ضرورت تغییر نظام آموزشی کشور بر پایه تربیت دانش آموزان کسب و کارآفرین

به قلم : محمدرضا محمدی

کارشناس اقتصادی

یکی از مشکلات موجود در نظام اقتصادی ایران فعال نبودن آموزش کسب و کار در سیستم نظام آموزشی است. سیستم نظام آموزشی می تواند پایه و اساس شکل گیر نظام کسب و کار در سال های آینده باشد. در کشورهای توسعه یافته کودکان و نوجوانان از مقاطع تحصیلی مختلف با شیوه های مختلف و سیتسم های موجود در کسب و کار آشنا می شوند و می توانند با آموزش مناسب، امکان مناسبی برای تولید و تجارت فراهم کنند.

در سیستم نظام آموزشی کودکان از طریق خواندن و فراگیری کتاب های درسی با دنیای بیرون آشنا می شوند. این آشنایی باید به گونه ای باشد که کودک از همان دوران آموزش احساس استقلال کند و بتواند راهی برای کسب درآمد فراهم کند.

بنابراین کتاب های آموزشی و مربیان و معلمان نقش مهمی در شکل گیری یک نظام منسجم کسب وکار دارند تا بتواند آینده خود را براساس داده های آموزشی شکل دهند. اگر به فکر فردای روشن نظام کسب و کار هستیم از دریچه سیستم نظام آموزشی رعایت برخی از موارد ضروری است:

الف: متولیان نظام آموزشی با تغییر و اصلاح سیستم آموزشی موجود می توانند دانش آموزان را از دوران کودکی و نوجوانی به شیوه های مناسب با ساز وکارهای ساختار کسب وکار آشنا کنند و زمینه ها را برای فعال شدن ذهن آنها فراهم کنند. در حال حاضر سیستم نظام آموزشی در این زمینه فعال نیست و هیچ برنامه ای ندارد. شاید لازم باشد قبل از هر چیز مسئولان نظام آموزشی برای تغییر سیستم اقدام کنند.

ب: گام دوم پس از تغییر سیستم، طبعا کتاب های آموزشی می تواند عامل مهمی برای آشنایی دانش آموزان با دنیای شورانگیز کسب وکار باشد. طبعا به تناسب سن دانش آموزان می توان مطالب آموزشی مناسبی تهیه و تدوین کرد و این گروه فعال ذهنی را با دنیای کسب و کار آشنا کرد. این روزها وقتی از دانش آموزان سؤال می شود که در آینده می خواهی چه کاره شوی فقط به چند شغل کلیشه ای اشاره می کنند. پزشک یا مهندس و یا معلم شدن و گاه خلبان شدن تنها تصوری است که دانش آموز از دنیای کسب و کار دارند. در صورتی که صدها و هزاران شغل وجود دارد که می توان ذهن دانش آموز را از طریق کتاب های آموزشی مناسب با آنها آشنا کرد.

دانش آموز باید بداند در همین کشور یک گروهی لامپ تولید می کنند، گروهی تخته وایت برد، گروهی میز و صندلی، گروهی سنگ و سرامیک، گروهی شیشه و پنجره و گروهی فرش و گلیم، گروهی کاغذ و خودکار، گروهی کتاب و دفتر، گروهی عینک و لنز، گروهی دوچرخه و اتومبیل و... تولید می کنند و ذهن بسته آنها را به سمت تولید رهنمون کرد.

دانش آموز وقتی با انواع تولید و شیوه های مختلف آشنا می شود بی تردید پس از مدتی علاقه مندی خود را به گروهی از فعالیت تولیدی نشان می دهد و همین آشنایی مقدمه ای برای ورود به دنیای کسب و کار پس از تحصیل می شود. تجربه هنرستان های قدیم یا طرح کاد نشان می دهد که اگر زمینه ها فراهم می شود دانش آموز با توجه به ذهن فعال خود می تواند ارتباط خوبی با این دسته از آموزش های برقرار کند و کتاب های درسی را با اشتیاق بخواند. 

ج: بی تردید در آشنایی دانش آموزان با نظام کسب وکار، مربیان و معلمان نقش مهم و ارزنده ای دارند و اگر مربی یا آموزش دهنده با این دنیای شورانگیز تولید و تجارت آشنا نباشد طبعا نمی تواند در دانش آموز ایجاد انگیزه کند.

