تاثیر رقابت بر عملکرد اقتصادی

در فضای اقتصادی، جهانی شدن و رشد تجارت بین المللی، رقابت میان کشور ها را به یک مبحث مهم اقتصادی در دنیا تبدیل کرده است. ظهور کشور های در حال توسعه مانند برزیل و هند، نیز از طرفی دیگر اهمیت رقابت اقتصادی را افزایش می دهد.

کشور ها برای جذب هر چه بیشتر سرمایه  خارجی و تصاحب سهم بیشتری از بازار بین المللی و منطقه ای با یکدیگر رقابت می کنند و در نهایت این رقابت به بهبود عملکرد اقتصادی آنها خواهد انجامید. رقابت در کسب و کار یک کشور هم به جذابیت خدمات و تنوع کالاها و محصولات تولیدی منجر خواهد شد.

مفهوم رقابت اقتصادی

رقابت اقتصادی چیست و کدام کشور ها رقابتی ترین کشور های دنیا هستند؟ مباحث و مسائلی که در مورد رقابت اقتصادی مطرح می شوند بسیار متنوع هستند و به همین دلیل ارائه یک تعریف مشخص از مفهوم رقابت اقتصادی دشوار است.

همان طور که قبلا ذکر شد، رقابت، تعریف و مفهوم واحدی ندارد به این دلیل که این مفهوم جوانب و جنبه های مختلفی از فعالیت های اقتصادی را پوشش می دهد. علاوه بر آن، موضوع رقابت اقتصادی، یک مفهوم پویا و در حال تحول است. اما کارشناسان به طور سنتی، میان دو مفهوم رقابت میان شرکت ها و رقابت  میان کشور ها تمایز قائل می شوند.

رقابت میان شرکت ها، به طور کلی به رقابتی اطلاق می شود که بر مبنای آن هر شرکت تلاش می کند سهم خود را از بازار های داخلی و خارجی به دست آورد و آن را حفظ کند. رقابت میان شرکت ها اثر بسیار زیادی روی اشتغال دارد و شرکت ها با رقابتی تر شدن، در واقع فعالیت های اقتصادی خود را توسعه می دهند.

رقابت میان کشور ها هم برخلاف باور عمومی، عملکرد آنها در صادرات نیست. به طور کلی، قیمت رقابتی، هزینه های تولید،  هزینه های حمل ونقل، عوارض گمرکی، نرخ ارز و... در رقابتی شدن کشور تاثیر می گذارند. کشور ها با تغییر سیاست های پولی مانند تغییر نرخ ارز و کاهش هزینه های تولید و بهبود کیفیت می توانند سهم بیشتری در بازار های جهانی به دست آورند و به عبارتی رقابتی تر عمل کنند. به علاوه، کشور ها می توانند با ارتقای زیرساخت های حمل و نقل و استفاده از تکنولوژی بر بهره وری بیشتر تاثیر بگذارند.

اتحادیه اروپا هم، رقابت میان کشور ها را به عنوان یک توانایی برای کشور در بهبود مداوم استاندارد های زندگی مردم، سطح بالای اشتغال و انسجام اجتماعی در محیطی با کیفیت تعریف می کند. به عبارت دیگر، توانایی کشور برای حفظ و جذب سرمایه گذاران و بهبود فعالیت های اقتصادی در راستای توسعه پایدار و رفاه مردم است. اقتصاددانان اغلب دو ویژگی را برای هر دو این دو رقابت ها در نظر می گیرند:

1- رقابت قیمت، براساس ظرفیت تولید کالا و ارائه خدمات به قیمتی پایین تر از رقبای آنها با همان کیفیت.

2- رقابت ساختاری، براساس توانایی تحمیل کالا به بازار اما نه با رقابت بر سر قیمت، بلکه رقابت بر سر کیفیت و نوآوری و...

کشور ها چگونه رقابتی تر عمل می کنند؟

همان طور که تعریف مشخص و دقیقی از مفهوم رقابت وجود ندارد، در واقع شاخص  واحدی هم برای ارزیابی آن وجود ندارد. شاخص های بسیاری در رقابتی بودن یا نبودن یک شرکت یا کشور موثر هستند و رویکرد های مختلفی برای بررسی آن مورد استفاده قرار می گیرد.

هر ساله، دو رده بندی از رقابتی ترین کشور های دنیا توسط دو موسسه معتبر توسعه مدیریت و مجمع اقتصاد جهانی به ترتیب در ماه های مه  و سپتامبر منتشر می شود. در موضوع رقابتی بودن کشور ها، چند شاخص مهم معمولا ارزیابی می شود.

شاخص های رقابتی بودن یک کشور

1- شاخص صادرات: میزان سهم صادرات یک کشور در صادرات جهانی یا یک منطقه خاص از دنیا

2- شاخص قیمت صادرات: نسبت قیمت های کالاها، محصولات یا خدمات صادر شده یک کشور در مقایسه با قیمت های کالاها، محصولات و خدمات وارد شده

3- شاخص ضریب نفوذ : نسبت بین میزان واردات به بازار داخلی یک کشور. در واقع این شاخص میزان وابستگی بازار داخلی به خارج از کشور را نشان می دهد

4- شاخص پوشش: نسبت میان ارزش صادرات و ارزش واردات بین دو کشور یا یک منطقه.
شاخص های رقابتی بودن یک شرکت

درباره رقابتی بودن شرکت ها نیز این شاخص ها مورد بررسی قرار می گیرند:

1- شاخص سهم بازار : سهم شرکت از بازار که از رقبای خود گرفته و آن را تصاحب کرده است.

2- شاخص سودآوری: نسبت درآمد شرکت از فعالیت های اقتصادی و میزان سرمایه گذاری در بازار و بازار سهام و بورس.

3- شاخص بهره وری : نسبت میزان کالا ، محصولات و خدمات ارائه شده توسط شرکت به اندازه و میزان منابع انسانی و سرمایه.