نگاهی به تبلیغات نوین شبکه‌ ای / رسانه‌ های تازه در راهند

بی‌صدا آمد و از شکل استفاده تفریحی ناگهان تبدیل به رسانه‌ای شد که اگرچه هنوز نمی‌تواند همپای دیگران در عرصه تبلیغات بدرخشد، اما این روزها بعضی از کاربرانش استفاده تبلیغاتی نیز از آن می‌کنند.صحبت از شبکه‌های اجتماعی و مشخصا «وایبر» است. چندی است با بالا گرفتن عضوپذیری این شبکه و شبکه‌های مجازی دیگری نظیر لاین، وی‌چت، اینستاگرام، تانگو و... این شبکه‌ها کاربرد تبلیغاتی نیز پیدا کرده‌اند. شاید باورپذیر نباشد، اما ذهن خلاق بعضی از کاربران ایرانی به‌عنوان مثال از وایبر راهی ساخته تا با حذف هزینه‌هایی که می‌باید برای چاپ آگهی در پیک‌ها یا تراکت‌های تبلیغاتی بپردازد، از این شبکه‌ها استفاده کند و خدمات یا محصولاتش را به فروش برساند.ناگفته پیداست وایبر یا شبکه‌هایی مشابه، نمی‌توانند رقیبی جدی‌ برای سایر رسانه‌ها باشند، چرا که این شبکه هنوز یک راه ارتباطی شخصی است که به محیط خانواده و دوستان محدود می‌شود.

اما این روزها بعضی از فروشندگان که اغلب نیز کم سرمایه‌اند و ترجیح می‌دهند رو به مشاغل خانوادگی بیاورند، با تشکیل گروه‌ها و دعوت از دوستان شان برای عضویت، محصولات‌شان را تبلیغ می‌کنند و از این طریق هزینه‌های جاری خود را نیز کاهش می‌دهند. اما اینکه چقدر این شبکه‌ها بر فروش آنها تاثیر دارند سوالی است که باید درباره‌اش پرس‌وجو کرد.

محدودیت‌های تبلیغات وایبری

یکی از بانوان تهرانی که از کشورهای همسایه لباس زنانه وارد می‌کند، می‌گوید: «پیش‌تر از سیستم پیامک انبوه استفاده می‌کردم و مدتی نیز به پیک‌ها آگهی سفارش می‌دادم، اما حالا از وایبر استفاده می‌کنم و راضی‌ام.»

او البته ایرادهایی هم به این شبکه وارد می‌داند و می‌گوید: «برای تبلیغ باید گروه ساخت، مثلا گروه دوستان، خانواده، همکاران، همکلاسی‌ها و... که مشکل از همین‌جا شروع می‌شود و این گروه‌ها در نهایت می‌توانند صد نفر پذیرش کنند که این خود باعث تعدد گروه‌ها نیز می‌شود.» با این حال، این فروشنده می‌گوید از این فضای مجازی راضی است. اما چه محصولاتی در این شبکه‌ها تبلیغ می‌شوند؟

 رسانه‌ای مناسب برای تبلیغ تجارت‌های چمدانی

به نظر می‌رسد در حال حاضر بیش از همه محصولات متنوع مصرفی و البته بیشتر از نوع «تجارت چمدانی» در فضای وایبر و سایر شبکه‌های اجتماعی عرضه می‌شوند. محصولاتی نظیر لوازم تزیینی، لباس، عطر و ادکلن، لوازم آرایش و... که فروشندگان به‌صورت مسافر وارد می‌کنند و از طریق تک‌فروشی-که اغلب برای خریدار نیز به‌صرفه است- به فروش می‌رسانند.

«گلی. الف» بانوی دیگری است که از شبکه‌های اجتماعی برای فروش محصولاتش استفاده می‌کند. او می گوید: «اینستاگرام رابیشتر می‌پسندم. امکان بارگذاری عکس خوبی دارد و می‌توانیم در پروفایلی که می‌سازیم عکس‌هایمان را بارگذاری کنیم. من محصولاتم را در این شبکه به نمایش می‌گذارم و راضی‌ام.»

«رامین. م» اما با اینکه در اینستاگرام پروفایل تجاری راه‌اندازی کرده است، می‌گوید: «در اینستاگرام پیج تبلیغاتی دارم، تا جایی كه تحقیق كرده‌ام اینجا هم به‌صورت مافیایی اداره می‌شود و از طریق تبلیغات پول كلانی به جیب این مافیا سرازیر می‌شود.»

او از توضیح بیشتر خودداری می‌کند، اما درباره شبکه‌های مشابه و اینکه آیا تبلیغ در آنها باعث افزایش فروش می‌شود یا نه، معتقد است: «در اغلب موارد افزایش فروش اتفاق نمی‌افتد، اما تبلیغ در چت‌روم‌های وایبر، واتس آپ و لاین به‌صورت خصوصی تاحدودی جوابگوست.» البته نظر این فعال اقتصادی را نمی‌توان تعمیم داد و با دیگر افراد مخاطب قرار گرفته در کفه ترازو قرار داد. او که مدیر فروش یکی از شرکت‌های بین‌المللی است، یقینا راه‌های تبلیغ بهتری را نیز سراغ دارد که قطعا فروشندگان خرده‌پا هرگز از عهده هزینه‌های آن بر نخواهند آمد.

چالش احترام به حریم شخصی کاربران

اگرچه شبکه‌های اجتماعی از ابتدای پیدایش در ایران مورد هجمه قرار گرفته اند، اما کم‌لطفی است اگر بخواهیم به محسنات آن بی‌توجه باشیم. وجود چنین شبکه‌هایی- جدای از مشکلاتی که گاه پدید می‌آید- می‌تواند به کــسب‌و‌کارهای کوچک رونقی ببخشد، اما این به منزله بی‌نقص بودن آن نیست. به‌عنوان مثال از دیگر کالاهایی که در این شبکه‌ها تبلیغ می شود و به فروش می‌رسد، می توان به مکمل‌های غذایی یا همان «ساپلیمنت» ها اشاره کرد. این دسته از کالاها به دلیل تاثیر مستقیم بر سلامت افراد، ‌باید حتما از فروشگاه‌های بهداشتی تهیه شود.

فارغ از اینکه نمی‌توان برای «تردید در سلامت» چنین مواردی حکم قطعی صادر کرد، اما شاید بهتر باشد برای اقلام خوراکی به داروخانه‌ها و فروشگاه‌های معتبر مراجعه کنیم.  یکی دیگر از مشکلاتی که برای تبلیغات وایبری برشمرده می‌شود، نوعی تجاوز به حریم شخصی افراد است. یکی از کاربران وایبر می‌گوید: «دوست دارم زمانی که با گوشی موبایلم وارد وایبر می‌شوم، پیغام‌هایی از خانواده و دوستانم دریافت کنم، اما متاسفانه پیام‌های تبلیغاتی به وایبر هم راه پیدا کرده است.

من شخصا به هیچ عنوان این تبلیغات را جدی نمی‌گیرم، حتی اگر موضوع آن مورد علاقه‌ام باشد.»با این همه در تکنولوژی‌زدگی این روزهای جامعه در حال‌گذار ایران، شبکه‌های اجتماعی امکان مناسبی برای بازاریابی و تبلیغات مدرن هستند. رسانه‌هایی که عده‌ای از شهروندان آنها را آزموده و نتایج مثبتی هم گرفته‌اند.می‌توان با رفع موانع قانونی و نقص‌های وارده، به بهترین نحو از امکانات این شبکه‌ها برای رونق کسب‌و‌کارهای خصوصا خانگی استفاده کرد.