تب مالت؛ از تولید تا مصرف

این روزها در هر شهری و سر هر کوی و برزنی که می‌رسی یا یک فروشگاه لبنیات سنتی دایر شده یا مغازه‌ای برای تبدیل به لبنیات سنتی فروشی در دست تعمیر و تجهیز است. محصولاتی مانند شیر، انواع ماست، پنیر، کره، خامه و غیره در این مغازه‌ها با نرخ‌های متفاوت و اغلب گران به فروش می‌رسند. این‌گونه محصولات که از سوی مراجع یا صنف مربوط نرخ‌گذاری مشخصی نمی‌شوند، برای فروشندگان فله‌ای یا همان لبنیات سنتی حاشیه سود بسیار خوبی را تضمین می‌کنند.

این در حالی است که در وضعیت کنونی و با اختلافاتی که میان دامداران و صنایع لبنی درگرفته و هر دو گروه از تولیدکنندگان که سهم اصلی و بزرگ در صنعت لبنیات کشور دارند، از شرایط بازار مصرف و سود ناشی از فروش محصول‌شان راضی نیستند.

سنتی فروشی لبنیات با حاشیه سود مناسب

در بحبوحه اختلاف میان دامداران و صنایع لبنی، تنها فله‌ای فروشان هستند که از این آشفته بازار به وجود آمده سودهای سرشار می‌برند، البته به دلیل تخلفاتی که برخی صنایع لبنی در سال‌های اخیر مرتکب شده‌اند و بی‌اعتمادی که در مصرف‌کننده ایجاد کرده‌اند، سنتی‌فروشان از این وضعیت به سود خود بهره جستند. اقبال گسترده و روزافزون مردم به لبنیات سنتی و فروش بالای این فروشگاه‌ها که هر روز مانند قارچ در هر محله و خیابانی سربرمی‌آورند، گویای این واقعیت تلخ است.

با پیشرفت روزافزون تکنولوژی و صنعت در جهان امروز شاید دیگر کمتر کشوری (به‌جز کشورهای آفریقایی و برخی کشورهای آسیایی) که دوره پیشرفت را سپری می‌کنند، از شیر و لبنیات سنتی آن هم در چنین گستره وسیعی استفاده کند. گسترش مصرف لبنیات سنتی و غیر‌پاستوریزه خطر شیوع ابتلا به بیماری‌های ریشه‌کن شده‌ای مانند تب‌مالت را در کشور بیشتر کرده است و این به یکی از نگرانی‌های اصلی مسئولان وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی تبدیل شده است. البته بازار مصرف هنوز با برخی تخلفات صنایع لبنی نیز روبه‌روست و این موضوع هم دغدغه دیگر مسئولان مربوط است.

آماده‌باش برای توقف فروش لبنیات سنتی

رئیس سازمان ملی استاندارد ایران گفت: جلوگیری از عرضه سنتی محصولات لبنی از وظایف سازمان استاندارد نیست اما به وزارت بهداشت، وزارت جهادکشاورزی و سازمان حمایت مصرف‌کنندگان اعلام کردیم که آماده همکاری هستیم. نیره پیروزبخت با اعلام اینکه با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت به‌ویژه سازمان حمایت بنا داریم خدمات پس از فروش را ساماندهی کنیم، افزود: بعضی از موارد مرتبط با خدمات پس از فروش جزو استانداردها نیست اما با رویکردی که داریم و به‌ویژه با ابلاغ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی که پوشش استاندارد را به محصولات داخلی مشمول کرده محصول هم شامل خدمت و هم شامل کالاست و یکی از خدمات هم خدمات پس از فروش است.

رئیس سازمان ملی استاندارد به ایسنا گفت: قطعا باید عرضه شیر و محصولات لبنی ساماندهی شود تا از بیماری‌هایی مانند تب‌مالت و دیگر آلودگی‌های میکروبی جلوگیری شود.

