دنیای رو به رفاه

بنا به رسم هرساله، مؤسسه لگاتوم به تازگی گزارشی درباره شاخص رفاه کشورهای جهان ارائه داده است. میزان پولی که یک کشور دارد یکی از عوامل رفاه به شمار می رود، اما مؤسسه لگاتوم برای رتبه بندی خود عوامل زیادی را در نظر گرفته است.

این مؤسسه 104 متغیر را برای تهیه فهرست خود مقایسه کرده که شامل شاخص های سنتی مانند سرانه تولید ناخالص داخلی و شمار افرادی بوده که کار تمام وقت داشته اند، اما آمارهای جالبی مانند شمار سرورهای اینترنتی مطمئنی که یک کشور دارد و میزان استراحت مردم بر مبنای روز به روز هم مورد بررسی قرار گرفته اند.

این متغیرها سپس به 9 زیر شاخص کیفیت اقتصادی، فضای کسب وکار، حکومتداری، آموزش، بهداشت و درمان، ایمنی و امنیت، آزادی شخصی، سرمایه اجتماعی و محیط زیست طبیعی تقسیم شده اند. نگاهی به رتبه بندی کشورها در این جدول نشان می دهد، شاخص های اقتصادی نقشی پررنگ تر در تعیین جایگاه کشورها از نظر این مؤسسه انگلیسی دارد و سهم شاخص های اقتصادی از شاخص های آزادی فردی بیشتر است. برخی کشورهای عربی مانند امارات، عربستان و کویت که از نظر آزادی فردی در جایگاه خوبی در عرصه جهانی قرار ندارند، در این جدول رتبه های بالایی را به خود اختصاص داده اند.

امسال 149 کشور مورد بررسی قرار گرفته اند. نروژ در هفت سال گذشته رتبه برتر این شاخص را در اختیار داشت، اما در سال 2016 کشور جدیدی مرفه ترین کشور جهان شناخته شد. کشورهای نیوزیلند، نروژ، فنلاند، سوییس و کانادا در رده های اول قرار گرفتند.

همچنین در میان کشورهای عضو بریکس، آفریقای جنوبی با رتبه 48 در مقام اول قرار گرفت و پس از آن به ترتیب برزیل، چین، روسیه و هند قرار گرفتند. بریکس  (به انگلیسی: BRICS) نام گروهی به رهبری قدرت های اقتصادی نوظهور است که از به هم پیوستن حروف اول نام انگلیسی کشورهای عضو برزیل، روسیه، هند، چین وآفریقای جنوبی تشکیل شده است.

در ابتدا نام این گروه بریک نام داشت، اما پس از پیوستن آفریقای جنوبی به بریکس تغییر نام یافت. هرچند اعضای گروه بریکس همگی به غیر از روسیه در رده کشورهای در حال توسعه یا اقتصادهای در حال ظهور هستند ولی عموماً به واسطه اقتصادهایی با رشد پرشتاب و فراگیر و نفوذ تأثیرگذار بر امور جهانی و منطقه ای از دیگر کشورها متمایز می شوند.

براساس نظریه های قدیمی اقتصاد، افزایش رشد اقتصادی، میزان رفاه را نیز افزایش می دهد و در نتیجه میزان رضایت افراد در زندگی بالا می رود، اما بررسی های اخیر نمایانگر این است که این رابطه الزاما مستقیم نیست.

برای مثال افزایش میزان درآمد درصورتی باعث رفاه می شود که تورم افزایش نیابد و در کشورهای پیشرفته، رشد اقتصادی الزاما سبب رفاه بیشتر نیست. در کشورهای کمونیستی نیز اگرچه رفاه در حال بهبود است، اما اختلاف طبقاتی همچنان بالاست. مطالعات نشان می دهد که اختلاف استاندارد شادی بین مردم اتحاد جماهیر شوروی و روسیه از بین رفته و دلیل آن فعالیت بالای اقتصادی روسیه و از طرفی دیگر کاهش میزان رضایت از زندگی مردم کشورهای اروپایی است.

براساس گزارش لگاتوم، ظهور و تشدید فعالیت های داعش، گسترش جنگ و خشونت در خاورمیانه و آسیب پذیری کشورهای این حوزه سبب شده تا شاخص رفاه کشورهای سوریه و عراق بیشتر از قبل روند نزولی داشته باشد.

علت اصلی این روند هم تضعیف جوامع این کشورهاست که از سست شدن توانمندی خانواده ها و کمک های دولت، افزایش بیکاری، بی ثباتی اقتصادی و بالا رفتن نگرانی شهروندان ناشی می شود. با این همه لگاتوم تأکید دارد که این مسائل تنها به عراق و سوریه مربوط نمی شود و اکثر کشورهای خاورمیانه و آفریقای شمالی را دربرمی گیرد.