پس لرزه «جمعه سیاه» در بازار نفت

این روزها بازار جهانی نفت شاید بیشتر از هر زمان دیگری در چند سال گذشته با تحولات سیاسی و تنش های ژئوپلیتیک، گره خورده است. پس از آنکه سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران و ابومهدي المهندس، معاون الحشدالشعبي، بامداد جمعه گذشته با حمله هوایی آمریکا در فرودگاه بغداد به شهادت رسیدند، انتظارها برای پاسخ ایران به این حادثه، بازار جهانی نفت را با انتظار و تعلیق روبه رو کرده است. از آنجا که دولتمردان ایرانی هنوز درباره نوع، چگونگی و زمان این واکنش حرفی نزده و تنها بر گرفتن «انتقام سخت» تاکید کرده اند، همین وضعیت، قیمت طلای سیاه را افزایش داده و آینده بازار جهانی نفت را با تعلیق مواجه کرده است. به عبارت دیگر، این روزها بازار نفت در حال نظاره و واکنش سنجی اقدامات ایران است، در نتیجه، این وضعیت می تواند تعلیق بازار نفت را طولانی و کشدار کند و زنگ خطری برای مصرف کنندگان طلای سیاه در بازارهای جهانی نفت باشد، بنابراین می توان روز جمعه گذشته را با تساهل «جمعه سیاه» در بازارهای جهانی نفت نامید.

«جمعه سیاه» با بازارهای نفت چه کرد؟

«جمعه سیاه» یا «بلک فرایدی» (Black Friday) به آخرین جمعه ماه نوامبر و شروع آیین خرید برای کریسمس گفته می شود و به دلیل تخفیف ویژه ای که سایت ها و فروشگاه ها برای محصولات خود در نظر می گیرند، به استقبال کم نظیر شهروندان در کشورهای مختلف منجر شده است. این روز یکی از مهم ترین روزهای خرید و فروش نه فقط در آمریکا و اروپا، بلکه در اغلب کشورهای جهان است، چرا که در آستانه کریسمس و تعطیلات سال نوی میلادی، مردم سرتاسر جهان می توانند اجناس و کالاهای گوناگون را با تخفیف های استثنایی بخرند. در سال ۱۹۶۱ میلادی، پلیس فیلادلفیا برای اولین بار در توصیف ترافیک سنگین این روز از اصطلاح «جمعه سیاه» استفاده کرد و این کلمه در روزنامه ها بازتاب وسیعی داشت و همچنان در حافظه تاریخی جهان باقی مانده است.

اما جمعه گذشته و در شروع سال نو 2020 میلادی، اتفاقی در عراق رخ داد که هنوز هم پس لرزه های آن در بازارهای جهانی احساس می شود، به طوری که با شهادت سردار سلیمانی و چند تن از مقامات الحشدالشعبي به دست آمریکا، قیمت های جهانی طلا و نفت افزایش پیدا کردند، بسیاری از بورس های جهانی ریزش کردند و همینطور بسیاری از بازارها در بهت و انتظار فرو رفتند. ولی بیشترین پس لرزه این اتفاق در بازار نفت رخ داد و قیمت نفت برنت در روز جمعه تا سطح70 دلار در هر بشکه افزایش یافت، اما در عصر جمعه اندکی تعدیل شد و نهایتا با رشد 3.6 درصدی و افزایش 2.4 دلاری در قیمت 68.66 دلار در هر بشکه آرام گرفت.

از آنجا که منطقه خاورمیانه و خلیج فارس به عنوان مهم ترین یا دست کم، یکی از مهم ترین منابع تامین انرژی در جهان شناخته می شود، تحولات آن به روشنی بر معادلات قیمت های جهانی نفت، اثرگذار است و اتفاق روز جمعه از چنان ظرفیت تکانه ای برخوردار بود که بازار جهانی نفت را در شوک فرو برد.

در این میان، تحلیلگران نفتی معتقدند که قیمت طلای سیاه می تواند تا مرز 80 دلار در هر بشکه هم صعود کند. به گفته تحلیلگران، قیمت نفت احتمالا حدود 70 دلار در هر بشکه خواهد بود، اما اگر درگیری در خاورمیانه شدت پیدا کند، به سطح 80 دلار در هر بشکه نیز خواهد رسید.

