خمیرمرغ در پیچ و خم ممنوعیت

ممنوعیت استفاده از خمیرمرغ در تولید فرآورده‌های گوشتی (سوسیس، کالباس، همبرگر و غیره) حدود سه سال پیش (سال90) توسط سازمان ملی استاندارد ایران به‌صورت موقت مطرح شد تا استانداردهای جدید و کامل تدوین و اعلام شود. این موضوع در ابتدا با مخالفت‌های سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی کشور روبه‌رو شد و تا جایی ادامه یافت که سرانجام وزارت بهداشت نیز با ممنوعیت مصرف خمیر‌مرغ در فرآورده‌های گوشتی موافقت کرد.

در تابستان امسال، رسول دیناروند، رییس سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، این خبر را به رسانه‌ها اعلام کرد و این مسئله با مخالفت سازمان دامپزشکی، کارخانه‌ها و صنایع فرآورده‌های گوشتی همراه شد. درحالی‌که سازمان دامپزشکی همواره بر این ادعای خود مبنی‌بر اینکه استفاده از خمیرمرغی که تاییدیه این سازمان را داشته باشد، برای کارخانه‌ها منعی ندارد، پافشاری می‌کند، اما سازمان استاندارد و سازمان غذا و دارو، همچنان بر ‌طبل ممنوعیت  مطلق این ماده می‌کوبند.  

«فرصت امروز» در همین زمینه گزارشی در تاریخ 30 مهرماه امسال منتشر کرد. در این گزارش، رسول دیناروند در پاسخ به پافشاری رییس سازمان دامپزشکی مبنی‌بر استفاده از خمیر‌مرغ در فرآورده‌های گوشتی، صراحتا اعلام کرد که این سازمان (دامپزشکی) در جایگاهی نیست که در این زمینه نظر بدهد. به گفته دیناروند، سازمان دامپزشکی تنها وظیفه نظارت بر محصولات خام دامی را دارد نه فرآورده‌های گوشتی. 

احضار مسئولان سازمان غذا و دارو و دامپزشکی به دادسرا

و اما در ادامه ماجرا و اقرار و انکارهای مسئولان این سه سازمان در قبال ممنوعیت یا مجاز بودن خمیر‌مرغ در فرآورده‌های گوشتی، خبر اشتراک نظر و تفاهم هر سه سازمان بر سر ادامه استفاده از خمیرمرغ به نقل از مهدی خلج، رییس سازمان دامپزشکی در هفته گذشته در خبرگزاری‌ها بازتاب یافت که ابهام‌ها و پرسش‌هایی را برای مردم و رسانه‌ها به وجود آورد. در پی انتشار این خبر که واکنش‌های مسئولان سازمان غذا و دارو و سازمان ملی استاندارد را نیز در پی داشت، خبر دیگری مبنی‌بر احضار رییس سازمان دامپزشکی از سوی شعبه 15 دادسرای کارکنان دولت منتشر شد. 

به گفته مصطفی ترک همدانی، یکی از وکلای شاکی پرونده خمیرمرغ، در تاریخ یازدهم آذرماه امسال، معاون غذا و داروی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پیرو احضار شعبه 15 دادسرای کارکنان دولت و به منظور ارائه توضیحات در‌خصوص پرونده روغن پالم، خمیرمرغ و خمیر برنج در دادسرا حضور یافت. در این جلسه، بازپرس از معاون غذا و دارو خواست درخصوص تولید غیر‌بهداشتی خمیرمرغ و عدم‌نظارت سازمان غذا و دارو بر این مسئله توضیح دهد که معاون غذا و دارو پاسخ داد، این سازمان برای نخستین‌بار موضوع غیر‌بهداشتی بودن خمیرمرغ را مطرح و مهرماه سال گذشته این موضوع را کشف کرده است. 

ترک همدانی افزود: در ادامه این جلسه معاون غذا و دارو مدعی شد سازمان دامپزشکی درخصوص خمیرمرغ به این سازمان فشار می‌آورد و می‌گوید سازمان غذا و دارو مانع تولید فرآورده‌های خوراکی است و به صنعت غذایی کشور خسارت زده است. 

نشست محرمانه‌ای که رسانه‌ای شد

بر پایه این گزارش، این در حالی است که رییس سه سازمان غذا و دارو، استاندارد و دامپزشکی در نشستی برای رسیدن به نتیجه‌ای مشترک برای ممنوعیت یا مجاز بودن استفاده از خمیرمرغ در فرآورده‌های گوشتی در تاریخ 11 آذرماه گرد هم آمدند و گویا به نتایجی هم دست یافتند. در این نشست مقرر شده بود نتایج آن به رسانه‌ها اعلام نشود، اما یکی از مسئولان سازمان دامپزشکی حاضر در نشست، موضوع را رسانه‌ای کرد و درنتیجه، مسئولان سازمان استاندارد و غذا و دارو نسبت به آن موضع گرفتند و خبر لغو ممنوعیت را تکذیب کردند. 

