تجارتی به‌ظاهر ساده اما کاملا حرفه‌ای

به‌طور کلی دکمه لباس سال‌هاست وارد زندگی ما شده و این محصولات اوایل حضورشان در زندگی بشر به نوعی بیانگر جایگاه و موقعیت اجتماعی آنها بوده، چون ثروتمندان با استفاده از فلزات گرانبها مثل طلا و نقره لباس‌هایشان را با دکمه آذین می‌کردند و دیگر اقشار جامعه با چوب یا استخوان حیوانات سعی در آراستن لباس‌هایشان داشتند. اما این روند تقریبا از یکی دو قرن پیش، به نوعی تجارت یا صنعت در بخش‌های مختلف اجتماعی تبدیل شد و اگرچه هنوز هم به نوعی در گروه زیورآلات می‌‌توان برخی از تولیدات را مشاهده کرد ولی از آن دوره تاکنون تجارتی بزرگ یعنی چندین برابر ساکنان کره زمین را مهیا کرد.

برخی کارشناسان مد درباره گستره بازار و صنعت تولید دکمه در اقتصاد بین‌المللی به‌خصوص کشورهای تولید‌کننده معتقدند اگر تولید کننده‌ای به دنبال آمار تولید و مصرف دکمه است، کافی است به دکمه‌های پیراهن و دیگر البسه خود توجه کند، چون به‌صورت متوسط حداقل 10دکمه هر روز همراه ما به این سو و آن سو در حرکت است و متوسط عمر برخی از آنها تنها دوماه برآورد شده است.

جواد درودیان، رئیس اتحادیه پیراهن‌دوزان تهران در این زمینه به خبرنگار ما گفت: با درنظر گرفتن اینکه 2500 واحد صنفی تهران در دو بخش مردانه و زنانه مشغول فعالیت هستند، می‌توان به نوعی میزان مصرف دکمه هر یک از واحدهای تولیدی را به‌صورت تقریبی محاسبه کرد. درودیان در ادامه افزود: فرض بر این است که رونق تولید در این تعداد واحد تولیدی کاملا محسوس باشد و هر واحد تولیدی نیمه مدرن بتواند روزانه 100پیراهن (زنانه یا مردانه) تولید کند و هر پیراهن 10 دکمه نیاز داشته باشد، می‌بینیم روزانه 2میلیون و 500 هزار عدد دکمه برای تکمیل تولید آنها در تهران نیاز است.

به گفته این مقام صنفی، تعداد برآورد شده مصرف دکمه در تهران را اگر بخواهیم در سطح ایران مورد نظر داشته باشیم لازم است این عدد را تقریبا چهار برابر در نظر بگیریم، چون در برخی استان‌ها تعداد واحد‌های صنفی کمتر از تهران است، به همین دلیل میانگین را در سطح ایران می‌توانیم نزدیک به 10هزار واحد تولیدی پروانه‌دار درنظر داشته باشیم. هرچند این آمار فقط مربوط به تولید‌کنندگان پیراهن است و همه می‌دانیم در برخی تولیدات دیگر مثل کیف و کفش نیز دکمه کاربردهایی داشته و استفاده می‌شود.

صنعتی که خانگی هم دارد

کارشناسان و سرمایه‌گذاران در این صنعت معتقد هستند با توجه به اینکه طراحی و ساخت انواع و اقسام دکمه با صنعت مد گره خورده و این صنعت یعنی مد و فشن اکنون در قرن حاضر به سرعت در حال تغییر و تحول است تولید دکمه نیز دستخوش تغییراتی عمده شده و بخش قابل توجهی از آن به ذوق هنری طراحان پوشاک و امکان برقراری ارتباط آنها با تولیدکنندگان دکمه مرتبط شده است. از این رو به نوعی دور از ذهن نیست اگر بگوییم تولید دکمه همواره در تکاپو و حرکت است و هرگز سکون را برنمی‌تابد، به صورتی که حلقه تکمیل‌کننده صنعت پوشاک شناخته شده است.

میترا مظفری، یکی از طرا‌حان پوشاک در این زمینه به «فرصت امروز» می‌گوید: طراحی پوشاک امروز با توجه به اهمیت زیبایی ظاهری و آراستگی به‌صورت قابل‌توجهی به طراحی انواع دکمه وابسته شده است، چون علاوه بر نوع پارچه، مدل و طرح پوشاک این دکمه‌‌ها هستند که تکمیل‌کننده کار هستند و گاهی اوقات طراحی لباس‌ها براساس نوع و طرح دکمه‌ها صورت خواهد گرفت که شاهد مثال آن ضرب‌المثلی در زبان فارسی است که می‌‌گوید: «این دکمه را بگیر و برایش کت بدوز.» وی که گستره مواد اولیه تولید دکمه را در هر آنچه در طبیعت است می‌داند، می‌افزاید: نمی‌توان فراموش کرد که طبیعت، اکثر مواد مورد نیاز تولید دکمه را در اختیار تولیدکنندگان قرار داده است ولی از آنجا که موضوع حفاظت از محیط‌زیست امروز به نوعی در صنعت مد نیز وارد شده (پوشاک سازگار با محیط زیست) بسیاری از تولیدکنندگان دوباره به استفاده از موادی مثل چوب برای دکمه‌‌های مورد نیازشان روی آورده‌اند که این روند باعث شده تا کسب‌و‌کاری با ارزش افزوده بالا برای برخی از مشاغل‌خانگی ایجاد شود.

