بررسی استراتژی‌های دومین صنعت بزرگ کشور در پساتحریم / روزگار خودروسازان بهاری می‌شود؟

تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران سال‌ها در راه توسعه صنعت خودرو سنگ‌اندازی کرد. حالا که ابرهای تحریم از آسمان ایران کنار رفته، این پرسش مطرح است که خودروسازان با کدام استراتژی می‌توانند اهداف کلی در نظر گرفته شده در اسناد توسعه‌ای کشور را فتح کنند؟ قطع ارتباط با شرکای خارجی، بسته شدن درهای بازارهای بین‌المللی، نقل و انتقال دشوار پول و مشکلاتی از این دست از تبعات تحریم‌های یک‌جانبه بین‌المللی بودند که راه را برای پیشرفت دومین صنعت بزرگ کشور بستند و خودروسازان را در تنگنا قرار دادند.

حالا دیگر خبری از تحریم در اقتصاد ایران نیست و با توجه به اینکه از یک‌سال پیش، ایران برای روزهای بدون تحریم آماده می‌شد، نگاه‌ها به استراتژی‌ها و سیاست‌ها برای تحول در همه بخش‌های صنعت دوخته شده است. در این بین از آنجا که خودروسازی در همه کشورهای جهان نقش پررنگی در توسعه اقتصادی داشته، انتظار می‌رود که بوی تازگی در سیاست‌های خودروسازان نیز به چشم بخورد.

در حال و هوای روزهای نزدیک به پسا تحریم دو خودروساز بزرگ کشور به شمال آفریقا سفر کردند، یکی با سرمایه‌گذاری و دیگری بدون سرمایه‌گذاری. همچنین نخستین قرارداد و تفاهم نامه در صنعت خودرو نیز توسط ایران خودرو با دو شرکت پژو و بنز، به امضا رسید با شرایطی جدید که شامل ایجاد شرکت مشترک و سرمایه‌گذاری مساوی بود. اکنون پرسش اینجاست که آیا این استراتژی‌ها به توسعه ختم خواهند شد؟

ساسان قربانی، سخنگوی شـورای سـیـاست‌گذاری خودرو، در پاسخ به این پرسش به «فرصت امروز» می‌گوید: «ما باید ببینیم که چه برنامه استراتژیکی تدوین کردیم و براساس آن پیش برویم. با توجه به افق 1404 ما باید تا این سال 3‌میلیون دستگاه خودرو تولید کنیم که یک‌میلیون از آن صادر شود. مورد بعدی توسعه ساخت داخل است تا زمانی‌که ما در زمینه ساخت داخل قطعات جدی عمل نکنیم و سهم خود را افزایش ندهیم، نمی‌توانیم مدعی باشیم که خودروساز هستیم.»

او می‌افزاید: «روش‌هایی که می‌تواند به ساخت داخل منتج شود، متفاوت است. تمرکز بر خودروی ملی خودمان یا استفاده از برندهای جهانی با یک کار مشارکتی از جمله این روش‌ها هستند. ما می‌توانیم با یک کار تیمی، تولید را با تکنولوژی، دانش و سرمایه به داخل کشور بیاوریم. وقتی برندهای خارجی در کشور سرمایه‌گذاری کنند، رفتار متفاوتی خواهند داشت. یکی دیگر از مزایای انجام کار مشارکتی، ایجاد اشتغال است.»

بیوک علی مرادلو، کارشناس صنعت خودرو نیز، در گفت‌و‌گو با «فرصت‌امروز» دربــاره دیـپـلماسی‌هایی که خودروسازان باید در پساتحریم داشته باشند، بیان می‌کند: «ما وظیفه داریم 30‌درصد از تولیدمان را صادر کنیم که برای تحقق آن چند روش وجود دارد. یکی موضوع سرمایه‌گذاری برندهای مطرح است که در قالب این سرمایه‌گذاری مسیرهای صادراتی باز خواهد شد. روش دیگر بازارهای صادراتی هستند که خودروسازان ما در آن فعالیت می‌کنند.»

به گفته علی مرادلو، بحث تحریم در بازارهای سنتی صادراتی خودروسازان مشکل ایجاد نمی‌کرده است اما برای بازارهای تازه خودروسازان باید به سمتی بروند که بتوانند میزان در نظر گرفته شده برای صادرات در سند سال 1404 را محقق کنند. او ادامه می‌دهد: «فروش تحت لیسانس محصولات و سرمایه‌گذاری مشترک براساس رویکردهای اقتصادی و نه رویکردهای سیاسی از جمله راه‌هایی هستند که صنعت خودرو را به اهداف مورد نظر خواهند رساند.»

همچنین عبدالله بابایی، کارشناس صنعت خودرو، با تاکید بر اینکه بهترین دیپلماسی که می‌توان در پساتحریم پیش گرفت، مدل ایران خودرو است، به «فرصت‌امروز» می‌گوید: «اگر قرار باشد که ما وارد بازارهای بیرونی شویم، دیگر مانند گذشته و تجربیاتی نظیر سنگال نباید با سرمایه‌گذاری برویم. بلکه می‌توانیم صادرات دانش مهندسی را در پیش بگیریم که سرمایه ما هستند. درباره مدل حضور شرکای خارجی نیز باید منافع کشور در نظر گرفته شود که به اعتقاد من سرمایه‌گذاری مساوی و ورود دانش بهترین راهکار است زیرا وقتی کسی می‌خواهد از بازار ما استفاده کند باید دانش و سرمایه همراه خود بیاورد و وقتی یک شرکت سرمایه خود را درگیر می‌کند دیگر فقط دغدغه فروش سی‌کی‌دی را ندارند، بلکه به دنبال عمق بخشیدن به ساخت داخل برای ارزان تمام شدن محصولات، بالا رفتن کیفیت قطعات، به‌روز شدن خودروها و استفاده از ایران به‌عنوان مبدا صادراتی خواهد بود.»

این کارشناس صنعت خودرو معتقد است: «با توجه به سیاست‌هایی که خودروسازان به‌ویژه ایران خودرو در نظر گرفته است، روزهای خوبی در انتظار صنعت خودرو کشور است، زیرا این تفکر موجب می‌شود که دانش وارد کشور شود و بازارها بهینه شوند.»

وقتی صحبت از صنعت خودرو ایران می‌شود، در وهله اول نام دو خودروساز بزرگ کشور یعنی ایران خودرو و سایپا به چشم می‌خورد. دو خودروسازی که یکی از آنها همچنان با شیوه سنتی گذشته به راه خود ادامه می‌دهد و دیگری گویا شاید به دلیل قدرت چانه‌زنی بالاتر در همین ابتدای راه می‌خواهد حال و هوای دیپلماسی‌هایش را تغییر دهد. حالا زمان مشخص می‌کند راه‌هایی که دست‌کم در تئوری به درستی مشخص شده‌اند، به توسعه ختم می‌شوند یا خیر؟