وقتی خرج بیشتر از دخل می‌شود...

کتاب‌های اصول اقتصاد و مدیریت مالی پر از ایده‌های منطقی، درست و خوبی است که اغلب فقط به‌صورت تئوری درست از آب درمی‌آیند؛ گاهی در زندگی مشکلات غیر‌قابل پیش‌بینی یا غیر‌قابل کنترلی پیش می‌آید که هیچ فرمول اقتصادی گره‌گشا و حریف بی‌پولی نمی‌شود. هرکسی با هر میزان درآمدی ممکن است در دوره زمانی محدودی دچار بحران مالی شود و میزان مخارج زندگی‌اش بیشتر از درآمد شود. پیدا کردن راه‌حلی برای پوشاندن میزان کسری بودجه فقط مخصوص دولت‌ نیست و در خانه هم تنظیم بودجه و داشتن یک برنامه مالی مشخص، برای یک دوره زمانی معین، تنها راه موثر برای حل مشکلات و بحران‌های مالی است.

در قدم اول برای پیدا کردن راه‌حل، باید برای یک دوره مشخص زمانی، مثلا یک ماه یا یک هفته هرآنچه را خرج می‌شود نوشت و سبد خانواده یا بودجه یک نفر را تا جای ممکن محاسبه کرد تا به‌طور دقیق بدانیم با میزان درآمد خود، چقدر کسری داریم یا دقیقا چقدر پول لازم است تا تعادل بین دخل و خرج دوباره برقرار شود. ابتدا باید مخارج و هزینه‌ها، بدهی‌ها و قسط‌های پرداختی را دسته‌بندی کرد. در قدم دوم، تا جای ممکن از هزینه‌ها کاست و در مرحله آخر به دنبال پیدا کردن راهی برای بیشتر شدن درآمد بود.

وقتی با کسری پول مواجه می‌شویم باید گروه هزینه و مخارج را اولویت‌بندی کرده و بدانیم کدام پرداخت یا هزینه هم واجب است هم ضروری. بدهی و بازپرداخت قسط به مخارج شخصی اولویت دارد. باید از جریمه‌ شدن بابت دیرکرد جلوگیری کرد. پرداخت نکردن بدهی و قسط، صرفه‌جویی نیست، تولید هزینه اضافی است. قبض‌های آب و برق، تلفن، جریمه ماشین و... را باید حتما به‌موقع پرداخت تا برای تاخیر درپرداخت، مشمول جریمه نشویم. بعضی هزینه‌ها و مخارج واجب است، اما نه ضروری است و نه فوری که در وقت بحران مالی، باید فورا آنها را شناسایی و حذف کرد.

باید به دنبال پیدا کردن روش‌های صرفه‌جویی در هرکدام از گروه هزینه‌ها بود. همیشه راهی وجود دارد. حتی با تغییر در شیوه آشپزی یا رفت‌و‌آمد روزمره هم مبلغی از هزینه‌ها صرفه‌جویی می‌شود. لازم نیست کل روند زندگی را تغییر بدهید. گاهی تغییرات کوچک هم به صرفه‌جویی کمک بزرگی می‌کند. رفتن به فروشگاهای بزرگ در زمان بحران مالی را ممنوع کنید. خرید از روی لیست همیشه به تعدیل هزینه‌ها کمک می‌کند. خرید از دست‌فروش‌ها و حتی کالاهای ارزان اما غیرضروری هم ممنوع است. بسیاری در طول یک ماه دو روسری ارزان می‌خرند که در مجموع مبلغ پرداختی آنها بیشتر از هزینه خرید یک روسری گران است که اول ماه به‌عنوان صرفه‌جویی نخریده‌اند.

اضافه کاری هم یک راه‌حل برای بیشتر شدن حقوق است، به شرط آنکه ساعت کار بیشتر، هزینه‌های تازه‌ای به‌وجود نیاورد. اگر هر شب تا دیروقت اضافه‌کاری کنید اما شام بخرید یا به علت دیر شدن با تاکسی دربست یا تاکسی تلفنی به منزل بازگردید و برای کارهای منزل یا نگهداری از فرزند خود مجبور شوید کارگر استخدام کنید، به بهتر شدن اوضاع مالی‌تان کمکی نمی‌شود. برقراری تعادل بین درآمد و هزینه کمک می‌کند تا با آرامش بیشتری زندگی کنیم. کم‌پولی خلق و خوی همه را دیر یا زود بد می‌کند. پنهان کردن شرایط بد و نابسامان مالی از اعضای خانواده، به بهانه نگران نکردن آنها اغلب کاری بی‌فایده است. به‌خصوص بچه‌ها زود‌تر از آنچه انتظار می‌رود از همه چیز باخبر می‌شوند. اغلب بچه‌ها در این مواقع بسیار مسئولیت‌پذیر هستند و می‌توان از آنها خواست برای مثال یک ماه مسئول ثبت مخارج خانواده باشند. آنها دقیق و درست و با سماجت و دقت، بهتر از هر حسابرسی، همه چیز را ثبت و به کاهش هزینه‌ها به سهم خود کمک خواهند کرد.

* روزنامه نگار و جهانگرد