مظفری درباره ارتباط نزدیک طراحی لباس و پوشاک و دکمه می‌گوید: در مواردی تولیدکنندگان عمده دکمه با ایجاد ارتباط نزدیک با طراحان پوشاک سعی می‌کنند اطلاعاتی درباره طرح‌های جدید گرفته و بر مبنای جنس پارچه و رنگ‌های مد روز دست به تولید بزنند؛ درحالی که گروهی از طراحان با توجه به اینکه تولیدات بسیار منحصربه‌فردی دارند خود درباره تولید دکمه‌‌های مورد نیازشان اقدام کرده و در نهایت طرح‌های تجاری آن را به تولیدکنندگان می‌فروشند.

این طراح پوشاک با اشاره به برخی عرف‌های اقتصادی در مراکز مد مثل ایتالیا، فرانسه و آمریکا تصریح می‌کند: در این کشورها به دلیل اینکه صنعت مد بسیار فعال است و همه ارتباط مستقیم مد و صنعت تولید دکمه را درک کرده‌‌اند تولیدکنندگان دکمه برای اینکه بتوانند به نوعی بازار تضمینی تولید خودشان را در اختیار بگیرند با پرداخت مبالغی قابل توجه به طراحان مطرح پوشاک تمام طرح‌های دکمه‌ای آنها را پیش‌خرید می‌کنند تا بتوانند همزمان با فصل برگزاری نمایشگاه‌های مد تولیدات‌شان را در سطحی انبوه در بازار هدف‌شان داشته باشند.

خاص باشید تا بیشتر درآمد داشته باشید

هرچند همواره صحبت از صنعتی قابل توجه و اقتصادی گسترده در این زمینه صورت گرفته اما آنچه زیاد درباره‌ آن سخن به میان نیامده دکمه‌هایی خاص است. چون دقیقا همانند طراحی جواهرات این دکمه‌ها نیز به نوعی به زیورآلات تبدیل شده و برای مصارفی خاص تهیه می‌شوند. به‌عنوان مثال در چین گاهی دکمه‌‌هایی با استفاده از مواد طبیعی و انواع صدف می‌توانند ارزش افزوده بسیار بالایی برای تولیدکنندگان‌شان به ارمغان آورد به همین دلیل بیشتر تولیدکنندگان بنام دکمه در کشورهای مطرح این صنعت در دوبخش تولید انبوه و تولید خاص سرمایه‌گذاری می‌کنند، با این توجیه اقتصادی که  گاهی تولیدات خاص آنها می‌تواند سرمایه‌ای قابل توجه برایشان ایجاد کرده و حتی هزینه‌های جاری بخش تولید انبوه را تامین کند.

از کیلویی تا دانه‌ای

اگر از موضوع تولید و سرمایه‌گذاری در این صنعت رنگارنگ بگذریم، حالا به قول معروف نوبت به دودوتا چهارتای فروش رسیده است و براساس عرفی که در بازار این تولیدات است، برخی از تولیدات عموما پلاستیکی به‌صورت کیلویی فروخته می‌شود و گروه دیگر که در بخش تولیدات خاص شناخته شده‌اند، به‌صورت دانه‌‌ای. اما آنچه لازم است مدنظر داشته باشیم واحد عمده فروشی دکمه به‌صورت قراص (144عدد) محاسبه می‌شود و مبنای پرداخت‌ صورت حساب شناخته شده است.

درباره صدور فاکتور مبانی محاسبه طرح، جنس، تعداد سفارش و داخلی یا خارجی بودن دکمه است، به صورتی که گاهی دکمه‌های خاص وارداتی به ازای هر یک هزار عدد 20دلار و در تولیدات معمول بین دو تا سه دلار فروخته می‌شود هرچند فلزات گرانبها و تزیینات خاص قیمت‌های متفاوتی به خود می‌بیند. جالب اینجاست که تفاوت قیمت میان این دو روش محاسبه می‌تواند گواهی از گردش مالی بسیار زیاد این بازار به‌ظاهر ساده باشد، چون دکمه از کیلویی سه هزار تومان در بازار وجود دارد تا دانه‌‌ای 15هزار تومان.