کارخانه‌ها شیر 1440تومانی نمی‌خرند

رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان ضمن تاکید براینکه هیچ‌گونه افزایش قیمتی در شیر و لبنیات نداشتیم، گفت: ناظران سازمان حمایت برای اجرای ابلاغیه معاون اجرایی رئیس‌جمهور در کارخانه‌های لبنی مستقر شده‌اند اما کارخانه‌ها به دلیل مشکلاتی که دارند هنوز شیرخام را کیلویی 1440 تومان نخریده‌اند.

محمود نوابی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: ناظران این سازمان در واحدهای لبنی مستقر هستند و کار را به‌گونه‌ای پیش می‌بریم که هم دامداران و هم واحدهای لبنی که هر دو لازم و ملزوم هم هستند، ضرر نکنند و در شرایط تعاملی مشکل حل شود. وی افزود: فقط سازمان مرکزی تعاون روستایی از برخی دامداری‌ها شیر خام را  کیلویی1440تومان خریده و تبدیل به شیرخشک کرده‌ است.

نوابی با اشاره به امتناع کارخانه‌های لبنی از خرید شیر خام به قیمت کیلویی 1440 تومان، گفت: این کارخانه‌ها مجاز نیستند هیچ‌گونه افزایش قیمتی نسبت به اسفند سال گذشته در محصول تولیدی اعمال کنند و هرگونه افزایش قیمت قابل طرح شکایت است.

مبازره با تب مالت و کمبود اعتبار

مهدی خلج، رییس سازمان دامپزشکی درباره مقابله با بیماری تب مالت به «فرصت امروز» می‌گوید: سازمان دامپزشکی برای مقابله با این بیماری برنامه‌هایی دارد اما برای مبارزه همه‌جانبه نیازمند نیروی انسانی متخصص کافی هستیم، همچنین تامین اعتبارهای لازم برای این کار مشکل دیگر سازمان است.

خلج تاکید می‌کند: بر همین اساس برنامه راهبردی مناسبی تهیه کرده‌ایم و به دولت و مجلس داده‌ایم تا برای رسیدن به اهداف مطلوب و حفظ سلامت جامعه حمایت‌های لازم انجام شود. ما برای مبارزه با تب مالت در کشور به 123میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم و امیدواریم مجلس و دولت در این زمینه همکاری‌های لازم را انجام دهند.

توان و امکانات محدود سازمان دامپزشکی

رییس سازمان دامپزشکی با اشاره به امکانات موجود برای مبارزه با بیماری تب‌مالت، می‌گوید: تلاش ما بر این است با همین امکاناتی هم که داریم بر مشکل موجود چیره شویم اما توان و امکانات سازمان دامپزشکی محدود است و نیازمند کمک‌های بیشتر.

خلج آسان‌ترین راه مبارزه با بیماری‌هایی مانند تب مالت را پیشگیری با واکسیناسیون می‌داند و می‌افزاید: در پنج‌ماهه نخست امسال 25میلیون و 650هزار نوبت واکسیناسیون تب مالت دامی در کشور توسط سازمان دامپزشکی انجام شده که نسبت به زمان مشابه در سال گذشته 36 درصد افزایش عملکرد داشته‌ایم.

یک روز تاخیر هم جایز نیست

وی کمبود نقدینگی را مشکل دیگر سازمان دامپزشکی برای ارائه خدمات بهتر و بیشتر در راستای حفظ سلامت و بهداشت جامعه می‌داند و می‌گوید: با کمبود مالی جدی روبه‌رو هستیم و برای تامین نیروی انسانی متخصص هم مشکل داریم. به دلیل حساسیت وظایف سازمان دامپزشکی و وظایفی که در حیطه پیشگیری از بیماری‌ها و سلامت جامعه دارد، انتظارات ملی و تعهدات بین‌المللی هم از آن زیاد است و باید بتوانیم وظایف مان را به‌صورت مطلوب انجام دهیم.

خلج تاکید می‌کند: اگر تنها یک روز از تعهدات‌مان عقب بمانیم و تاخیر داشته باشیم، در عرصه‌های مختلف نمودار خواهد شد و این موضوع بر تعهدات ما می‌افزاید. بنابراین افزون بر حمایت‌های دولت و مجلس به مشارکت‌های مردمی هم نیاز داریم.

