آیا اهداف امریکا و چین برای مبارزه با تغییرات آب و هوا واقع‌بینانه است؟

در نگاه اول به نظر می‌رسد متعهد شدن چین و ایالات متحده امریکا به کاهش گازهای گلخانه‌ای نویدبخش یک همکاری بزرگ و گسترده بین این دو رقیب بزرگ جهانی است. اما همه این توافق را با این دید نمی‌نگرند و معتقدند این توافق لزوما به کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای از سوی این دو کشور منجر نخواهد شد.

لازم به ذکر است که رهبران هردو کشور بر سر موضوع کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای در داخل کشورهایشان شدیدا تحت فشار هستند. در چین رییس‌جمهور این کشور ژی جینگ پینگ از سویی نمی‌تواند نقش زغال‌سنگ در پیشرفت و توسعه چشمگیر اقتصادی کشورش را نادیده بگیرد و از سوی دیگر برای کاهش آلودگی هوا خصوصا در بخش‌های صنعتی این کشور تحت فشار فزاینده‌ای قرار دارد.

در همین ارتباط و در امریکا باراک اوباما، رییس‌جمهور این کشور برای کاهش انتشار دی‌اکسیدکربن و کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای از سوی هوادارانش تحت فشار است. این درحالی است که رهبران حزب جمهوریخواه که به تازگی موفق شدند تا در کنگره و سنا اکثریت را به دست آورند با هرگونه اقدامی در این زمینه مخالف هستند، زیرا معتقدند کاهش تولید این گازها و تغییر مسیر به سمت استفاده از انرژی‌های جایگزین برای اقتصاد این کشور تهدیدی جدی به شمار می‌رود.

با این وجود روسای جمهور چین و امریکا با توجه به سابقه طولانی اختلافات بعضا عمیق دو کشور بر سر موضوعاتی نظیر ادعاهای عرضی چین در شرق و جنوب شرق آسیا، جاسوسی سایبری، حقوق بشر و اختلافات تجاری، این توافق دو جانبه را برای دو کشور بسیار مهم و گامی رو به جلو ارزیابی کردند.

گفتنی است دو کشور چین و امریکا پیش از انعقاد این موافقت‌نامه و به‌صورت خصوصی مذاکراتی را جهت رسیدن به توافق انجام داده بودند. در همین راستا و در روز اعلام برنامه کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای از سوی دو کشور در نوامبر سال 2012 میلادی در چین باراک اوباما، رییس‌جمهور امریکا موضعی مثبت در مورد چین اتخاذ کرد و گفت: رشد و توسعه روزافزون چین در راستای منافع ایالات متحده است.

اوباما در آن تاریخ و در سخنرانی خود در تالار بزرگ ملت در پکن گفت: چنانچه امریکا بخواهد همچنان به رهبری جهان در زمینه حل و فصل مشکلات و معضلات موجود ادامه دهد نیازمند آن است که دومین اقتصاد بزرگ و پرجمعیت‌ترین کشور جهان را به‌عنوان شریک در کنارش داشته باشد.

رییس‌جمهور چین نیز ضمن استقبال از موضع اوباما افزود: افزایش همکاری‌های دو کشور با وجود اختلاف‌ها و تفاوت‌هایشان بسیار مهم وضروری است. ژی‌جینگ پینگ ادامه داد: اقیانوس آرام برای رشد توسعه چین و امریکا از گستردگی کافی برخوردار است و هر دو کشور باید برای برقراری نظم و امنیت در آسیا با یکدیگر همکاری کنند.

براساس این توافق اوباما اعلام کرد که ایالات متحده تا سال 2025 میلادی 28 درصد کمتر از سال 2005 گازهای گلخانه‌ای تولید خواهد کرد. رییس‌جمهور چین نیز در این رابطه افزود: کشورش تا سال 2030 میلادی به نقطه اوج تولید گازهای گلخانه‌ای خواهد رسید و از آن پس متعهد خواهد شد تا 20 درصد از نیروی الکتریسیته مورد نیازش را از طریق انرژی‌های جایگزین تولید خواهد کرد.

با این همه ناظران و تحلیلگران بین‌المللی معتقدند، اگرچه امضای این موافقت نامه بین دوکشور رقیب در عرصه بین‌المللی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، اما به نظر می‌رسد که هر دو کشور خصوصا چین باید تلاش‌های بیشتری انجام دهند.

در همین رابطه «لی شو» از بنیاد صلح سبز شرق آسیا در مصاحبه با نیویورک تایمز در مورد توافق دو کشور برای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای گفت: این موافقت‌نامه باید برای همکاری‌های گسترده‌تر و بیشتر بین دو کشور چارچوبی داشته باشد نه اینکه سقف همکاری‌های پکن و واشنگتن باشد.

شو با اشاره به کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد در کپنهاگن در سال 2009 که براساس آن دولت‌ها متعهد شدند تا برای کاهش تولید گاز دی اکسیدکربن و جلوگیری از افزایش دمای کره زمین به میزان بیشتر از 3. 6 درجه فارنهایت بالاتر از میزان متوسط دمای جهانی با یکدیگر همکاری کنند. براساس این هدف به عقیده لی شو با توجه به میزان مصرف زغال سنگ توسط چین، این موافقت‌نامه می‌تواند زمینه‌ساز همکاری‌های بیشتر و گسترده‌تر میان پکن و واشنگتن باشد.

لی ادامه داد: دانشمندان از اعلام موضع رییس‌جمهور چین مبنی بر رسیدن به نهایت تولید گازهای گلخانه‌ای در سال 2030 میلادی توسط چین و سپس کاهش آن چندان خوشحال نیستند، زیرا معتقدند بازه زمانی اعلام شده از چین رسیدن به اهداف مشخص شده در کنفرانس کپنهاگن را محقق نمی‌کند. به عقیده لی تاکنون هیچ کشوری نتوانسته براساس برنامه تدوین شده در کنفرانس کپنهاگن عمل کند اما انتظارات از چین بسیار بیشتر از دیگر کشورهاست، زیرا چین بیش از دیگر کشورها کره زمین را آلوده می‌کند.

با این همه اعلام توافق چین و امریکا در زمینه کاهش گازهای گلخانه‌ای پایان غیرمنتظره‌ای را برای سفر دو روزه باراک اوباما به چین رقم زد؛ سفری که بر خلاف انتظار بسیاری از کارشناسان، سفر پربار و سازنده‌ای از کار درآمد.

گفتنی است علاوه بر توافق دو کشور برای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای اوباما و ژی‌جینگ پینگ بر سر مسائلی نظیر کاهش احتمال برخورد و درگیری نیروی دریایی و هوایی دو کشور در آب‌های ساحلی چین، اعلام حصول پیشرفت در مذاکرات مربوط به کاهش تعرفه محصولات تکنولوژیک و قرارداد سرمایه‌گذاری دو جانبه و برخی مسائل دیگر توافق کردند.