جایگاه صنعت گردشگری در دنیای امروز با تاکید بر گردشگری علمی

با توجه به اینکه صنعت گردشگری در سال های اخیر رشد قابل توجهی یافته است و مردم جهان نسبت به این پدیده فرهنگی توجه ویژه ای نشان داده اند، شاخه های متعدد گردشگری در سراسر جهان شکل گرفته و صنعت گردشگری به صورتی جدی در بسیاری از کشورهای جهان مطرح شده است، به طوری که امروزه رشته های دانشگاهی زیادی در رابطه با گردشگری تعریف شده اند و متخصصان این حوزه در مراکز علمی و معتبر جهانی، آموزش دیده و به عنوان کارشناس و متخصص این حوزه فعالیت خود را پی می گیرند.

بر این اساس گردشگری علمی شاخه ای از این صنعت محسوب می شود که افراد متخصص و خبره حوزه گردشگری را شامل شده و با توجه به فعالیت هایی که افراد مذکور در تحقیقات خود دارند، دستاوردهای علمی زیادی را در علومی مانند زیست شناسی، باستان شناسی و تاریخ به ارمغان خواهند آورد.

به همین منظور در این گزارش پس از تبیین وضعیت گردشگری در جهان و نشان دادن گرایش جوامع مختلف به گردشگری بین المللی، روند گردشگری علمی و انواع آن را بررسی خواهیم کرد.

صنعت درآمدزای گردشگری در سطح جهان

با توجه به اهمیتی که صنعت گردشگری در جهان یافته است انتظار می رود که این شاخه از علوم انسانی در سال های آینده نیز رشد چشمگیری پیدا کند، ضمن اینکه آمار موجود از گرایش مردم جهان نسبت به صنعت گردشگری در سال های اخیر نیز شاهدی بر این مدعاست.

در این زمینه باید گفت صنعت گردشگری در سال 2011 با داشتن درآمد سالانه بیش از یک تریلیون دلار از جمله صنایع درآمدزای جهان به شمار می رفته و با توجه به اقبالی که جوامع جهانی نسبت به این صنعت از خود نشان داده اند انتظار می رود که در دهه های آینده نیز رشد قابل توجهی را در صنعت گردشگری جهان شاهد باشیم. در این میان تنوع در شاخه های متعدد این رشته و خصوصا رشد گردشگری علمی نیز در این افزایش رشد بی تاثیر نخواهد بود.

چشم انداز جهانی گردشگری

محققان پیش بینی کرده اند که صنعت گردشگری در سال 2020 با داشتن 1.360میلیارد گردشگر رشد قابل توجهی را تجربه کند و روند رو به رشد خود را همچنان ادامه دهد، به طوری که تعداد این گردشگران در سال 2030 به تعداد 1.809میلیارد نفر برسد.

چنین آماری نشان دهنده گرایش زیادی است که از سوی مردم جهان نسبت به پدیده گردشگری صورت خواهد گرفت. افزایش آگاهی مردم نسبت به صنعت گردشگری, بالا رفتن میزان درآمد قابل تصرف خانوارها، تغییر سبک زندگی و تعریف جدید مردم جهان از تفریح و گردش و... از جمله عوامل اصلی رشد این بازار در سال های آینده به شمار می روند.

درآمدزایی در کشورهای در حال توسعه از طریق صنعت گردشگری

یکی از منابع عمده درآمد در کشورهای در حال توسعه صنعت گردشگری محسوب می شود به طوری که طبق نظر محققان در سال 2020 بالغ بر 717میلیون نفر از کل گردشگران جهان به این کشورها سفر خواهند کرد. همچنین جالب است بدانید که  این آمار در سال 2030 به تعداد 1.037تریلیون گردشگر خواهد رسیدکه این آمار نشان دهنده توجه ویژه ای است که به صنعت گردشگری در کشورهای درحال توسعه شده است و تبعات این توجه در سال های آینده، در میزان درآمد و رشد اقتصادی کشورهای مذکور دیده خواهد شد.

