کشتوکار گلخانهای یکی از روشهای شناختهشده و معمول در تولید محصولات کشاورزی است که محدودیتهای مربوط به شرایط خوب یا بد جوی را نداشته و قابلیت سرمایهگذاری هم در مناطق سردسیر و هم در مناطق گرمسیری را دارد. خصوصا با پیشرفتهای فناوری در دنیای امروز و ساخت سیستمهای گرمایشی و سرمایشی جدید، امکان بهرهوری از روشهای گلخانهای در تولیدات کشاورزی بیشتر شده است.همچنین صرفهجویی در مصرف حاملهای انرژی در دنیای امروز راهکاری آیندهنگر و قابل تقدیر است که در بسیاری از کسبوکارهای جهان رعایت میشود. کمبود منابع آبی و گرمایی در بخش کشاورزی باعث شکلگیری تجارت گلخانهای شده است که با مصرف کمتر انرژی، به تولید محصولات مورد نیاز مردم میپردازد، این مسئله خصوصا در کشورهایی که با بحران کمآبی روبهرو هستند بیشتر به چشم میخورد.
چشمانداز جهانی تجارت گلخانهای
کشتوکار گلخانهای یکی از مهمترین کسبوکارهای دنیای امروز است که موازی با اهداف جهانی انرژی پیش میرود و سعی در به حداقل رساندن مصارف آن دارد. ضمن اینکه تولیدات گلخانهای نسبت به کشاورزی سنتی بازده بالاتری نیز دارند و به همین دلیل تقاضای بازار جهانی برای آنها بیشتر است، بهطوریکه پیشبینی میشود این صنعت در سالهای آینده رشد چشمگیری پیدا کند. طبق آمارهای گرفته شده، تجارت گلخانهای تا سال 2020 با نرخ رشد سالانه 8.8درصد به ارزشی برابر با 29. 64میلیارد دلار میرسد.
در این میان، بهویژه سیستمهای گرمایشی و گلخانههای شیشهای بزرگترین سهم را در این بازار طی سالهای اخیر داشتهاند. همچنین در سال 2015 میوهها و سبزیجات گلخانهای حداکثر سهم بازار را به خود اختصاص داده بودند و انتظار میرود که در سالهای آتی نیز بیشترین سهم در محصولات گلخانهای از آنِ میوه و سبزی باشد.
سهم تجهیزات گلخانهای در این صنعت
در میان تجهیزات مربوط به کشتوکار گلخانهای، سیستمهای گرمایشی بزرگترین سهم را در این بازار به خود اختصاص دادهاند و بعد از آنها نیز سیستمهای خنککننده در مقام دوم هستند. سیستم گرمایشی یکی از الزامات حیاتی و مهم برای تولید گیاهان و میوهها در تجارت گلخانهای محسوب میشود که حرارت داخلی فضا را تامین میکند.
همچنین به لحاظ نوع، گلخانههای شیشهای بیشترین سهم را در این بازار دارند و بعد از آنها گلخانههای پلاستیکی قرار دارند. دلیل غالب بودن نوع شیشهای نیز بیشتر زیبایی و دوام آنهاست ولی باید توجه داشت که نوع شیشهای به دلیل اینکه نرخ انتقال حرارت آن بالاست، باعث از دست دادن گرمای بیشتری از فضای داخلی گلخانه میشود، بنابراین به لحاظ حفظ انرژی کارایی کافی ندارد.
میوه و سبزی؛ بیشترین میزان تولید
میوهها و سبزیجات بیشترین سهم را در تولیدات گلخانهای دارند و گلهای زینتی گلخانهای در مقام بعدی قرار دارند. گسترش شهرنشینی باعث بالاتر رفتن تقاضا برای میوهها و سبزیجات شده است و از طرفی بحرانهای کمآبی و کاهش منابع انرژی نیز از دیگر دلایلی هستند که تقاضای جهانی را نسبت به میوهها و سبزیجات گلخانهای بیشتر کردهاند.
بزرگترین بازارهای جهانی
طبق آمارهای گرفته شده، اروپا در سال 2015 بزرگترین بازار برای تجارت گلخانهای تخمین زده شده است و پیشبینی میشود در دوره مورد پیشبینی یعنی تا سال 2020 آمریکای شمالی بیشترین میزان رشد را با بالاترین نرخ رشد سالانه داشته باشد. در حال حاضر بیش از 55کشور در جهان به کشت محصولات گلخانهای مشغول هستند.
در ایالات متحده آمریکا مساحتی بیش از 15هزار هکتار به این منظور اختصاص داده شده است، کانادا، اسپانیا و ایتالیا نیز از جمله کشورهایی هستند که با اختصاص دادن زمینهای زیادی برای کشاورزی گلخانهای، صیفیجاتی مانند فلفل، هندوانه، توتفرنگی، لوبیا، گوجه و خیار تولید میکنند.
تجارت گلخانهای در آسیا
در میان کشورهای آسیایی، چین و ژاپن بزرگترین کاربران کشتوکار گلخانهای محسوب میشوند، خصوصا به لحاظ توسعه فناوری چین یکی از سرآمدن این صنعت است که چیزی بیش از 51هزار هکتار را تحت پوشش محصولات گلخانهای دارد، علاوه بر آن 11هزار هکتار از اراضی خود را نیز برای محصولات گلخانهای مانند انگور، گیلاس، خرمالو، انجیر، لیمو و انبه اختصاص داده است. طیف گستردهای از میوهها و سبزیجات گلخانهای نیز در مساحتی بیش از 40هزار هکتار در ژاپن تولید میشوند.
توسعه تجارت گلخانهای در کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز در سالهای اخیر بسیار چشمگیر بوده و دلیل آن نیز عمدتا شرایط آبوهوایی خاص این مناطق است که امکان کشاورزی سنتی را ندارند، بنابراین کشاورزی گلخانهای بهعنوان راهکاری موثر مورد استفاده قرار گرفته است. بهعنوان مثال 12000هکتار در ترکیه برای تولید محصولات کشاورزی و همچنین پرورش گل در نظر گرفته شده است. همچنین در عربستان سعودی نیز بیش از 95درصد از کل تولیدات صیفی گلخانهای را خیار و گوجه تشکیل میدهد.