قیمت نفت به 80 دلار در هر بشکه می رسد؟

البته برخی از کارشناسان بر این باورند که این واکنش ها، کوتاه مدت است و درنهایت، بازار نفت به ثبات خود باز می گردد، گرچه نباید از جریان امور در منطقه خاورمیانه غافل ماند. آنها این واکنش ها را تنها اثر روانی این اتفاق بر بازار نفت تصور می کنند. استدلال آنها بر مازاد عرضه نفت در بازارها متکی است، زیرا «اوپک پلاس» در اجلاس اخیر خود به دلیل همین مازاد عرضه، تصمیم به کاهش تولید گرفت. در نتیجه به رغم درگیری احتمالی در منطقه، مازاد عرضه، قیمت جهانی نفت را به سمت پایین هدایت می کند.

همچنین طبق گزارشی که سایت خبری «سی ان بی سی» در همین زمینه منتشر کرده، مهم ترین دل نگرانی دولتمردان آمریکایی، اقدامات تلافی جویانه ایران است. پس از آنکه سردار سلیمانی با حمله هوایی آمریکا و به دستور مستقیم دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا ترور شد، تنش های حال حاضر میان ایران و آمریکا، شدت پیدا کرده و به مهم ترین دغدغه سیاسی و امنیتی ایالات متحده تبدیل شده است.

به گفته «سی ان بی سی»، تحلیلگران معتقدند که یک چیز واضح است؛ ایران پاسخ خواهد داد. در نتیجه، انتظار می رود درگیری ها به طور متوسط حداقل یک ماه طول بکشد و احتمالا در عراق محدود خواهد بود، به طوری که شبه نظامیان مورد حمایت ایران به پایگاه های ایالات متحده حمله خواهند کرد و برخی از سربازان آمریکایی کشته خواهند شد. ایالات متحده هم در واکنش با حمله به داخل عراق، اقدام ایران را تلافی خواهد کرد. در نهایت، این برخوردها، اثر خود را در قیمت طلای سیاه خواهند گذاشت و با اینکه قیمت نفت احتمالا حدود 70 دلار در هر بشکه خواهد بود، اما اگر درگیری در پالایشگاه های جنوب عراق و یا در بحث حمل ونقل تجاری شدت یابد، می تواند به 80 دلار در هر بشکه هم برسد.

در همین ارتباط، وزارت دفاع آمریکا در بیانیه ای اعلام کرده است که اقدامات دفاعی را برای محافظت از سربازان خود در خاورمیانه افزایش خواهد داد. در نقطه مقابل، «انتقام سخت» کلیدواژه مقامات ایران بوده است و آنها، آمریکا را به «تروریسم دولتی» و ترور غیرقانونی سردار سلیمانی در خاک عراق متهم می کنند.
قیمت نفت به میزان تنش ها در منطقه بستگی دارد

بنا به گزارش «سی ان بی سی»، اگرچه این وضعیت می تواند آغاز روند جدید افزایش قیمت نفت نباشد، اما این اتفاق برای بازارهای جهانی نفت، حیرت آور خواهد بود. به گفته تحلیلگران نفتی، شاید نتیجه گیری درباره وضعیت آینده نفت، هنوز اندکی زود باشد، چراکه در حال حاضر، هم مازاد عرضه نفت در بازارها وجود دارد و هم انتظار می رود برخی از کشورها، میزان تولید نفت خود را افزایش دهند. این در حالی است که «اوپک پلاس» (اوپک و متحدان غیراوپکی) موافقت کرده اند تا تولید نفت خود را از اول ژانویه 500 هزار بشکه در روز کاهش دهند. این 500 هزار بشکه در ادامه کاهش 1.2 میلیون بشکه ای در توافق قبلی «اوپک پلاس» است.

همانطور که از گزارش «سی ان بی سی» و همین طور دیگر تحلیل ها و گمانه زنی ها مشهود است، افزایش تنش میان ایران و آمریکا، تمام معادلات طلای سیاه در بازارهای جهانی را به هم خواهد ریخت، بنابراین این سوال که سمت و سوی بازارهای جهانی نفت به کدام سمت خواهد بود و آیا قيمت نفت، تحت تاثير حادثه روز جمعه، به 80 دلار در هر بشکه و یا بیشتر خواهد رسید، شاید هنوز پاسخ روشن و واضحي برای آن وجود ندارد، زیرا قیمت نفت در روزها و هفته های آینده به شدت و عمق واکنش ایران بستگی دارد. تا آن روز تنها باید به انتظار نشست و به نظاره معادلات بازارهای نفت پرداخت.

ارتباط با نویسنده: [email protected]