بازارهای کیش؛ امن برای سرمایه‌گذاری و اشتغال‌زایی

کیش؛ این کلمه مختصر با سه‌حرفش هزاران نقش و خاطره در ذهن ایرانیان ایجاد کرده است؛ خاطراتی که بیشتر مربوط به دریا و ساحل و غیره است. تفریحات آبی و ساحل شنی‌اش اما همیشه با مراکز خرید و به طور کلی خریدوفروش گره خورده است. حتی گاهی این خرید جنس‌هایی با برندهای متنوع و قیمت‌های مناسب‌تر است که گردشگران را به این جزیره آب و آتش می‌کشاند. این مسئله تا اندازه‌ای است که کیش به تنهایی می‌تواند شهرکی مختص خرید باشد. منطقه آزاد بودن این جزیره و حجم بالای مراودات تجاری در آب‌های آزاد اطرافش موجب شده تا کیش نقشی اساسی در بازار کشور داشته باشد.

به دلیل همین اهمیتی که کیش در خریدوفروش کالا در کشور دارد و مراکز خریدش از آن مقصدی گردشگری ساخته‌اند، با رحمن سادات نجفی، رئیس هیات‌مدیره جامعه بازاریان کیش در مورد اوضاع بازارهای کیش در دوران تحریم و پساتحریم و آینده پیش روی این بازار گفت‌وگویی داشته‌ایم.

جناب سادات نجفی یکی از مسائل چند سال اخیر، مباحث تحریم‌ها بوده و کاهش قدرت خرید مردم که بر کم شدن حجم مسافران جزیره کیش هم تاثیرگذار بوده، در مورد این تاثیر بر کسب‌وکار مراکز خرید بگویید و اینکه چه تدابیری اندیشیده شده که از این وضعیت عبور کنید؟

اهالی بازار در چند سال گذشته که رکود حاکم بوده، دیدگاه‌شان از اینکه به قول معروف حداکثر سود را ببرند به حداقل سود قانع شدند و این خودش یک نکته مثبت بود و این انگیزه را ایجاد کرد که در بحث‌های مشتری‌مداری بیشتر تلاش کنیم. همچنین چون بازار کیش روی گردشگران حساب ویژه‌ای باز می‌کند، از هر فرصتی هم در سال جدید برای جذب گردشگر استفاده کردیم. هزینه‌های سفر هم امسال به‌شدت کاهش پیدا کرد، از آن طرف جنس‌هایی که امسال در جشنواره‌های تابستانی‌مان داشتیم، جنس‌های خیلی متنوعی بود که هر کدام یک گروه از مخاطبان را در نظر گرفته بودند از مخاطب گروه کودک تا بزرگسال. همچنین برگزاری رالی تور خانواده که با ماشین می‌توانستند از شهرستان‌های مختلف بیایند، اهدای جوایز متعدد به برندگان که مثلا جایزه ویژه رالی تور حدود 300‌میلیون تومان ارزش ریالی‌اش بود که به برنده اهدا شد.

در واقع سعی کردیم امسال نسبت به سال گذشته نه تنها کاهش مسافر را نداشته باشیم، بلکه با توجه به تحریم‌هایی که وجود داشت موفق شدیم 2‌درصد هم افزایش گردشگر داشته باشیم. ولی همان‌طوری که شما اشاره کردید، خریدها کم شده و فروش‌ نسبت به گذشته کاهش پیدا کرده، این هم واقعیت انکارناپذیری است که فعلا وجود دارد. اما بعد از تصویب برجام توسط مجلس شورای اسلامی، امیدها بیشتر شده و به‌ظاهر رونق در حال بازگشت به کسب‌و‌کارهاست.

یعنی شما این رونق را لمس کرده‌اید؟

بله در همین یک هفته گذشته تقاضاها برای خرید حتی ملک و سرمایه‌گذاری در جزیره کیش بیشتر شده است.

