راه حلی کارآمد که بی خطر هم نیست / خطرات ناپدید شدن پول نقد

هر کشوری برای احیای رشد اقتصادی ایده خودش را دارد. برخی کارشناسان اقتصادی، حذف پول نقد در گردش را یکی از راه حل های مشکلات موجود در ساختار مالی کشور ها می دانند. کشور های سوئد، دانمارک و خارج از اتحادیه اروپا کشور های نروژ، کانادا و کره جنوبی از کشور هایی هستند که در سیاست های خود حذف پول نقد را به اجرا درآورده اند. کشور دانمارک معتقد است با حذف پول نقد از معاملات روزمره به نحوی یک ترفند برای ایجاد شوک پیدا کرده است.

ایده دانمارکی ها این است که امکان پرداخت نقدی را از ایستگاهای خدماتی، رستوران ها و برخی کسب و کار ها محدود کنند. به دلیل اینکه پول نقد کمتر به معنی نیروهای امنیتی کمتر، خودروهای مخصوص انتقال اسکناس کمتر، سرقت کمتر و مشخصا صرف زمان کمتر برای انتقال پول است. حتی در مواردی، مانند کشور سوئد، امکان پولشویی به صفر رسیده است.

شرکت مشاوره مک کینزی هزینه ای را که پول نقد در گردش به کشور ها تحمیل می کند محاسبه کرده و به این نتیجه رسیده است که برای برخی کشورها مانند روسیه، برای یک دوره بین سال های 2007 تا 2011، استفاده از پول نقد باعث کاهش رشد اقتصادی تا 1.1درصد شده است. البته طرح حذف پول نقد از معاملات روزمره مردم، ایده ایی است که مخالفان خود را دارد. مخالفان عمده این روش نوین، سه گروه هستند؛ در کشور هایی که در حال حاضر این سیستم را پیاده کرده اند،  غالبا مهاجران، افراد بی خانمان و سالمندان با آن مخالف هستند.

سوئد، کشوری بدون پول نقد

سوئد جزو نخستین کشور هایی بود که پول الکترونیک را جایگزین پول سنتی کرد. پس از گذشت حدود یک دهه، این کشور اکنون به کشوری تقریبا بدون پول نقد تبدیل شده است. در حال حاضر 80 درصد از خرید ها و معاملات روزمره مردم بدون پول نقد انجام می شود. 4میلیون شهروند سوئدی از 10 میلیون جمعیت این کشور، حجمی معادل 11 میلیون تراکنش در ماه را به خود اختصاص می دهند.

در این کشور حتی خرید روزنامه و بلیت اتوبوس و حمل و نقل عمومی هم غیر نقدی انجام می شود. پیشنهاد قانون دانمارک برای اینکه به طور کامل به اجرا درآید، باید از فیلتر پارلمان این کشور عبور کند اما در حال حاضر در بیمارستان ها،  فروشگاه های مواد غذایی و دفاتر پستی این قانون اجرا می شود و از پرداخت نقدی معاف هستند.

با وجود خوبی هایی که پرداخت الکترونیکی دارد، از طرفی دیگر ممکن است خطر تقلب الکترونیکی بروز کند. در این مورد می توانیم سوئد را مثال بزنیم؛ کشوری که پول نقد تقریبا به طور کامل در آن ناپدید شده و می بینیم که تقلب های الکترونیکی طی 10 سال گذشته دو برابر شده است.

اما فراتر از تقلب، آن چیزی که باعث نگرانی می شود نظرات تند افرادی مانند بیل بونه، اقتصاددان آمریکایی معروف است که معتقد است کاهش پول نقد در جامعه ما خواسته عمومی بسیاری از دولت های رسمی برای مبارزه با تروریسم، فرار از پرداخت مالیات و اقتصاد سیاه است.

اما در واقع بنا به گفته بیل بونه، در پشت این استدلال میل به کنترل شهروندان نهفته است و این روش بهترین ابزار برای کنترل پول های شهروندان است. اگر این نوع روش گسترش یابد، امکان دسترسی به پول های مردم از سوی مقامات به راحتی فراهم می شود.

با سیستم های شناسایی آسان، مقامات می توانند هر کسی را در هر محیطی شناسایی کنند، در یک کافه رستوران، در تظاهرات یا در جلوی یک دستگاه خودپرداز. در ادامه، بیل بونه می گوید که با هر کلیک موس شهروندان، حساب های بانکی ممکن است مدیریت یا مصادره شوند. شهروندانی که پنهان شده اند به راحتی نمی توانند در زندگی اجتماعی مشارکت کنند. در این صورت برای ادامه زندگی باید به جست وجوی قوطی های کنسرو در زباله ها باشد!

برخی می گویند در یافته های بیل بونه اغراق شده است. برخی دیگر نیز یادآوری می کنند که این نوع سناریوها غیر ممکن نیست. آنها می گویند هر چیزی در مواقع بحرانی ممکن است. حذف پرداخت نقدی و گسترش پرداخت های الکترونیکی در واقع کنترل دولت ها را روی تمام جزییات رفتار های اجتماعی شهروندان امکان پذیر می کند. به همین ترتیب دوستداران و طرفداران آزادی می دانند که برای حفظ ساختار و پرداخت به روش های سنتی و کمک پول نقد باید تلاش کرد و جلوی از بین رفتن آن را گرفت.