودآوری بیشتری یقینا خواهد داشت، اما تاکنون نه بخش‌خصوصی و نه دولتی در این زمینه تلاش منجر به حصول نتیجه‌ای انجام نداده‌اند. عمده فعالان این عرصه نه‌تنها به فکر تولید نیستند که حتی در همان بخش واردات نیز دلمشغولی‌های شان چیز دیگری است و به جای ایجاد بستری برای استفاده از ظرفیت‌ها، می‌کوشند رقیبان را از میدان به در کنند. به‌عنوان مثال تاجرها می‌خواهند واسطه‌ها را از میدان به درکنند تا به زعم خود کالای‌شان را مستقیما به مصرف‌کننده برسانند که این نه‌تنها عملی نیست که به تلاشی برای سود بیشتر برای وارد‌کننده می‌ماند.

در سوی دیگر واسطه‌ها خود را صاحب حق می‌دانند که کانالی بین واردکننده و مشتری باشند و در این میان سود مناسبی ببرند. در این بین آنچه مغفول می‌ماند، تولید است. جایی که سال‌ها پیش کارخانه‌های چون کاغذ پارس در ایران ساخته شد و بعدها نیز چند شرکت دیگر رسما و اسما به این کار روی آوردند، اما هرگز آن طور که باید و شاید کاغذسازی (و ایضا گلاسه) جدی گرفته نشد.

نظر کارشناسی

احسان علیدوست، مشاور شرکت پارس‌رابین خاوران در پاسخ به پرسش‌های «فرصت امروز» درباره تولید کاغذ گلاسه می‌گوید: «در حال حاضر هیچ شرکت یا کارخانه‌ای در ایران کاغذ گلاسه تولید نمی‌کند.» علیدوست در بیان چرایی ماجرا با اشاره به واردات کاغذ گلاسه از کشورهای جنوب شرق آسیا می‌افزاید: «قطعا ظرفیت تولید کاغذ گلاسه در ایران وجود دارد، اما متأسفانه در حال حاضر تولیدکنندگان ایرانی تمایلی به این کار ندارند.» این مشاور صنعت کاغذ دلیل این امر را قیمت تمام شده بیشتر و راه‌حل آن را بالابردن تعرفه کاغذ وارداتی می‌داند. علیدوست همچنین مدعی است راه‌حل‌های دیگری نیز برای تولید کاغذ (از جمله گلاسه) وجود دارد. تولید کاغذ از سنگ آهک به نظر این مشاور می‌تواند هزینه‌ها را پایین‌تر بیاورد و ضمن قیمت تمام شده کمتر آیتم‌های محیط‌زیستی مناسبی نیز در این روش وجود دارد.

پایان سخن

تولید کاغذ گلاسه به‌عنوان یک نیاز در کشور می‌تواند مورد توجه تولیدکنندگان قرار گیرد. از آنجا که برای تولید این کالا نیازی به دستگاه‌های مجزایی نیست و می‌توان از ماشین‌آلات موجود استفاده کرد، نیاز چندانی به سرمایه‌گذاری تازه نیست. به نظر می‌رسد حمایت دولت می‌تواند در این خصوص ثمربخش باشد، اگرچه مشاور مورد مصاحبه در این گزارش معتقد است بالابردن تعرفه واردات منجر به تولید در داخل خواهد شد اما بعید به نظر می‌رسد این نیز راه‌حل اساسی باشد.

به هر روی تولید کاغذ به‌عنوان کالایی فرهنگی و استراتژیک ‌باید در دایره توجه مسئولان و تولیدکنندگان بخش‌خصوصی قرار بگیرد، چرا که سالانه مواد اولیه طبیعی بسیاری در کشور بلا استفاده از گردونه تولید خارج می‌شود، بی‌آنکه کمترین سوددهی داشته باشد.