در پی اعلام این خبر در خبرگزاری‌ها، رییس سازمان ملی استاندارد نیز اعلام کرد: خمیرمرغ تولیدی در کشور با کیفیت فعلی، در صورت انطباق با مقررات ملی فقط می‌تواند در تولید خوراک دام مورد استفاده قرار گیرد و مصرف انسانی ندارد. نیره پیروزبخت، در رد سخنان خلج مبنی‌بر تفاهم به دست آمده، اظهار کرد: تاکنون هیچ‌گونه تفاهم‌نامه‌ای مبنی‌بر بلامانع بودن استفاده از خمیر مرغ در فرآورده‌های گوشتی از قبیل سوسیس، کالباس و همبرگر بین این سازمان با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان دامپزشکی کشور منعقد و امضا نشده و استفاده از خمیرمرغ در فرآورده‌های گوشتی به دلیل مخاطرات بهداشتی و موضوع حلیت همچنان ممنوع است. 

پس از آن، مدیر روابط عمومی سازمان غذا و دارو نیز اخبار منتشر شده درباره استفاده از خمیرمرغ را از سوی مسئولان وزارت بهداشت رد کرد. محمد هاشمی با بیان اینکه درخصوص مکاتبات اداره کل فرآورده‌های غذایی، آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو سو‌ءتفسیرهایی از سوی برخی سازمان‌ها و رسانه‌ها صورت گرفته، تصریح کرد: خبرهای منتشر شده درخصوص مجاز بودن خمیرمرغ‌ تکذیب می‌شود. 

 منافع چه کسانی تهدید یا تامین می‌شود؟ 

پرسش مهمی که در پی این تایید و تکذیب‌ها ایجاد می‌شود اینکه چه دست‌هایی پشت این ماجرا پنهان شده و چه کسانی از ممنوعیت یا مجاز بودن استفاده از خمیرمرغ در فرآورده‌های گوشتی سود یا زیان می‌کنند؟ 

یک مقام مسئول اقتصادی وزارت کشاورزی در این خصوص به «فرصت امروز» می‌گوید: بی‌تردید، هیچ‌یک از رؤسای سازمان‌های مربوط (دامپزشکی، استاندارد و غذا و دارو) صاحب بنگاه‌های اقتصادی نیستند، اما پشت هر یک از این سازمان‌ها، بنگاه‌های اقتصادی کوچک و بزرگی هستند که در صورت ممنوعیت یا مجاز شدن خمیرمرغ، سود یا زیان‌های هنگفت می‌کنند. این بنگاه‌های اقتصادی در بحث‌های کلان نیز تاثیرگذارند و بر نشست‌های کارشناسی بخش نیز بی‌تاثیر نیستند. 

وی تصریح می‌کند: در کشور با انباشت تولید مرغ روبه‌رو هستیم. گرچه تولید مرغ زیاد است، اما در بخش کیفیت، اندازه و صنایع بسته‌بندی مشکلاتی داریم که توان صادراتی را از ما می‌گیرد. یکی از راه‌هایی که برای تعادل‌بخشی در بازار مرغ مطرح شده، استفاده از آن در صنایع فرآورده‌های گوشتی است. در این صورت صنایع تولیدکننده خمیر‌مرغ رو به ورشکستگی می‌گذارند و مشکلاتی در بخش به وجود می‌آید. 

وی می‌افزاید: از سوی دیگر وزارت بهداشت به‌عنوان مسئول قانونی ناظر بر مواد‌غذایی نیز حق قانونی خود را اعمال می‌کند و استفاده از خمیرمرغ را به‌جز در صنایع خوراک دام، مجاز نمی‌داند. هر‌یک از سازمان‌های مربوط، در بحث‌های فنی و نظارتی محق هستند و سعی دارند موضع‌گیری‌ها و جدل‌های علمی و جایگاهی خود را به رخ دیگری بکشند، اما چیزی که در این میان در نظر گرفته نمی‌شود، منافع ملی و عمومی است. 

