بازار در اغما؛ ورود با احتیاط

دور نیست سال‌هایی که دیوار خانه‌ها را با پوششی به‌مراتب ارزان‌تر از رنگ روغن، تزیین می‌کردند. کاغذهای طرح داری که می‌شد در آن‌ها، سلیقه‌های گوناگون را تأمین کرد. این دیوارپوش‌های زیبا دارای نقش و نگارهای فراوان بودند و مشتری حق انتخاب بسیاری داشت. از حدود چهار دهه پیش، چند شرکت ایرانی مبادرت به تولید و عرضه کاغذ دیواری می‌کردند که البته باوجود، وجود مشابه خارجی‌اش، مشتریان بسیاری داشتند اما در سال‌های اخیر از یک‌سو احتمال کم کاری تولیدکنندگان ایرانی (با توجیه گرانی مواد اولیه) و در سوی دیگر سرریز شدن واردات، باعث شده که نه‌تنها دیگر کاغذ دیواری جنسی ارزان‌قیمت نباشد، که حتی گاهی تأمین هزینه آن از عهده هر کسی برنمی‌آید.

این روزها بیش از آنکه بازار عرضه این محصول در کشور ما مورد توجه قرار گیرد، بازار تقاضاست که جلب نظر می‌کند محصولی که تا چند سال پیش تولید داخلی هم در آن سهم داشت به بازاری کاملا وارداتی تبدیل شده تا جایی که وزارت صنعت، معدن و تجارت در آخرین ارائه خود از فرصت‌های سرمایه‌گذاری بخش صنعت تولید کاغذ دیواری را یکی از بخش‌های اولویت‌دار معرفی کرده است در این گزارش به جنبه‌های مختلف سرمایه‌گذاری در این بازار می‌پردازیم.

کاغذ دیواری پوششی است برای دیوارهای داخلی در ادارات، خانه‌ها و دیگر ساختمان‌ها و بخشی از طراحی داخلی به شمار می‌آید. این کاغذها بیشتر به‌صورت رول فروخته می‌شود و با چسباندن روی دیوار، مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاغذ دیواری‌ها می‌توانند ساده  (به‌صورت نقاشی) یا به‌صورت بافته‌شده یا با الگوهای گرافیکی ساخته شده‌باشند.

روش‌های چاپ کاغد دیواری شامل چاپ سطحی، چاپ به‌وسیله حکاکی، چاپ سیلک ابریشمی، چاپ به‌صورت دیجیتالی یا چاپ به‌وسیله ماشین چاپ چرخشی است. بد نیست بدانیم مواد اولیه این کاغذها عموما خارجی است. مبدا آن اروپا و بعضی کشورهای آسیایی مانند چین است که البته تفاوت قیمت در آنها مشهود است و در سال‌های اخیر به دلیل تحریم‌ها، تولیدکنندگان بیشتر به سمت چینی‌ها گرایش پیدا کرده‌اند.

یک سرمایه‌گذاری لااقل 10 میلیاردی

 یک تولیدکننده کاغذ دیواری با ابراز تاسف درباره نوع برخورد با اجناس ایرانی معتقد است: «متأسفانه با وجود اینکه کارخانه ما توانسته با صرف سرمایه‌های کلان و تجربه چندین ساله به کیفیت مناسب و مساوی با کاغذ دیواری‌های خارجی دست پیدا کند، سودجویی یک عده در زمینه واردات کاغذ دیواری و تبلیغات منفی بنکداران روی محصول ایرانی اجازه نمی‌دهد تولیدات ما به‌راحتی در بازار جا باز کند.

حتی جالب است که کاغذ دیواری‌هایی که در کارخانه تهران ما تولید می‌شوند در بعضی فروشگاه‌ها به اسم کار خارجی عرضه می‌شوند. برای مثال، کاغذ به قیمت هر رول 30 هزار تومان از کارخانه بیرون می‌رود و با قیمت رولی 70 هزار تومان به دست مشتری می‌رسد.‌»‌  اما این همه ماجرا نیست و در سوی مقابل فروشندگان نیز معتقدند جنس ایرانی از کیفیت کمتری برخوردار است و بعضی از مصرف‌کنندگان خود تمایل به استفاده از اجناس خارجی دارند.