***

کارخانه‌ها شیر 1440تومانی نمی‌خرند

رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان ضمن تاکید براینکه هیچ‌گونه افزایش قیمتی در شیر و لبنیات نداشتیم، گفت: ناظران سازمان حمایت برای اجرای ابلاغیه معاون اجرایی رئیس‌جمهور در کارخانه‌های لبنی مستقر شده‌اند اما کارخانه‌ها به دلیل مشکلاتی که دارند هنوز شیرخام را کیلویی 1440 تومان نخریده‌اند. محمود نوابی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: ناظران این سازمان در واحدهای لبنی مستقر هستند و کار را به‌گونه‌ای پیش می‌بریم که هم دامداران و هم واحدهای لبنی که هر دو لازم و ملزوم هم هستند، ضرر نکنند و در شرایط تعاملی مشکل حل شود. 

وی افزود: فقط سازمان مرکزی تعاون روستایی از برخی دامداری‌ها شیر خام را کیلویی 1440 تومان خریده و تبدیل به شیرخشک کرده‌ است. نوابی با اشاره به امتناع کارخانه‌های لبنی از خرید شیر خام به قیمت کیلویی 1440 تومان، گفت: این کارخانه‌ها مجاز نیستند هیچ‌گونه افزایش قیمتی نسبت به اسفند سال گذشته در محصول تولیدی اعمال کنند و هرگونه افزایش قیمت قابل طرح شکایت است.

***

مبازره با تب مالت و کمبود اعتبار

مهدی خلج، رییس سازمان دامپزشکی درباره مقابله با بیماری تب مالت به «فرصت امروز» می‌گوید: سازمان دامپزشکی برای مقابله با این بیماری برنامه‌هایی دارد اما برای مبارزه همه‌جانبه نیازمند نیروی انسانی متخصص کافی هستیم، همچنین تامین اعتبارهای لازم برای این کار مشکل دیگر سازمان است.

خلج تاکید می‌کند: بر همین اساس برنامه راهبردی مناسبی تهیه کرده‌ایم و به دولت و مجلس داده‌ایم تا برای رسیدن به اهداف مطلوب و حفظ سلامت جامعه حمایت‌های لازم انجام شود. ما برای مبارزه با تب مالت در کشور به 123میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم و امیدواریم مجلس و دولت در این زمینه همکاری‌های لازم را انجام دهند.

توان و امکانات محدود سازمان دامپزشکی

رییس سازمان دامپزشکی با اشاره به امکانات موجود برای مبارزه با بیماری تب‌مالت، می‌گوید: تلاش ما بر این است با همین امکاناتی هم که داریم بر مشکل موجود چیره شویم اما توان و امکانات سازمان دامپزشکی محدود است و نیازمند کمک‌های بیشتر.

خلج آسان‌ترین راه مبارزه با بیماری‌هایی مانند تب مالت را پیشگیری با واکسیناسیون می‌داند و می‌افزاید: در پنج‌ماهه نخست امسال 25میلیون و 650هزار نوبت واکسیناسیون تب مالت دامی در کشور توسط سازمان دامپزشکی انجام شده که نسبت به زمان مشابه در سال گذشته 36 درصد افزایش عملکرد داشته‌ایم.

یک روز تاخیر هم جایز نیست

وی کمبود نقدینگی را مشکل دیگر سازمان دامپزشکی برای ارائه خدمات بهتر و بیشتر در راستای حفظ سلامت و بهداشت جامعه می‌داند و می‌گوید: با کمبود مالی جدی روبه‌رو هستیم و برای تامین نیروی انسانی متخصص هم مشکل داریم. به دلیل حساسیت وظایف سازمان دامپزشکی و وظایفی که در حیطه پیشگیری از بیماری‌ها و سلامت جامعه دارد، انتظارات ملی و تعهدات بین‌المللی هم از آن زیاد است و باید بتوانیم وظایف مان را به‌صورت مطلوب انجام دهیم.

