روز گـــذشتــه محســـن صالحی نیا، رئیس هیات مدیره ایران خودرو، تایید کرد که از سمت خود در هیات مدیره این شرکت استعفا داده تا فقط در یک شغل و آن هم به عنوان معاون امور صنایع وزیر صنعت، به فعالیت خود ادامه دهد. اما آیا این استعفا را می توان به عنوان عقب نشینی دولت از صنعت خودرو تلقی کرد؟
پس از اینکه نام صالحی نیا از اطلاعات پورتال اطلاع رسانی ایران خودرو حذف شد، او در گفت و گو با «فرصت امروز» خبر از استعفای خود از این سمت داد. دلیل این استعفا بخشنامه اخیر معاون اول رئیس جمهوری مبنی بر ممنوعیت فعالیت ستادی در دو شغل عنوان شد. همواره بر سر اینکه مدیران ارشد دو خودروساز بزرگ ایران منصوبین دولتی بوده یا از معاونین وزیر صنعت انتخاب می شدند، نقد وارد بود و مهم ترین دلیل آن هم که این روزها رنگ بیشتری به خود گرفته، به مشارکت با خودروسازان خارجی باز می گشت، چراکه به اعتقاد کارشناسان، بیش از اینکه ماهیت و توانایی های دو خودروساز دولتی ایران برای سرمایه گذاران خارجی مطلوب باشد این استفاده از رانت دولتی موجود در این دو خودروساز بود که شرکای خارجی را به سمت آنها سوق می داد و این گونه بود که شانس توسعه بخش خصوصی خودرو، کمتر و کمتر می شد.
دلیل دیگر این بود که گرچه دو شرکت ایران خودرو و سایپا چند سال پیش حرکت ناقصی به سمت خصوصی سازی داشته اند، اما وجود همین مدیران دولتی هیچ گاه اجازه نخواهد داد که ساختار آنها به ساختار سودده بخش خصوصی تبدیل شود. حالا یکی از معاونین وزارت صنعت به گفته خودش خودخواسته از این سمت استعفا داده؛ اتفاقی که در صورت ادامه و جایگزین نشدن یک مقام دولتی دیگر، می تواند گام مهمی محسوب شود، اما آیا می توان این گام را به معنای عقب نشینی دولت از صنعت خودرو تعبیر کرد؟
امیرحسن کاکایی، استاد دانشگاه علم و صنعت ایران، در پاسخ به این پرسش به «فرصت امروز» می گوید: «گرچه اقدام آقای صالحی نیا قابل تقدیر است، اما متاسفانه نمی توان آن را به منظور عقب نشینی دولت از صنعت خودرو تعبیر کرد. باید به این موضوع توجه کنیم که حتی اعضای غیرموظف هیات مدیره شرکت هایی نظیر ایران خودرو، نقشی کلیدی برعهده دارند و نیاز به تمرکز کافی دارند، بنابراین باید افرادی در این هیات مدیره حضور داشته باشند که صرفا یک شغل داشته باشند، بنابراین استعفای افراد دو شغله و دولتی اتفاق خوبی خواهد بود.»
او می افزاید: «این گام خوب را نمی توان تغییر تفکر دولت برای حضور در صنعت خودرو تلقی کرد، زیرا استراتژی ای که دولت در قراردادهایی مانند رنو در پیش گرفته کاملا خلاف این است که بخواهد از صنعت خودرو عقب بکشد، بلکه بیشتر نشان دهنده تمایل دولت برای حضور بیشتر در این صنعت است.»
فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو نیز در این باره در گفت وگو با «فرصت امروز» اظهار می کند: «کنار رفتن مسئولان وزارت صنعت از مدیریت خودروسازی ها همان موضوعی بود که از مدت ها پیش از آن به عنوان لازمه جذب سرمایه گذاری خارجی یاد می شد. خروج صالحی نیا از صنعت خودرو بسیار مهم است و این پیغام را به سایر شرکا می دهد که نگران رقابت با ایران خودرو نباشند.»
او ادامه می دهد: «این اقدام نشان دهنده این است که دولت به این نتیجه رسیده که باید اجازه دهد فضا به سمت رقابتی شدن پیش برود تا بهبودی در شرایط بازار خودرو تغییر کند. خروج یک مقام ارشد دولتی از مدیریت ایران خودرو نگرانی رقابتی نبودن فضای بازار را برای سایر شرکا کم می کند.»
زاوه درباره حضور دولت در قرارداد رنو نیز تصریح می کند: «سهامداری ایدرو در جوینت ونچر رنو کار درستی نبوده، ولی شاید راهکار دیگری هم وجود نداشته است. اما جایی که مدیریتش برعهده یک خودروساز خارجی است، توانایی مقابله با دستورالعمل های داخلی را دارد و می تواند به صورت مستقل پیش برود.»
پس از استعفای رئیس هیات مدیره ایران خودرو، این بار باید منتظر کناره گیری امیرحسین قناتی، عضو هیات مدیره سایپا و مدیرکل دفتر نیرومحرکه و صنایع خودروی وزارت صنعت از یکی از سمت هایش بود.
ارتباط با نویسنده : [email protected]