به هر حال، برای تولید نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه است. این تولید‌کننده درباره مواد اولیه می‌گوید: «تمام مواد اولیه ما وارداتی است و به خاطر بالا رفتن نرخ ارز، هزینه‌‌هایمان چند‌برابر شده است، علاوه بر اینکه قبلا از اروپا مواد اولیه‌مان را تهیه می‌کردیم، اما الان از چین خریداری می‌کنیم. به‌عنوان مثال کاغذی را قبلا تنی 800 دلار از اروپا وارد می‌کردیم و حالا آن را با کیفیت پایین‌تر به قیمت تنی 1700دلار از چین می‌خریم.‌»‌

قیمت دستگاه‌های مورد استفاده در صنعت کاغذ دیواری اغلب قابل توجه است. خط تولیدهایی که پیشتر شاید اغلب آنها در اروپا ساخته می‌شد؛ اما هم‌اکنون چین با در دست گرفتن پرچم تولید این دستگاه‌ها را می‌سازد و حتی به اروپا نیز صادر می‌کند. یک دست‌اندرکار واردات ماشین‌آلات صنعتی به  «فرصت امروز» می‌گوید: «تا پیش از تحریم‌ها ماشین‌آلات تولید کاغذدیواری را با قیمت‌های متنوعی از 30 میلیون تومان تا یک میلیارد تومان وارد می‌کردیم.

آن زمان دلار 850 تومان بود، اما با بالا رفتن دلار، کار واردات این دستگاه‌ها را متوقف کرده‌ایم اما اگر درحال حاضر کسی قصد راه‌اندازی چنین کاری را داشته باشد بخواهد در سطح خوبی کار کند لااقل باید یک سرمایه 10میلیارد تومانی در کار وارد کند.‌»‌  این فعال بخش واردات همچنین مبدا این ماشین‌آلات را در آن زمان ترکیه و آلمان اعلام می‌کند.

شرایط بازار و توصیه‌های کاربردی

دلایل رکود بازار تولیدات داخلی کاغذ دیواری هر چه که باشد موضوع مهم فرصت به وجود آمده برای فعالیت در این بخش است که اکثر فعالان و کارشناسان این حوزه به اتفاق به آن اذعان دارند در شرایطی که کیفیت حرف اول و آخر را در بازار می‌زند محصولات خارجی در بازار طرفداران بیشتری دارد. مهرداد موذنی یکی از فروشندگان تزیینات ساختمانی می‌گوید: در حال حاضر، بیش از 80 درصد محصولاتی که در بازار به فروش می‌رسد کالا‌های خارجی است و این نه به دلیل تبلیغات و جو‌سازی برای فروش محصولات خارجی، بلکه به خاطر کیفیت است.

وی می‌افزاید مصرف کننده حق انتخاب دارد و می‌خواهد کالای باکیفیت خریداری کند و طبیعتا نخستین گزینه در انتخاب کاغذ دیواری یا به ظهور کلی تزیینات ساختمانی کالای باکیفیت است و در برخی حوزه‌ها مثل کاغذ دیواری کیفیت محصولات خارجی در سطح بالاتری قرار دارد. موذنی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: مسئله دیگر در تنوع طرح‌ها و خلاقیت در تأمین نیاز همه سلیقه‌های بازار است که در تولیدات داخلی این بخش رعایت نمی‌شود، از طرف دیگر تنها عامل‌قیمت هم نمی‌تواند مصرف‌کننده را مجاب به خرید کند.