گردشگری علمی در دنیای امروز

اصطلاح گردشگری علمی که امروزه به عنوان یکی از شاخه های صنعت گردشگری پذیرفته شده است برای نخستین بار در سال 1980 به عنوان یک فعالیت کاوشی از سوی محققان تعریف شد که نیاز به تجهیزات فنی خاصی نداشته باشد، اما این اصطلاح در دهه های بعدی جایگاه خود را در این صنعت پیدا کرد و طیف گسترده ای از فعالیت های علمی کارشناسان گردشگری را شامل شد که برای تحقیقات علمی خود دست به سفر و کاوش می زدند.

در واقع آنچه در گردشگری علمی به صورت بسیار بارزی اهمیت دارد، بحث آموزشی آن است به این معنی که گروهی از کارشناسان این رشته در سفری که خواهند داشت باید در زمینه مورد نظر آموزش های لازم را ببینند و گشت و گذار آنها صرفا جنبه تفریحی پیدا نکند، بلکه حتما باید یک دستاورد علمی و پژوهشی را در پی داشته باشد، در همین زمینه برگزاری سمینارها و استفاده از رسانه های تصویری و صوتی مختلف نیز می تواند در این برنامه علمی گنجانده شود و روند علمی و آموزشی آن را تکمیل تر کند.

با توجه به اینکه دستاوردهای گردشگری علمی در علوم دیگری مانند زیست شناسی، باستان شناسی و تاریخ نیز کاربرد خواهند داشت متخصصان بیولوژی و فیزیک نیز در این رشته می توانند فعالیت داشته باشند و در تکمیل فرآیند تحقیقات پژوهشی گردشگری علمی نقش مهمی ایفا کنند.

زیرشاخه های اصلی گردشگری علمی

از جمله شاخه های مهم و تقریبا جدید در صنعت گردشگری، گردشگری علمی است که به سفرهای علمی و تحقیقاتی محققان حوزه گردشگری اطلاق می شود، به طور کلی چند شاخه عمده را می توان در گردشگری علمی از یکدیگر متمایز کرد که شامل این موارد می شوند: فرصتی که به یک فرد متخصص داده می شود تا بتواند در آزمایشگاه ها و موسسات تحقیقاتی به مطالعات علمی و بررسی های تحقیقی خود در زمینه علم گردشگری بپردازد.

همچنین دور شدن افراد متخصص از محل زندگی خود برای مدتی مشخص تا بتوانند تحقیقات علمی خود را پیگیری کنند، مانند کسانی که برای بررسی فسیل های یک منطقه جغرافیایی سفر می کنند؛ همین طور افرادی که برای دیدن دوره های آموزشی نیز در کارگاه ها و کلاس های این رشته شرکت می کنند و در مراکز داخلی یا خارجی و موسسات بین المللی حضور به هم می رسانند نیز در این شاخه گردشگری جای می گیرند.

از طرفی باید بازدید از مراکز علمی یا اماکن تاریخی را نیز در مجموعه گردشگری علمی جای داد که در آن نیز افراد متخصص این رشته در اردوهای مذکور شرکت کرده و آموزش های علمی لازم را در قالب این سفرها می بینند. بر این اساس باید گفت گردشگری علمی رشته ای جدید و در عین حال متنوع در زمینه صنعت گردشگری به شمار می رود که بیشتر در ارتباط با متخصصان و کارشناسان این حوزه معنا پیدا می کند.

گردشگری علمی به عنوان یک شاخه جدید در گردشگری، توجه ویژه کارشناسان این رشته را به سوی خود جلب کرده و خصوصا بررسی های علمی با استفاده از ابزارهای جدید و فنی در دستور کار این افراد قرارگرفته است. تاسیس مراکز مدرن گردشگری و ایجاد آزمایشگاه ها و کارگاه های فنی نیز از دیگر جلوه های این شاخه علمی در رشته گردشگری به شمار می روند که در بسیاری از مناطق جهان رشد قابل توجهی پیدا کرده اند.