یکی از مسائلی که در مورد مراکز خرید وجود دارد این است که اینها در جایی با یک محدوده جمعیتی واقع بشوند که تعدادشان نسبت به جمعیت بیشتر نشود یا حداقل یک توازنی برقرار باشد یعنی نسبت مراکز خرید به مناطق مسکونی. کیش 91کیلومتر است و حدودا تا 350هزار متر مربع مساحب زیربنایی مراکز خرید این جزیره است. ازطرفی 30هزار جمعیت ثابت دارد. این توازن چقدر در کیش رعایت شده است؟

متاسفانه در دوره‌های گذشته مدیریت‌هایی که بر منطقه حاکم بوده خیلی توجهی به این ساختارها نداشتند، یعنی توسعه متوازنی اتفاق نیفتاده، یکی از دلایلش هم نادیده گرفتن طرح جامع کیش بوده که خوشبختانه با سیستم جدید و مدیریت جدید به طرح جامع خیلی اهمیت داده شده و طرح جامع را اطلاع‌رسانی می‌کنند که شهروندها هم در جریان طرح جامع قرار بگیرند. اگر جایی مدیران سازمان‌های مناطق آزاد از این طرح جامع انحرافی داشته باشند، NGOها می‌توانند حساسیت خودشان را نشان بدهند و جلوی این انحرافات را بگیرند.

خوشبختانه الان شرایط تغییر کرده. مجوزهای ساخت‌و‌ساز به‌صورت انبوه در سیستم مدیریت جدید و در دولت جدید خیلی داده نشده، فقط همان مجوزهای قبلی را دارند مدیریت می‌کنند، حتی خیلی‌ها که با انگیزه واسطه‌گری و دلالی وارد بازار شده بودند قرارداد‌های‌شان فسخ و سعی شده آنهایی را که سرمایه‌گذار واقعی هستند، ساپورت کنند که این ساخت‌و‌سازها در خدمت توسعه منطقه قرار بگیرد. قبلا فکر این اوضاع را نکرده بودند، ولی اخیرا براساس آمارها و تحلیل‌های علمی دارند پیش می‌روند که امیدوار هستیم در آینده شاهد این اتفاقات نباشیم. این نکته را هم باید اضافه کنم که بازار کیش علاوه بر جمعیت ثابتش روی ورود مسافران بیشترین سرمایه‌گذاری را کرده است، ولی با این اوصاف باید گفت که توازنی که شما اشاره کردید، برقرار نشده است.

منطقه آزاد بودن کیش چه تاثیری داشته که این همه سرمایه‌گذار به این منطقه بیایند و الان برندهایی خارجی علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری چه خواسته‌هایی از منطقه آزاد بودن کیش دارند؟

الگوی مناطق آزاد، الگوی بین‌المللی است و قوانین مناطق آزاد ما هم به تبعیت از همین الگوها تدوین شده و قرار بوده که مناطق آزاد پل ارتباطی بین اقتصاد ملی با اقتصاد بین‌المللی باشند. در خیلی از جهات متاسفانه این اتفاق نیفتاده و آن ظرفیت‌هایی قانونی که قانون‌گذار برای مناطق آزاد در نظر گرفته بود که به‌واسطه آن، سرمایه‌گذارها جذب مناطق آزاد شوند خیلی از این قوانین ظرفیت‌‌هایش بلااستفاده مانده و بالفعل نشده. ما امیدواریم که در اصل با برگشتن این قوه عاقله از این ظرفیت‌ها استفاده بشود. ما هم به‌عنوان بخش‌خصوصی داریم از مجاری قانونی، اجرای این قوانین را پیگیری می‌کنیم، هم از مجلس شواری اسلامی، هم از دبیرخانه شورای مناطق آزاد.

اما در کل هر منطقه آزاد به نظر من پتانسیل‌هایش با هم متفاوت است، یعنی مثلا فرض بفرمایید چابهار در بخش ترانزیت، قشم در بحث صنعت و کیش در بحث گردشگری و تجارت بیشتر می‌توانند فعالیت کنند. با همین نگاه هم در اصل سرمایه‌گذار جذب شده و قطعا اگر از این قوانین به درستی استفاده شود هم سرمایه‌گذار سود خواهد برد، هم اشتغال ایجاد خواهد شد، هم اینکه در اصل به توسعه پایدار می‌رسیم. قطعا مناطق آزاد کشور در شرایط پساتحریم می‌توانند کمک خیلی خوبی باشند برای اقتصاد ملی و خیلی از سرمایه‌گذارهای خارجی سرمایه‌گذاری‌شان را در مناطق آزاد سودمندتر می‌بینند، چون بالاخره در مناطق آزاد مالیات نیست و قطعا سرمایه‌گذار جایی سرمایه‌گذاری می‌کند که بتواند از این امکانات استفاده کند. هرچند ما اعتقاد داریم معافیت‌های مالیاتی 20ساله در مناطق آزاد بسیار کم است.