در دنیای امروز بازار به شدت رقابتی است و باید سلیقه بازار را درنظر داشت.وی در توصیه به سرمایه‌گذاران می‌گوید: با شناختی که از بازار دارم می‌توانم بگویم سرمایه‌گذارانی که قصد ورود به این بازار را دارند ابتدا باید سلیقه مخاطب و کالاهای موجود در بازار را بررسی کنند و اگر می‌خواهند تولید داشته باشند این تولید باید در بالاترین سطح و با تکنولوژی روز دنیا صورت گیرد.از طرف دیگر، بحث تنوع و خلاقیت در فضا‌سازی است که می‌توان طرح‌هایی مبتنی بر الگوهای بومی و سنتی تولید شود.

در حال حاضر، جای چنین محصولاتی در بازار خالی است. این فعال بازار در پایان می‌گوید: داشتن سرمایه مناسب برای تولید در تراز کیفی مناسب حتی برای عرضه به بازار‌های جهانی می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.علاوه بر این توجه به نقش طراحان و ایده‌پردازان در این صنعت بسیار قابل توجه است، بنابراین تازه‌وارد‌ها با تکیه بر دانش طراحی بومی می‌توانند نه‌تنها در بازار‌های داخلی سهم از دست رفته خود را بازیابند، بلکه نیم‌نگاهی هم به بازار‌های منطقه‌ای و حتی جهانی داشته باشند.

***

سرمایه‌گذاری خارجی در شرایط پساتحریم

شاید یکی از دلایل رکود بازار کاغذ دیواری در سال‌های پس از انقلاب جنبه تجملی آن بود. این را در گفته‌های بهروز چوداری میلانی، رئیس اتحادیه تزیینات داخلی ساختمان می‌توان یافت این فعال صنعت چندی پیش در گفت‌وگو با ایلنا درخصوص فعالیت‌های این صنف پس از پیروزی انقلاب گفت: بعد از انقلاب برخی کالاها لوکس و تجملاتی اعلام شد.

از این رو، صنف ما رو به تزلزل می‌رفت و حتی برخی از فعالان این صنف درصدد تغییر شغل بودند. تا اینکه در ابتدای دهه 80 واردات کاغذ دیواری، آزاد اعلام شد. وی ادامه داد: تا قبل از این تاریخ صرفا از کاغذ دیواری تولید داخل استفاده می‌شد که محصولات این کارخانه‌ها به دلیل دولتی بودن و سوءمدیریت، کیفیت بسیار پایینی داشت.

کیفیت پایین کاغذ دیواری کارخانه‌های دولتی موجب شد تصور و نگاه مردم به کاغذ دیواری بسیار منفی شود. میلانی با بیان اینکه سرانجام در اوایل دهه 80 واردات کاغذ دیواری آزاد شد، گفت: بالاخره یک شرکت ریسک کرد و برای نخستین بار پس از انقلاب، کاغذ دیواری را به کشور وارد کرد. اجازه واردات کاغذ دیواری روح تازه‌ای را به صنف ما بخشید.

رئیس اتحادیه تزیینات داخلی ساختمان در این مصاحبه، درخصوص سرمایه‌گذاری خارجی در شرایط پساتحریم گفت: با توجه به اینکه کاغذ دیواری اصلی‌ترین رسته شغلی صنف تزیینات است، در شرایط پساتحریم برای تولید انبوه و باکیفیت کاغذ دیواری، با یک شرکت فرانسوی مذاکره شده و این کارخانه خریداری شده و به ایران آمده است.

البته مشکلاتی برای ترخیص دستگاه‌های این کارخانه وجود داشت که با رایزنی‌های ما و کمک وزارت صنعت، معدن و تجارت، مشکل ترخیص دستگاه‌ها حل شد و دستگاه‌ها به داخل منتقل شد و الان در تهران در شهرک خوارزمی در فضایی حدود 40 هزار متر مستقر شده است.همچنین 25 هزار متر سوله ایجاد شده و دستگاه‌ها نصب شده است. این کارخانه 8 خط تولید دارد که اگر سه خط آن به مرحله تولید برسد، پاسخگوی تمام نیاز مصرفی داخل کشور خواهد بود. پنج خط بعدی هم برای صادرات خواهد بود.