خلج تاکید می‌کند: اگر تنها یک روز از تعهدات‌مان عقب بمانیم و تاخیر داشته باشیم، در عرصه‌های مختلف نمودار خواهد شد و این موضوع بر تعهدات ما می‌افزاید. بنابراین افزون بر حمایت‌های دولت و مجلس به مشارکت‌های مردمی هم نیاز داریم.

***

تهدید، هشدار یا واقعیت؟

فرار کارخانه‌های لبنی به کشورهای همسایه

نظارت‌های دستگاه‌های مربوط در حوزه غذا یکسان نیست و به همین دلیل میزان سودبری در زنجیره غذایی کشور هم مختلف است. این موضوع به‌ویژه در صنایع لبنی چشمگیر است و افزون بر مسائل اقتصادی، تهدیدهایی هم برای بهداشت و سلامت جامعه درپی دارد. در حوزه محصولات لبنی، نه‌تنها نظارت‌های یکسان بر صنف و صنعت انجام نمی‌شود بلکه در بخش مالیات‌ها هم وضعیت نابرابری وجود دارد. این مشکل نشان از ضعف دستگاه‌های نظارتی کشور است که تنها به صنایع فشار می‌آورند و صنف‌ها را تقریبا آزاد می‌گذارند. قوانین باید در بخش‌هایی که مربوط به سلامت و بهداشت جامعه است، سفت و سخت برای همه یکسان اجرا شود.

شوربختانه درحالی که صنایع لبنی از نظر اعمال قیمت‌ها، نرخ‌گذاری‌ها، نظارت‌های بهداشتی و مالیات‌ها همواره از سوی دولت‌ها زیر فشار قرار دارند اما اصنافی مانند لبنیات سنتی آزادانه نرخ‌گذاری می‌کنند و مانند صنایع لبنی زیربار فشارهای مالیاتی و بهداشتی هم نیستند. درخصوص خرید شیرخام هم صنایع با مشکلاتی مواجه هستند. آمارهای رسمی بانک مرکزی نشان می‌دهند که رکود اقتصادی بر کشور حاکم است و این موضوع بر سبد غذایی مردم تاثیر بسیاری گذاشته است.

صنایع لبنی در چنین وضعیتی حاضر نشده‌اند قیمت محصولات خود را همگام با افزایش قیمت سایر کالاها، گران کنند و این به آن معنا نیست که حاشیه سود صنایع لبنی زیاد باشد. ما هم نگران سبدغذایی مردم هستیم، هم نگران وضعیت صنایع لبنی که منافع دامداران را نیز به دنبال دارد. نمی‌خواهیم سود مقطعی 3-2 ماهه نصیب دامداران شود و کسب‌و‌کارشان تنها در یک زمان کوتاه به رونق بیفتد اما در درازمدت زیان کنند. ما باید به منافع همدیگر بیندیشیم و سود و زیان هر دو صنعت (دامداری و لبنی) را با هم در نظر بگیریم.

منتها اگر وزارت جهاد کشاورزی بر خواسته خود مبنی بر قیمت 1440 تومانی شیرخام پافشاری کند، صنایع بزرگ‌تر لبنی کشور چاره‌ای جز این ندارند که بازارهای خارجی را که سود مناسبی دارند انتخاب کنند. صنایع لبنی با توجه به نیاز بازارهای خارجی می‌توانند کارخانه‌های لبنی را در کشورهایی مانند عراق ایجاد کنند و با خرید شیر به قیمت مناسب‌تر، حاشیه سود خود را نیز بالا ببرند. این یعنی فرار سرمایه که در این صورت دامداران هم زیان می‌کنند.

این هشدار یا تهدید نیست بلکه شرایط اشتباهی است که سیاست‌گذاری‌های غلط در کشور برای صنایع لبنی ایجاد کرده‌اند و گویا کسی این خطر را احساس نمی‌کند. صنایع بزرگ لبنی در شرایط کنونی نه‌تنها بازارهای داخلی بلکه بازارهای صادراتی را نیز دارند از دست می‌دهند و این در نهایت به ضرر دامداران هم خواهد بود.