خیلی از سرمایه‌گذاری‌ها در 20سال قابل به‌سود رسیدن نیستند. این است که ما این را پیگیری می‌کنیم که افزایش معافیت را برای مناطق آزاد داشته باشیم. الان خیلی از سرمایه‌گذارهای قدیمی 20 سال‌شان که تمام شده و مشمول قوانین مالیاتی شدند. این است که پیشنهادی داده‌ایم تا این معافیت‌ها افزایش پیدا کند، چون مناطق آزاد یا معافیت‌های‌شان دائمی است یا حداقل 50سال است، تازه 50سال قابل تمدید تا 100سال. معافیت 20ساله مالیاتی برای سرمایه‌گذارها در مناطق آزاد کفایت نمی‌کند. امیدوارم این هم اصلاح شود که ما بتوانیم حداکثر استفاده را از حضور سرمایه‌گذارهای داخلی و خارجی داشته باشیم.

کمی هم سوالات ریزتر بپرسیم. حدود 20مرکز خرید و تقریبا 9 بازار محلی در کیش برای خریدوفروش وجود دارد که در این بازارها حدودا تا 2800 واحد تجاری و غرفه در حال فعالیت هستند. شما آماری از میزان اشتغال‌زایی این مراکز خرید هم دارید؟

ما حول و حوش 2700 تا 2800 عضو در جامعه بازاریان کیش داریم که این 2800 نفر عضو با خانواده‌ها‌ی‌شان چیزی حدود بیش از یک سوم جمعیت کیش را تشکیل می‌دهند یعنی اگر جمیعت کیش حول و حوش 30هزار نفر باشد، دو سوم‌شان در بازار اشتغال دارند یعنی یک حجم قابل توجهی از ساکنان جزیره کیش، در اصل خانواده بازاریان هستند. حالا به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم، بیش از 5‌هزار نفر را ساپورت می‌کنند.

با توجه به اینکه مسافران جزیره به نوعی گردشگر-خریدار هستند و یکی از نیازهای مبرم‌شان جایی برای اقامت است، چه میزان ظرفیت اقامتی در کیش دارید؟

ظرفیت‌هایی که در کیش موجود است خوشبختانه ظرفیت‌های خوبی است، ظرفیت هتلی ما در کشور ظرفیت خیلی بالایی است. بعد از تهران و مشهد، کیش ظرفیت هتلی خیلی زیادی دارد نسبت به همه شهرهای کشور. ما حدودا 3750 تخت هتلی داریم که روزانه می‌توانیم پذیرش مسافر داشته باشیم، بعد خانه‌های محلی را داریم که به‌صورت اجاره‌ای واگذار می‌شوند و اینها همه توسط معاونت گردشگری ساماندهی می‌شوند که به این ظرفیت اضافه بشوند و این ظرفیت تا 10هزار تخت هم می‌تواند افزایش پیدا کند. ولی باید در چارچوبی مشخص ساماندهی شوند که هم نظارت روی آنها انجام بشود و هم بتوانند به گردشگران سرویس بدهند.

در مورد این خانه‌های شخصی بیشتر توضیح می‌دهید؟

خانه‌های شخصی هستند که به‌صورت هتل آپارتمان درآمده‌اند. مثلا به‌صورت بلوک‌های پنج واحدی، شش واحدی و هفت واحدی که با هماهنگی آژانس‌ها آنها را اجاره می‌دهند. زمانی که هتل‌ها به اصطلاح اور یا پر هستند و ظرفیت ندارند این خانه‌ها به کمک ظرفیت هتلی می‌آیند که توسط معاونت گردشگری و اداره اماکن و نیروی انتظامی ساماندهی و مدیریت می‌شوند.