گاومیش هندی یا خمیرمرغ؟ 

موضوع دیگری که در این بحبوحه ذهن را درگیر می‌کند اینکه آیا غیر‌بهداشتی بودن فرآورده‌های گوشتی مانند سوسیس و کالباس تنها مربوط به استفاده از خمیر‌مرغ می‌شود؟ مقام بلندپایه اقتصادی وزارت کشاورزی در این خصوص به «فرصت‌امروز» می‌گوید: برخی از شرکت‌های بزرگ فرآورده‌های گوشتی مانند کاله، درخواست واردات گاومیش‌های پیر هندی را داده‌اند. درحالی‌که وزارت بهداشت و سازمان ملی استاندارد در گذشته اجازه واردات و استفاده آن را در تولید سوسیس و کالباس نیز داده‌اند و هم‌اکنون نیز حساسیتی نسبت به آن ندارند. اگر خمیرمرغ مجاز اعلام شود، منافع واردکنندگان گاومیش‌های هندی تامین نمی‌شود و برعکس، اگر ممنوعیت ادامه یابد، تولیدکنندگان خمیرمرغ زیان می‌بینند. 

گوشت هندی کاملا سالم و بهداشتی است

پژمان داوری، مدیرعامل کارخانه فرآورده‌های گوشتی سولیکو (هولدینگ فرآورده‌های گوشتی آمل)، در واکنش به این سخنان در گفت‌و‌گو با «فرصت امروز»، تصریح می‌کند: واردات گوشت از هند سال‌هاست که با نظارت‌های شدید و سختگیرانه سازمان دامپزشکی انجام می‌شود. ضمن اینکه واردات گوشت از هند نیاز به درخواست کارخانه‌ها ندارد و توسط شرکت‌های واردکننده انجام می‌شود.  

وی ادامه می‌دهد: مصرف گوشت گاو (بوفالو ox) براساس آیین‌های مذهبی هندی‌ها ممنوع است و بیشتر برای صادرات استفاده می‌شود. ایران یکی از کشورهای واردکننده گوشت بوفالو از هند است که نظارت‌های دامپزشکی در پیش از کشتار، حین کشتار و سپس قطعه و بسته‌بندی گوشت به‌صورت کامل انجام می‌گیرد. داوری اظهار می‌کند: از هر 10 لاشه دام (بعد از کشتار)، دامپزشکان ایرانی مقیم، روی  یکی از آنها آزمایش‌های لازم مانند شمارش تخم انگل و غیره را انجام می‌دهند و در صورت وجود مشکل بهداشتی، لاشه تایید نمی‌شود. بنابراین، گوشت هندی نه‌تنها مشکلی از نظر کیفیت و بهداشت ندارد، بلکه بسیار سالم است و ممیزی‌های سختی روی آن صورت می‌گیرد. 

حاشیه

این روزها بحث خمیرمرغ آنقدر در میان رسانه‌ها و مردم داغ شده که آدم وقتی می‌خواهد هنگام خرید، سوسیس یا کالباس را انتخاب کند، دست و دلش می‌لرزد! اما  گروهی از کارشناسان می‌گویند که این ماده هیچ خطری ندارد و همان بقایای گوشتی روی اسکلت مرغ است.  حال دلیل وحشت‌آور شدن این ماده را می‌توان در اخبار منتشر شده در رسانه‌ها و اصرار مسئولانی جست‌وجو کرد که هنوز روی غیرمجاز بودن مصرف آن تاکید می‌کنند. البته اینکه سازمان‌های متولی به فکر مردم هستند و اجازه نمی‌دهند کوچک‌ترین ماده سمی و غیرمجازی وارد بدن آنها شود، جای بسی تشکر و قدردانی دارد.

اما در این میان، همسو نبودن نظر سه سازمان، یعنی دامپزشکی، استاندارد و غذا و دارو بسیار جالب و گاهی بی‌نظیر است! این‌گونه اختلافات، آدم را در حس عجیبی فرو می‌برد که گنگ و نامفهوم است. از یک طرف، خوشحال از اینکه سلامتی مردم اینقدر برای متولیان امر اهمیت دارد و از طرف دیگر، ناخودآگاه این موضوع به ذهن متبادر می‌شود که نکند دست‌هایی پشت پرده است که تامین منافع برای عده‌ای را بر غذای سالم ترجیح می‌دهد. 

خلاصه اینکه از مسئولان درخواست داریم ظرف دو یا سه سال آینده به اجماع نظر برسند و ملتی را از نگرانی برهانند. قول می‌دهیم تا روزی که شما نظر قطعی و هماهنگ خود را اعلام نکرده‌اید، یا دست به سوسیس و کالباس نزنیم یا در هنگام خوردن، چشم‌مان را ببندیم. فروش نرفتن تولید کارخانه‌ها هم که دیگر مشکل خودشان است و نه به مردم ربط دارد و نه به مسئولان... آنها بلدند چطور گلیم خودشان را از آب بیرون بکشند.