مقایسه نیروی شاغل ایران و کشورهای دیگر

سال‌های گذشته بیکاری یکی از معضل‌های اساسی در بخش قابل توجهی از اقتصادهای دنیا بوده است. تقریبا بیشتر کشورهای دنیا در حالت خوش‌بینانه توانسته‌اند سطح نیروی شاغل خود را حفظ کنند و نتوانستند تعداد شاغلان را افزایش دهند. سال 2008 که با بحران مالی عظیمی مواجه بودیم اثرات آتی این بحران در مناطق مختلف دنیا متفاوت بوده است. اقتصاد منطقه اروپا نتوانسته خود را ریکاوری کند و هم از نظر رشد اقتصادی در حد نازل باقی مانده و هم اینکه سطح افراد شاغل در منطقه یورو کمتر از سال 2008 است.

در حوزه آمریکا پس از دو سال به‌طور کامل اقتصادی ریکاوری شد و از سال 2010 هم رشد اقتصادی‌اش افزایش یافت و هم اینکه توانست به شکل پیوسته نیروی شاغل را افزایش دهد، به‌طوری که میزان افراد شاغل در ایالات متحده آمریکا از 138‌میلیون نفر به 148‌میلیون در طول چهار سال افزایش یافت. در اقتصاد بزرگی مثل چین قضیه کمی متفاوت است.در حالی‌که رشد اقتصادی چین از بالای 12درصد به زیر 8درصد رسیده اما در شش سال گذشته حدود 26 میلیون شغل ایجاد کرده که بیانگر یک ساز و کار درست اقتصادی در این کشور است. اصولا کاسته شدن رشد اقتصادی در یک کشور روند تولید شغل را کند و حتی کاهشی می‌کند، اما در این اقتصاد عظیم آنقدر انضباط مالی وجود دارد که توانسته روال تولید شغل را افزایشی نگاه داشته و سطح فعلی اشتغال در کشورش را به 772 میلیون شغل برساند. 

اما شرایط در ایران متفاوت است، از سال 2008 تاکنون ما توانستیم سطح 21.5 میلیون نیروی شاغل را حفظ کنیم و هیچ شغل جدیدی ایجاد نکردیم. اما خطر آنجا حس می‌شود که بخشی از این آمار در چند سال اخیر شیفت نیروی کار از استخدام رسمی به پیمانی به‌خصوص بخش ساختمانی است که در صورت فراگیر شدن رکود می‌تواند محل خطر باشد. دو کشور همسایه ما یعنی روسیه و ترکیه آمار متفاوتی دارند. در ترکیه میزان شاغلان از 20 میلیون نفر در سال 2008 به 26 میلیون نفر در سال 2014 رسیده که یک آمار خیره‌کننده است اما در روسیه که کاملا شبیه ایران است توانستند در چند سال اخیر سطح 72 میلیون نیروی شاغل را حفظ کنند. اینکه کشورها در تولید شغل، افزایش بهره‌وری و... چه کارهایی انجام داده‌اند و چگونه اقتصاد را رشد می‌دهند می‌تواند سرلوحه کار دولتمردان ما باشد.

در جدول جانبی نسبت نیروهای شاغل به کل جمعیت آورده شده است.  همان‌طور که در جدول مشخص است نسبت نیروی کار به کل جمعیت کشور 27.7درصد است که بسیار کمتر از کشورهای پیشرفته دنیا و 7درصد کمتر از ترکیه است. اقتصاد ایران پتانسیل جذب حداقل 6 میلیون نیروی کار دیگر را دارد که همانند کشور همسایه یعنی روسیه شود. لازمه این کار برنامه‌ریزی درست و اصولی است. جذب 6 میلیون نفر در بازار کار ایران می‌تواند اثر بسیار مثبتی هم در GDP و هم در کاسته شدن نرخ بیکاری داشته باشد. اینکه در هشت سال گذشته نتوانستیم چنین کاری بکنیم، بیانگر ضعف در بخش اشتغال‌سازی کشور است دو باید این سوال را مطرح کرد که چگونه نمی‌توانیم اشتغال ایجاد کنیم؟