از آنجا که کم‌شدن هزینه‌ها همیشه امری خوشایند است آیا اضافه شدن این خانه‌ها می‌تواند اطمینان خاطری باشد برای خریداران که اگر این خانه‌ها اضافه شوند، روی قیمت هتل‌ها تاثیر می‌گذارد؟

تاثیر گذاشته است. قطعا هتل‌ها هم برای اینکه در یک فضای رقابتی قرار بگیرند و بتوانند ظرفیت خود را بفروشند، قیمت‌های‌شان را کاهش می‌دهند. اتفاقا قیمت هتل‌های کیش نسبت به هتل‌های شهرهای دیگر کشور بالا نیست. امسال در تابستان تورهای هتل‌های پنج ستاره‌ را سه شب و چهار روز با 450‌هزار تومان می‌فروختند که اگر شما محاسبه کنید پول بلیت رفت و برگشت مسافر هم نمی‌شود.

زمستان این قیمت‌ها بیشتر نمی‌شود؟ چون در این فصل هم خریداران زیادی به کیش می‌آیند.

نه! نه آنقدر که خیلی تاثیرگذار باشد. البته در همه جای دنیا قیمت‌ها در مواقع تعطیلات خاص بالا و پایین می‌شود و کاری‌اش نمی‌شود کرد. در کیش ایام نوروز و تعطیلات 22بهمن اوج خریدوفروش و گاه افزایش قیمت است اما اینطور نیست که از اول پاییز همه چیز ما گران بشود. همین الان هم تورهای ما ارزان است. یعنی مهر و آبان جزو ماه‌های ارزان ما محسوب می‌شود. اما مثلا از اواسط آذر چون چندین نمایشگاه بین‌المللی در کیش خواهیم داشت، ممکن است در آن تایم‌ها یک افزایش قیمتی داشته باشیم که طبیعی است. اما مثلا ما با همکاری معاونت گردشگری از سیاست پیش‌فروش بلیت‌ها حمایت می‌کنیم که گاه با 40درصد تخفیف و از یک سال قبل فروخته می‌شوند تا در زمان اوج رجوع خریداران با مشکل گرانی‌های یک‌باره مواجه نشوند.

شما به همکاری با معاون گردشگری اشاره کردید. الان مراکز خرید خودشان یک جاذبه گردشگری هستند. یعنی در فیلدهای گردشگری هم که مطالعه کنید یکی از اینها شاپینگ سنترها و مراکز خرید هستند. معاونت گردشگری در برنامه‌ریزی برای رونق گردشگری چقدر با شما هماهنگ است و ارتباط شما با معاونت گردشگری چگونه است؟

خوشبختانه ارتباط ما خیلی تنگاتنگ است. به جرأت می‌گویم به‌صورت روزانه و منظم در ارتباط هستیم. یعنی برنامه‌ها را با هم هماهنگ می‌کنیم و ارتباط خیلی خوبی وجود دارد. ما برای اینکه این انگیزه را در مراکز تجاری تقویت کنیم با همکاری سازمان منطقه آزاد یک میزگرد برندها را داریم. در آذر ماه که از برندهای خارجی دعوت می‌شود تا بتوانند در این تایم در کیش حضور پیدا کنند و برای اعطای نمایندگی مذاکره کنند. با توجه به رکود سال‌های اخیر برندهای بین‌المللی از بازارهای مناطق آزاد ما کمی فاصله گرفته‌اند و این بازارهای ما را تضعیف کرده است که ما مجددا تلاش می‌کنیم در شرایط پساتحریم، آنها را به بازارهای ایران برگردانیم. الان برندها می‌خواهند از این فرصت و مزیت بازار ایران استفاده کنند. به همین دلیل علاقه‌مندند حضور پیدا کنند، مذاکره کنند و برای فروش کالاهای‌شان در ایران برنامه‌ریزی کنند. بنابراین ما میزگردی را ترتیب دادیم با کمک معاونت گردشگری در آذر ماه همین امسال که بتوانیم در این زمینه فعالیتی را داشته باشیم. چون یکی از اعضای هیات امنای ستاد جشنواره‌ها و مناسبت‌های کیش که زیر نظر معاونت گردشگری است، یکی از اعضای هیات امنا جامعه بازاریان کیش است و من می‌توانم به جرأت بگویم عضو بسیار فعالی است.