تداوم تبلیغات دردسرساز در صداوسیما

پس از انتقادهایی که چندی پیش نسبت به عملکرد تلویزیون درخصوص تبلیغ کرم حلزون صورت گرفت، این بار تبلیغ نوعی چای سبز مضر، بار دیگر انگشت انتقادها را به سمت صداوسیمایی برده که این روزها چاره‌ای جز تامین بخشی از بودجه خود از طریق تبلیغات بازرگانی ندارد. مدتی پیش آگهی تلویزیونی گسترده‌ای برای مدتی طولانی در صداوسیمای ایران برای تبلیغ فروش کرم حلزون پخش شد. پس از مدتی که پخش این آگهی ادامه داشت، ناگهان وزارت بهداشت اعلام کرد کرم حلزون غیرواقعی است، اصولا خبری از حلزون نیست و آنچه به این نام تولید و فروخته می‌شد نامستند بوده است.

پس از این اعلام، صداوسیما هم پخش این آگهی را متوقف کرد. مسئولان سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت با انتقاد از محصولی دیگر که در تلویزیون تبلیغ می‌شود، اعلام کردند: محصولی که به‌عنوان چای لاغری در یکی از برنامه‌های سیما تبلیغ شده نه‌تنها موجب لاغری نمی‌شود بلکه بیماری‌های گوارشی و کبدی را نیز در پی داشته است! در حالی سریال تبلیغ کالاهای مضر در تلویزیون همچنان ادامه‌دار است که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پیش از این قانون ممنوعیت تبلیغ کالاهای مضر را به صداوسیما ابلاغ کرده است؛ قانونی که سال‌هاست وجود دارد، اما چندان جدی گرفته نمی‌شود.

تبلیغ کالاهای مضر در رادیو و تلویزیون براساس ماده 37 قانون برنامه پنجم توسعه و آیین‌نامه تبلیغات سازمان صداوسیما، ممنوع است، اما این قانون که در بسیاری از موارد نادیده گرفته شده و ضمانت اجرایی ندارد، به نظر می‌رسد بار دیگر نیاز به یادآوری دارد. منع تبلیغات «کالاهای مضر برای سلامتی» مثل انواع چیپس و پفک، در حالی در رسانه‌ای که عنوان «ملی» را یدک می‌کشد، همچنان مورد مناقشه است که بیشتر تلویزیون‌های دنیا این ممنوعیت را به‌عنوان امری پذیرفته شده که سلامتی جامعه را تضمین می‌کند، قبول کرده‌اند.

مالزی، تایوان، استرالیا، انگلیس و. . . از جمله کشورهایی هستند که پیش از این تبلیغ مواد خوراکی مضر را ممنوع اعلام کرده‌اند. همواره به پخش آگهی‌های بازرگانی به‌عنوان منبعی مهم برای درآمدزایی در رادیو و تلویزیون ایران نگاه ‌شده است. با این حال خود مسئولان صداوسیما هم این‌گونه نشان می‌دهند که به پخش حجم بالای تبلیغات رادیو و تلویزیونی رغبت ندارند.

با این حال تبلیغات بازرگانی همچنان منبعی مهم برای درآمدزایی در صداوسیماست و این روزها پا را از پخش در میان‌برنامه‌ها فراتر گذاشته و به بهانه مقوله‌ای به نام اسپانسر، به داخل برنامه‌های تلویزیونی هم راه پیدا کرده‌ است. بنابراین اگر قرار باشد همکاری دوجانبه‌ای از سوی وزارت بهداشت و سازمان صداوسیما برای منع پخش تبلیغات کالاهای مضر صورت گیرد، نیاز به تزریق بودجه‌ای به صداوسیماست تا دست‌‌کم بهانه نیاز مالی از این سازمان گرفته شود. اتفاقی که در بودجه سال 93 در نظر گرفته شده بود اما انتقاد برخی را در پی داشته است.

عملکرد تلویزیون در تبلیغ کالاهای مضر صدای نمایندگان مجلس را هم درآورد. یک عضو کمیسیون تلفیق لایحه بودجه 93 می‌گوید: صداوسیما جریمه تبلیغ مواد‌غذایی زیان‌آور را پرداخت نکرده است. صداوسیما به دلیل تبلیغ مواد‌غذایی زیان‌آور برای سلامتی باید طبق قانون برنامه پنجم به وزارت بهداشت جریمه می‌داد که این کار انجام نشده است اما حالا کمک به سیما از سوی وزارت بهداشت در بودجه دیده شده است. با این حال به نظر می‌رسد این راهکار جدید می‌تواند صداوسیما را که به گفته مسئولانش با مشکل جدی کمبود بودجه روبه‌رو است، از تبلیغ کالاهای مضر و حتی غیرضروری بی‌نیاز کند.