مربیان می توانند با آموزش های لازم بسترها را برای تولید و تجارت در سال های آینده فراهم کنند. دانش آموز تابعی از سیستم های آموزشی از جمله معلم است تا آنچه او می گوید از دل و جان قبول کند و آن را فراگیرد و با شوق و ذوق ادامه دهد. هیچ گاه یادم نمی رود که وقتی در دوران راهنمایی با کتاب حرفه وفن (نظام آموزشی قدیم) آشنا شدم با چه شوق و ذوقی آمادگی لازم برای انجام آزمایش های مختلف را داشتم و حتی بلافاصله بعد از آمدن به خانه قبل از هر چیز به فکر انجام آزمایش هایی بودم که به تازگی یاد گرفته بودم. روشن شدن یک لامپ با کلید برق معمولی و نیم متر سیسم آنچنان شوقی در من برمی انگیخت که ساعت ها با این وجد و شور زندگی می کردم. یا وقتی به شکل مستقیم و کارگاهی با قطعات اتومبیل آشنا شدم دست از پا نمی شناختم و باید شکرگزار معلمانی باشم که با تسلط و احاطه کامل به درستی دروس را آموزش می دادند. گرچه در سال آینده با معلمی روبه رو شدیم که نه تنها دانش لازم را برای آموزش نداشت بلکه نمی توانست در ما ایجاد انگیزه کند. از این رو مربی و معلم می تواند نقش مهم و اساسی در معرفی انواع کسب وکارها داشته باشد مشروط به اینکه خود نیز علاقه مند به شیوه های مختلف کسب و کار باشد.

د: آزمایشگاه ها و کارگاه ها نیز در سیستم نظام آموزشی جدید می توانند بسیار مهم باشند. در سیستم نظام آموزش جدید قرار بر این است تا دانش آموز از نزدیک با با کسب و کار آشنا شوند و آنها را به خوبی لمس کند، اگر طرح کاد شهید رجایی در ایران به درستی اجرا می شد شاید امروز وضعیت کسب وکار به گونه ای دیگر بود و می توانستیم در بخش هایی با رشد و توسعه روبه رو باشیم. امروز دانش آموز حتی فارغ التحصیل رشته مکانیک از دانشگاه با قطعات و سیستم اتومبیل آشنا نیست و حتی حضور آنها در برخی نمایندگی های اتومبیل صرفاً نمایشی است. برای اینکه این گروه از نزدیک و به تجربه با این نوع از کسب وکار آشنا نشدند. اگر آزمایشگاه ها و کارگاه های مجهز به وسایل و امکانات کافی و جدید باشد می تواند ذهن فعال دانش آموز را با شیوه های مختلف کسب و کار آشنا کند و راهی برای شروعی دوباره و نو بگشاید.

در حال حاضر برخی کارگاه ها و آزمایشگاه های مدارس نمی توانند جوابگوی نیازهای دانش آموزان باشند اما با تغییر سیستم نظام آموزشی طبعا تعریف و مصداق جدیدی از کارگاه ها و آزمایشگاه ها به دست می آید و دستاوردهای جدیدی نیز حاصل خواهد شد.

زمان و مکان نیز می تواند در سیستم نظام آموش جدیدی که بر پایه کسب و کار شکل گرفته متفاوت از سیستم نظام سنتی باشد. دانش آموزان در یک زمان مشخص به دنبال کسب علم و دانش است اما دانش آموز باید به گونه ای از این سیستم آموزشی تربیت شود که بتواند از تمامی ظرفیت ها زمانی برای آشنایی دنیای کسب وکار و باز آفرینی آن فعالیت کند. از این رو الزام به حضور در کلاس های مدبری در این سیستم جدید نمی تواند گره گشا باشد، دانش آموز باید در زمان های مختلف و در مکان های متفاوت با نظام های کسب وکار آشنا شود و آنها را باید در محل کسب وکار با گوشت و پوست و چشم و گوش و عقل و جانش درک کند تا ملکه ذهن او شود و بتواند آنها را به صورت عملی در کسب و کار به کار گیرد.

اگر به فکر اصلاح و ترمیم ساختار نظام کسب و کار در ایران هستیم، نباید تغییر سیستم نظام آموزشی در جهت آشنایی با دنیای کسب و کار را فراموش کنیم. سیستم نظام آموزشی عامل تعیین کننده ای در بهبود وضعیت اقتصادی است. اگر چه ثمره این تغییر و تحول نیازمند زمان است اما پس از حداقل دو دهه با جمعیتی از افراد روبه رو می شویم که می توانند تغییری بنیادی در نظام کسب وکار به وجود آورند.

امروزه همه دانش آموزان با دنیای تکنولوژیک تلفن همراه آشنا هستند اما آموزش استفاده درست از این ابزار در جهت تولید و تجارت می تواند مقدمه ای برای ورود حرفه ای آنان به دنیای کسب و کار باشد.